STRES KURAMLARI BAĞLAMINDA İÇSEL ÇATIŞMANIN DIŞSAL SAVAŞA DÖNÜŞÜMÜNE İLİŞKİN BİR ÇÖZÜMLEME

Yıl 2018, Sayı: 2, 57 - 78, 28.12.2018

Fuat Tanhan Halil İbrahim Özok

Öz

İnsan, diğer tüm canlı organizmalarla benzer biçimde davranışsal

olarak hayatta kalmaya çalışırken, diğer canlı organizmalardan farklı şekilde

ölümlü olduğunun bilincinde olduğundan ölümsüz gördüğü ya da

kendisinden daha çok uzun süre var olacağını düşündüğü yapılar ile

bütünleşerek ölümlü olmanın yarattığı stresle baş etmeye çalışmaktadır.

Cinsellik ve çocuk sahibi olma gibi davranışlar diğer canlı organizmalarla

ortak hayatta kalma yönlerimiz iken; bir ulusa ait olma, bir eser bırakma,

hayatta kalmak için öteki üstünde egemenlik kurma gibi çabalar ise salt insan

türüne ait hayatta kalma stratejileri olarak görülmektedir. Bu stratejilerin en

karmaşığı insan türünün kendi türüyle yapığı savaşlardır. Tüm bu savaşlarda

ölümün kendisi, yok olmanın değil, kendi varlığının bir ilanı olarak işlev

görmektedir. Bu yönüyle her ölüm psikodinamik olarak kendi yaşamımızın, yani hayatta kalışımızın bir ilanı gibidir. Bu nedenle bilinçaltı düzlemde

savaşlar, hayatta kalışımızın kaçınılmaz tek yoludur. Freud’un kişiliğimizin

en ilkel yönü olarak gösterdiği “id”in içinde yaşama vurgu yapan “libido”

kadar ölümü ve saldırganlığı emreden “tanatos”un varlığı da tüm katabolik

süreçlerin hayatta kalmaya odaklandığını açıkça ortaya koymaktadır. Stres

kavramı üzerine ortaya atılan kuramlar çerçevesinde, bireyin içsel olarak

yaşadığı stres durumlarının dışsal çatışmaların ve savaşların altında nasıl yer

aldığını incelemek, bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Stres, içsel çatışma, dışavurum, savaş

