The Value of Active Aging For Sustainable Age Friendly Cities

Yıl 2020, Sayı: 5, 49 - 70, 28.06.2020

Nihal Arda Akyıldız

Öz

Especially the health, social and economic developments and changes in the last century; caused a decrease in fertility rate and prolonged life expectancy at birth. These results have changed the demographic structure of the countries with significant increases in the elderly population rate in the world and brought countries to a new set of difficulties. The search for solutions has led to the development of healthy aging policies and the concept of active aging has been developed by the World Health Organization (WHO). Being aware of the fact that the policies and strategies carried out for the aging population will not be realized without planning urban spaces, WHO has launched the ‘Age-Friendly Cities’ project, which aims to increase the participation level and quality of life of the elderly, the disabled and all other individuals, by taking the urban design along with architecture into the agenda. The study, which deals with active aging, which is accepted worldwide, is an important need for sustainable age-friendly cities of 'accessibility' and 'design for all' principles that increase the level of participation in social, cultural and economic life as well as the access of elderly people who live in cities to urban spaces. aims to reveal that. In this context, the study has been produced from the author's doctoral dissertation to contribute to more livable, sustainable urban arrangements that aim to eliminate the obstacles and constraints faced in the participation of ages by social studies along with literature researches.

Anahtar Kelimeler

Age friendly city, sustainable urban planning, demographic structure, active aging, design for all

Sürdürülebilir Yaş Dostu Kentler İçin Aktif Yaşlanmanın Değeri

Öz

Özellikle son yüzyılda sağlık, sosyal ve ekonomik gelişmeler ile yaşanan değişimler; doğurganlık oranının azalmasına ve doğuşta beklenen ortalama yaşam süresinin uzamasına neden olmuştur. Bu sonuçlar dünyada yaşlı nüfus oranında önemli artışlarla ülkelerin demografik yapısını değişime uğratarak, ülkeleri yeni bir takım güçlüklerle karşı karşıya getirmiştir. Çözüm arayışları sağlıklı yaşlanma politikalarının geliştirilmesi yönünde olmuş, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından aktif yaşlanma kavramı bu anlamda geliştirilmiştir. Yaşlanan nüfus için yürütülen politika ve stratejilerinin kentsel mekânları planlamadan gerçekleşmeyeceği gerçeğinin farkında olan WHO 2005 yılından itibaren, mimarlık ile birlikte kentsel tasarımı da gündeme alarak; yaşlıların, engellilerin ve diğer tüm bireylerin yaşama katılım düzeylerini ve yaşam kalitelerini arttırmayı hedeflediği ‘Yaş Dostu Kentler’ (Age Friendly Cities) projesini hayata geçirmiştir. Tüm dünyada kabul gören aktif yaşlanma konusunu ele alan bu çalışma, kentlerde yaşamlarını sürdüren yaşlıların kentsel mekân düzlemlerine erişiminin yanı sıra sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılım düzeylerini arttıran ‘erişebilirlik’ ve ‘herkes için tasarım’ ilkelerinin sürdürülebilir yaş dostu kentler için ne denli önemli bir ihtiyaç olduğunu ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu bağlamda çalışma konuyla ilgili literatür araştırmalarıyla, yaş alanların sosyal hayata katılımlarında karşılaştıkları engel ve kısıtlamaları ortadan kaldırmayı hedefleyen daha yaşanabilir, sürdürülebilir kent düzenlemelerine katkı sunmak üzere yazarın doktora tezinden üretilerek makale haline getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaş dostu kent, sürdürülebilir kentsel planlama, demografik yapı, aktif yaşlanma, herkes için tasarım

