Mısırın Su Kullanım Etkinliği ile Bazı Fizyolojik Parametrelerinin Tarla Koşullarında Karşılaştırılması

Yıl 2015, Cilt: 52 Sayı: 3, 307 - 315, 24.12.2015

Emine Durmuş Uğur Çakaloğulları Özgür Tatar

https://doi.org/10.20289/euzfd.55698

Öz

Bu araştırmada, bazı hibrit mısır çeşitlerinin su kullanım etkinlikleri (SKE) açısından karşılaştırılması ve mısırda SKE ile ilgili bazı fizyolojik özelliklerin incelenmesi amaçlanmıştır. Deneme, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü’ne ait deneme alanlarında, 10 farklı at dişi hibrit mısır çeşidi ile kısıtlı ve tam sulama olmak üzere iki farklı çevrede yürütülmüştür. Çalışmada, ele alınan mısır çeşitlerinin, toplam tane verimi, tek bitki kuru ağırlığı, bin tane ağırlığı, transpirasyon miktarı ve kanopi içi evaporasyon miktarları, su kullanım etkinlikleri ve prolin içerikleri incelenmiştir. Kısıtlı sulama sonucu, çeşitlere ait ortalama toplam tane verimi, toplam kuru ağırlık ve bin dane ağırlıklarında istatistikî olarak önemli bir farklılık tespit edilmemiştir. Tam ve kısıtlı olmak üzere uygulanan iki farklı sulamanın, çeşitlerin ortalama transpirasyon miktarları üzerine etkisi önemsizken, ortalama evaporasyon değerleri arasında ki farklar önemli bulunmuştur. Gerçekleştirilen % 20’lik su kısıtlaması sonucu hem transpirasyona dayalı (SKETr) hem de sulama miktarına dayalı (SKEIr) su kullanım etkinliği değerlerinde artış meydana gelmiş olup tam ve kısıtlı sulama koşullarında ortalama SKETr değerleri sırası ile 3.97 mg/g ve 4.42 mg/g olarak gerçekleşmiştir. SKEIr değerinde de benzer artış kaydedilmiş olup tam ve kısıtlı sulama koşullarında sırası ile 1.77 kg/ton ve 2.04 kg/ton değerleri elde edilmiştir. XTH8406 hibrit mısır çeşidi, hem SKETr hem de SKEIr değerleri açısından öne çıkan çeşit olmuş ve su kullanım etkinliğini arttırmaya yönelik ıslah çalışmalarında kullanılabilme potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mısır, su kullanım etkinliği, evaporasyon, prolin, transpirasyon