Kaynakça

• Baer, R. A. (2003). Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 125-143. Bakker, A. B. ve Demerouti, E. (2007). The job demands-resources model: state of the art. Journal of Managerial Psychology, 22(3), ss. 309- 328. Bakker, A. B., Demerouti, E., de Boer, E. ve Schaufeli, W. B. (2003). Job demands and job resources as predictors of absence duration and frequency. Journal of Vocational Behavior, 62, ss. 341-356. Baltaş, A. ve Baltaş, Z. (1997). Stresle başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi. Bohlmeijer, E., Prenger, R., Taal, E. ve Cuijpers, P. (2010). The effects of mindfulness-based stress reduction therapy on mental health of adults with a chronic medical disease: a meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 68(6), 539-544. Cannon, W. B. (1935). Stress and strains of homeostasis. American Journal of Medical Science, 189, 1-14. Carpi, J. (1996). ...Stress... it’s worse than you think. Psychology Today. 2(9).34-39. Ceylan, M. (2005). Stresle başa çıkmada bilişsel stratejilerin kullanılmasında cinsiyet ve kişilik değişkeninin etkisi. Ege Üniversitesi: Yayınlanmış Yüksek lisans tezi. Christian, P. ve Lolas, F. (1985). The stress concept as a problem for a theoretical pathology. Soc. Sci. Med., 21(12), 1363-1365. Compas, B. E. (1987). Coping with stress during childhood and adolescence. Psychological bulletin, 101(3), 393-403. Corey, G. (1990). Theory and practice of counseling and psychotherapy. California: Brooks / Cole Publishing Company. de Vibe, M., Solhaug, I., Tyssen, R., Friborg, O., Rosenvinge, J. H., Sørlie, T. ve Bjørndal, A. (2013). Mindfulness training for stress management: a randomised controlled study of medical and psychology students. BMC Medical Education, 13(1), 107-115. Demerouti, E., Bakker, A. B., Nachreiner, F. ve Schaufeli, W. B. (2001). The job demands-resources model of burnout. Journal of Applied Psychology, 86 (3), ss. 499-512. Denollet, J. (2005). DS14: standard assessment of negative affectivity, social inhibition, and Type D personality. Psychosomatic Medicine. 67 (1): 89–97. Eberth, J. ve Sedlmeier, P. (2012). The effects of mindfulness meditation: a meta-analysis. Mindfulness, 3(3), 174-189. Eckblad, G. (1981). Scheme theory: A conceptual framework for cognitive-motivational processes. New York: Academic Press. Erkuş, A. (1994). Psikolojik terimler sözlüğü: İngilizce-Türkçe. İstnbul: Doruk. Everly Jr, G. S. ve Lating, J. M. (2012). A clinical guide to the treatment of the human stress response. Springer Science & Business Media. Festinger, L. (1962). A theory of cognitive dissonance (Vol. 2). Stanford University Press. Fjorback, L. O., Arendt, M., Ørnbøl, E., Fink, P. ve Walach, H. (2011). Mindfulness‐Based Stress Reduction and Mindfulness‐Based Cognitive Therapy–a systematic review of randomized controlled trials. Acta Psychiatrica Scandinavica, 124(2), 102-119. Friedman, M., ve Rosenman, R. H. (1982). Type A behavior and your heart (A Fawcett crest book). New York: Ballantine Books. Grandey, A. A. ve Cropanzano, R. (1999), The Conservation of resources model applied to work-family conflict and strain. Journal of Vocational Behavior, 54, ss. 350-370. Grossman, P., Niemann, L., Schmidt, S., ve Walach, H. (2004).Mindfulness-based stress reduction and health benefits.A meta-analysis.Journal of Psychosomatic Research, 57, 35-43. Güçlü, N. (2001). Zaman yönetimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(25), 87-106. Gümüştekin, G. E. ve Gültekin, F. (2009). Stres kaynaklarının kariyer yönetimine etkileri. Dumlupınar University Journal of Social Sciences, 23, 147-158. Heidegger, M. (2008). Varlık ve zaman, çev: Kaan H. Ökten, İstanbul: Agora. Hobfoll, S. E. (1989) Conservation of resources a new attempt at conceptualizing stress, American Psychologist, 44 (3), ss. 513- 524. Hobfoll, S. E. (2001). The Influence of culture, community, and the nestedself in the stress rocess: advancing conservation of resources theory. Applied Psychology: An International Review, 50 (3), ss. 337-421. Hobfoll, S. E. ve Lilly, R. S. (1993). Resource conservation as a strategy for community psychology. Journal of Community Psychology, 21, ss. 128-148. Ito, J. K. ve Brotheridge, C. M. (2003). Resources, coping strategies, and emotional exhaustion: a conservation of resources perspective. Journal of Vocational Behavior, 63, ss. 490–509. Karaca, F. (2000). Ölüm psikolojisi.Ankara: Beyan Yayınları. Köknel, Ö. (1985). Kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınları. Lazarus, R. S. (1998). Stresle başa çıkma tarzınız: Dostunuz ya da düşmanınız (çev., N. H. Sahin, pp 58-62). N. H. Sahin. Stresle Başa Çıkma Olumlu Bir Yaklaşım. İstanbul: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Maruta, T., Colligen, R. C., Malinchoc, M. ve Offord, K. P. (2002). Optimism-Pessimism assessed in the 1960’s and self-reported health status 30 years later. Mayo Clin. Proc, 77, 748- 753. McFarlane, A. C. (1994). Individual psychotherapy for post-traumatic stress disorder. Psychiatric Clinics, 17(2), 393-408. Meichenbaum, D. (1977). Cognitive behaviour modification. Cognitive Behaviour Therapy, 6(4), 185-192. Mitchell, J. T., ve Everly, G. S. (1986). Critical incident stress management. Response! The Magazine of Rescue and Emergency Management, 11, 24-25. Neveu, J. (2007). Jailed resources: conservation of resources theory as applied to burnout among prison guards, Journal of Organizational Behaviour, 28, 21–42. Patel, C. (1989). The complate guide to stress manegement. London: Vermilion press. Pedersen, S. S., ve Denollet, J. (2006). Is Type D personality here to stay? Emerging evidence across cardiovascular disease patient groups. Current Cardiology Reviews. 2(3): 205. Popa, V. (2007). Psihologie medicala. Bucuresti: Carol Davila University Press;. pp. 58–61. Quarantelli, E. L. (1985). What is disaster? The need for clarification in definition and conceptualization in research. Journal of Psychodynamic, 2(4), 54-66. Rice, P. L. (1999). Stress and health. Pacific Grove, CA: Brooks/Cole Publishing. Rowshan, A. (1998). Stres yönetimi. Çev.: Şahin Cüceloğlu. İstanbul: Sistem Yayıncılık. Sartre, J. P. (2009). Varlık ve hiçlik. İstanbul: İthaki Yayınları. Selye, H. (1973). The Evolution of the stress concept: The originator of the concept traces its development from the discovery in 1936 of the alarm reaction to modern therapeutic applications of syntoxic and catatoxic hormones. American Scientist, 61(6), 692-699. Schultz, P. W. (2001). The structure of environmental concern: Concern for self, other people, and the biosphere. Journal of Environmental Psychology, 21(4), 327-339. Sutil, C. R., Corbacho, P. G., Arias, R. M., Alvarez, M. G. ve Requero, E. P. (1998). Type A behaviour with ERCTA scale in normal subjects and coronary patients. Psychology in Spain, 2(1), 43-47. Şahin, N. H. (1998). Stresle başa çıkma: Olumlu bir yaklaşım. 3. Basım, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Themoshok, L. (1990). Type C and cancer. New York: Randome House. Watkins, P. L., Ward, C. H., Southard, D. R. ve Fisher, E. B. (1992). The type A belief system: Relationships to hostility, social support and life stress. Behavioral Medicine, 18, 27-32. Wright, T. A. ve Hobfoll, S. E. (2004), Commitment, psychological well-being and job performance: an examination of conservation of resources (cor) theory and job burnout, Journal of Business and Management, 9(4), 389-405. Yalom, İ. (2001). Varoluşcu psikoterapi. Ankara: Kabalcı Yayınevi.