Kaynakça

• Akyıldız, N. A. (2017). İnsan-Mekân İlişkisi Bağlamında ‘Yaşlı Dostu Mekânlar’. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Akyıldız, N. A. (2018). Doğu ve Batı Mekânsal Tasarım Sürecinin Aktif Yaşlanma Açısından Ele Alınışı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Akyıldız, N. A., Gürboğa, Ş. ve Gürboğa, C. (2018). Yaşlı Afetzedelerin Geçici Barınma İhtiyaçlarının Karşılanması Üzerine Örnek Bir Çalışma: Kahramanmaraş-Elbistan Prefabrik Huzurevi Kompleksi. Ankara: Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(41), 325-338.
• Anon, (2000). Engelliler İçin Engelsiz Avrupa Tebliği. http://www.ozida.gov.tr, Erişim Tarihi: 04.08.2019.
• Aslan, D., (2015), Yaşlı Dostu Kentler. Yaşlı Dostu Kentler Sempozyumu Bildiri Kitabı, Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü ASPB, Bursa, 25-29.
• Avrupa Birliği Bakanlığı (2011). 2012 Avrupa Aktif Yaşlanma ve Nesillerarası Dayanışma Yılı Hakkında Bilgi Notu. Web: http://www.ab.gov.tr/files/SBYPB/Sosyal%20Politika%20ve%20 %C4%B0stihdam/aktif_yaslanma_bilgi_notu.pdf, Erişim Tarihi: 04.08.2019.
• Aygün, E., Korkut, A. ve Kiper, T. (2018). Engelli Bireyler İçin Kentsel Dış Mekânlara Erişilebilirliğin İncelenmesi: Tekirdağ Örneği. Artium, 6(2), 20-32.
• Canatan, A. (2008). Sosyal Yönleriyle Yaşlılık. Ankara: Palme Yayınları.
• Cohen, G. (1978). Karl Marx’s Theory of History. Princeton: Princeton University Press.
• COWI (2008). Environment and Ageing (Final Report). European Commission Directorate, Danimarka: General Environment.
• Çağlar, S. (2012). Engellilerin Erişebilirlik Hakkı ve Türkiye’de Erişebilirlikleri. Ankara Üniversitesi: Hukuk Fakültesi Dergisi, 61(2), 541-598.
• Çelik, C. (2010). Şehrin Zamanından Zamanın Şehrine. Muhafazakâr Düşünce Dergisi-Şehir Hayatı, 23, 29-39.
• Elmacı, D. (2019). Avrupa'da Erişilebilirlik Uygulamaları: Borås ve Cardıff Örneklerinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi. Ankara: Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(43), 33-60.
• Erdönmez, M. E. ve Akı, A. (2005). Açık Kamusal Kent Mekânlarının Toplum İlişkilerindeki Etkileri. İstanbul: Megaron YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi, 1(1), 67-87.
• European Commission, (2017). Sustainable Urban Mobility: European Policy, Practice and Solutions. Brussels: European Union.
• Güçer, M., Yavuz, H. ve Karaca, S. (2012). Türkiye’nin Beşeri Sermayesi: Demografik Dönüşümün Bilançosu. Analist Dergisi, 2012/12 Özel Sayı.
• Gürdal, F.Y. (2015). Yaşlıların Toplumsal Hayata Katılımı ve Yaşlılara Saygı Dinar Örneği. Yaşlı Dostu Kentler Sempozyumu Bildiri, Ankara: Afşar Matbaacılık, 334-354.
• Jacobs, J. (1961). The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House.
• Karatağ H. ve Akyıldız N. A. (2019). Avrupa’nın Demografik Dönüşümünde Uzun Dönem Yaşlı Bakımının Sürdürülebilirliğinin Değerlendirilmesi. Ankara: Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(44), 571-596.
• Kayan, V. (2012). Türkiye’de Yaşlılık ve Yaşlı Yoksulluğu. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkut, A., Kiper, T. ve Üstün Topal, T. (2017). Kentsel Peyzaj Tasarımda Ekolojik Yaklaşımlar. Artium, 5(1), 14-26.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. (Çev.) I.Ergüden, İstanbul: Sel Yayınları.
• Lynch, K. (2014). Kent İmgesi. Başaran, İ. (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Menda, E., Balkan, N. ve Berktay, N. (2013). Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