Kaynakça

• Asraf, M., and M.R. Foolad, 2007. Roles of glycinebetaine and proline in improving plant abioticstress resistance. Envir. and Exp.Bot., 59: 206-216pp.
• Bates, L.S., R.P. Waldern, and I.D. Teare, 1973. Rapid determination of free proline for water-stress studies. Plant and Soil, 39: 205-207pp.
• Belfield, S., and C. Brown, 2008. A Guide to Upland Production in Cambodia. Field Crop Manuel: Maize, ISBN 978 0 7347 1882 2.
• Benjamin, J. G., D. C. Nielsen, M. F. Vigil, M.M. Mikha, and F. Calderon, 2014. Water Deficit Stress Effects on Corn (Zea mays, L.) Root:Shoot Ratio. Open Journal of Soil Science, 4, 151-160pp.
• Bond, J.J., and W.O. Willis, 1970. Soil evaporation: first stage drying as influenced by surface residue and evaporation potential. Soil Science Society of America Proceedings, Madison, v.34, n.6, p.924-928.
• Cakir, R., 2004. Effect of water stress at different development stages on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops Research 89 (1), 1-16.
• Çakaloğulları, U., 2015. Bazı pamuk çeşitlerinin tarla koşullarında su kullanım etkinliklerinin belirlenmesi ve ilişkili fizyolojik parametrelerin incelenmesi. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Çamoğlu G., L. Genç, ve Ş. Aşık, 2011, Tatlı Mısırda (Zea mays saccharata Sturt) Su Stresinin Fizyolojik ve Morfolojik Parametreler Üzerine Etkisi. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 48 (2): 141-149s.
• Dagdelen, N., E. Yılmaz, F. Sezgin, and T. Gürbüz, 2006. Water-yield relation and water use efficiency of cotton (Gossypium hirsutum L.) and second crop corn (Zea mays L.) in western Turkey. Agricultural Water Management 82 (2006) 63-85.
• Erice, G., S. Louahlia, J.J. Irigoyen, M. Sanchez-Diaz, I.T. Alami, and J.C. Avice, 2011. Water use efficiency, transpiration and net CO2 exchange of four alfalfa genotypes submitted to progressive drought and subsequent recovery. Environmental and Experimental Botany 72 (2011) 123–130pp.
• FAO, 2013. Food and Agriculture Organization of United Nations, (http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E).
• Flumignan, D.L., R.T. Faria, and B.P. Lena, 2012. Test of a Mıcrolysimeter for Measurement of Soil Evaporation. Eng. Agríc., Jaboticabal, v.32, n.1, 80-90pp.
• Gençoğlan, C. ve, A. Yazar, 1996. Kısıntılı Su Uygulamalarının Mısır Verimine ve Su Kullanım Randımanına Etkileri. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü, Adana.
• Gençoğlan, C., ve A. Yazar, 1999. Kısıntılı Su Uygulamalarının Mısır Verimine ve Su Kullanım Randımanına Etkileri .Tr. J. of Agriculture and Forestry.
• Greenwood, K., G. Mundy, and K. Kelly, 2005. On-farm measurement of the water use efficiency of maize. Final Report Department of Primary Industries, Kyabram, pp 1-30.
• GRDC, 2009. Water use efficiency Fact Sheet. http://www.grdc.com.au/uploads/documents/GRDC_Water%20Use%20Efficiency%20.North%20version%20231009.pdf.Erişim: Nisan 2015.
• Huang, R., C.J. Birch, and D.L. George, 2006. Water use efficiency in maize production – the challenge and improvement strategies. Maize Association of Australia, 6th Triennial Conference.
• Jeanneau, M., D. Gerentes, X. Foueillassar, M. Zivy, J. Vidal, A. Toppan, and P. Perez, 2002. Improvement of drought tolerance in maize: towards the functional validation of the Zm-Asrt gene and increase of water use efficiency by over-expressing C4-PEPC. Biochimie 84, 1127–1135pp.
• Lemon, E.R., 1956. The potentialities for decreasing soil moisture evaporation loss. Soil Science Society of America Proceedings, Madison, v.20, n.1, p.120-125.
• McKersie, B.D, Leshem, Y., 1994, Stress and stres coping in cultivated plants, Kluwer Academic Publisher, The Netherlands.
• Passioura, J.B., Angus J.F., 2010 Improving Productivity of Crops In Water-Limited Environments, Adv. Agron., 106, 37-75.
• Payero, J.O., S.R. Melvin, S. Irmak, and D. Tarkalson, 2006. Yield Response of Corn to Deficit Irrigation in a Semiarid Climate. Biological Systems Engineering: Papers and Publications. Paper 52.
• Rhoads, F.M., and J.M. Bennett, 1990. Corn in irrigation of agricultural crops ASAE Agronomy. Monograph No. 30, 569-596pp.
• Sampathkumar, T., B.J. Pandian, M.V. Rangaswamy, P. Manickasundaram, and P. Jeyakumar, 2013. Influence of deficit irrigation on growth, yield and yield parameters of cotton-maize cropping sequence. Agricultural Water Management 130, 90-102pp.
• Sharp, R.E., W.K. Silk, and C. Odore, 1988. Growth of the Maize Primary Root at Low Water Potentials, I. Spatial Distribution of Expansive Growth.
• Stockle C.O., and J. Jara, 1998. Modeling transpiration and soil water content from a corn (Zea maize L.) field: 20 min vs. daytime integration step. Agricultural and Forest Meteorology 92, pp119-130.
• Süzer, S., 2003. Mısır Tarımı. Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Edirne.
• Şahin, S., 2001. Türkiye’de Mısır Ekim Alanlarının Dağılışı Ve Mısır Üretimi. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 21, Sayı 1, 73-90s.
• Şimşek, M., ve S. Gerçek, 2005. Yarı-Kurak Koşullarda Damla Sulamada Farklı Sulama Aralıklarının Mısır Bitkisinin (Zea mays L. indentata) Su Verim İlişkilerine Etkisi. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 36 (1), 77-82s.
• Tatar, Ö., 2009. Buğdayda (Triticum aestivum L.) sapa kalkma döneminde meydana gelen kuraklığın başak oluşumu ve bazı fizyolojik parametreler üzerine etkisi, Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim, Hatay.
• Tatar, Ö., 2011. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinde kuraklık stresine dayanıklılığın fizyolojik denetimi ve verim unsurları ile ilişkileri. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı.
• Tatar, Ö. , ve G.D. Atasoy, 2012. Akdeniz İklim Özelliği Gösteren Bölgelerde Kuraklığın Buğday Gelişimi ve Verimliliği Üzerine Etkisi. Tarla Bitkileri Grubu Bölge Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Menemen.
• Türkoğlu, A., 1971. Gıda Maddeleri İktisadi Coğrafya 1. Kitap. İst Matbaası, 44-52s.
• Valentovic, P., M. Luxova, L. Kolarovic, and O. Gasparikova, 2006. Effect of osmotic stres on compatible solutes content, membrane stability and water relations in two maize cultivars. Plant Soil Environ.,52, (4): 186-191pp.
• Xu, L., and T.C. Hsiao, 2004. Predicted versus measured photosynthetic water-use efficiency of crop stands under dynamically changing field environments. Journal of Experimental Botany, Vol. 55, No. 407.
• Yazar, A., F. Gokcel, ve M.S. Sezen, 2009. Corn yield response to partial rootzone drying and deficit irrigation strategies applied with drip system. Plant Soil Environ., 55, (11): 494–503pp.