• McDonald, S., Malys, N. and Maliene, V. (2009). Urban Planning for Sustainable Communitites: A Case Study. Technological and Economic Development of Economy, Baltic Journal on Sustainability 2009;15 (1), 49-59.
• Musselwhite, C. and Haddad, H. (2010). Mobility, Accessibility and Quality of Later Life. Quality in Ageing and Older Adults, 11(1), 25-37.
• Norberg Schulz, C. (1980), Genius Loci: Towards a Phenomenology of Architecture. New York: Rizzoli.
• Onur, B. (1995). Gelişim Psikolojisi. Ankara: İmge Yayınları.
• Özdemir, A. (2017). Engelsiz Oyun Alanları İçin Kapsayıcı Tasarım Yaklaşımı. Ege Mimarlık, 20-23.
• Pearce, A. R., Ahn,Y. H. and Hanmi Global Co Ltd. (2012). Sustainable Buildings and Infrastructure: Pathsto the Future. Washington, DC: Earthscan.
• Ponnappan, S. and Ponnappan, U. (2011). Aging and Immune Function: Molecular Mechanisms to Interventions. Antioxidants & Redox Signaling, 14(8), 1551-1585.
• Rudolph, F. and Damert, M. (2017). Sustainable Urban Mobility in Europe - from Planning to Implementation. SUITS Policy Brief 1, Coventry University: Mobility and Transport Research Centre, 1-8.
• Sözen, M. ve Tanyeli, U. (1986). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Evrim Matbaacılık.
• Stren, R and Polese, M.(2000). The Social Sustainability of Cities: Diversity and the Management of Change. Toronto: University Press.
• Tandoğan, O. (2017). Evrensel Tasarım Kavramı: Kentsel Peyzaj ile ilgili Örnekler. Artium, 5 (2), 51-66.
• TUIK (2018), TUIK Yaşlı İstatistik Verileri, Web: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kronik-hastaliklar-engelli- db/hastaliklar/Yasli_Sagligi/raporlar_istatistikler/TUIK_Yasli_Istatistik_ 2018.pdf, Erişim Tarihi: 09.08.2019.
• Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler (2011). Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Türkyılmaz, E. ve İskender, E. (2018). Mimari Tasarımda Ulaşılabilirlik Kavramının Tekerlekli Sandalye Kullanıcıları Açısından İrdelenmesi. Megaron, 13(2), 297-322.
• UNESCO, WHO, CIGF & Space Group (2008). Historic Districts for All: A Socialand Human Approach for Sustainable Revitalization. United Nations Human Settlements Programme.
• UN-Habitat (2006). The State of the World's Cities: the Millenium Development Goals and Urban Sustainability. London: Earthscan Ltd. 2006/07 UK.
• United Nations (2012). World Population Prospects; The 2012 Revision, Highlights and Advance Tables. Working Paper No. ESA/P/WP.228. New York: United Nations.
• WHO (2015). Ageing and Healt. Factsheet N.404. http://who.int/mediacentre/factsheets/fs404/en/, Erişim Tarihi: 03.08.2019.
• World Health Organization (2002). Active Ageing: A Policy Framework. Madrid: World Health Organization.
• World Health Organization (2007). Global Age-friendly Cities: A Guide. Web:http://www.who.int/ ageing/publications/Global_age_friendly_cities_Guide_English.pdf, Erişim Tarihi:04.08.2019.
• World Health Organization (2015). Sustainability and Age Inclusiveness in the Urban Environment, Web: http://www.un.org/en/events/olderpersonsday/, Erişim Tarihi: 03.08.2019.
• Yazar, H. K. (2006). Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Çerçevesinde Orta Ölçekli Kentlere Dönük Kent Planlama Yöntem Önerisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara: Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi (Kent ve Çevre Bilimleri) Ana Bilim Dalı.
• Zaidi, A. (2008). Features and Challenges of Population Ageing: The European Perspective. European Centre.