Antalya Doğal Florasından Toplanan Bazı Mürdümük (Lathyrus sativus L.) Hatlarının Verim Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2017, Cilt: 54 Sayı: 1, 17 - 26, 20.03.2017

Mehmet Öten Semiha Kiremitçi Cengiz Erdurmuş

Öz

Bu araştırma, Antalya doğal
florasından toplanan bazı mürdümük (Lathyrus
sativus L.) hatlarının verim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla,
2014-2015 yıllarında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğü’nde  (BATEM)   kışlık olarak yürütülmüştür. Tarla
denemeleri, tesadüf blokları deneme deseninde, üç tekrarlamalı olarak kurulmuş
ve parsellerin yarısı ot, yarısı da tohum için hasat edilmiştir. Denemede % 50
çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, yeşil ot verimi, kuru ot verimi, kes verimi,
biyolojik verim, hasat indeksi, bitkide bakla sayısı, baklada tane sayısı,
tohum verimi ve bin tane ağırlığı gözlemleri alınmıştır. İncelenen özellikler
arasında istatistiki olarak hatlar arasında önemli farklılıklar saptanmıştır.
Çalışmada en erken çiçeklenme, kontrol çeşidinde gerçekleşmiştir. En yüksek
yeşil ve kuru ot verimi 32 nolu hattan elde edilmiştir. Tohum verimi açısından
17 nolu hat ön plana çıkmıştır. Sonuç olarak, incelenen
özellikler bakımından 45 mürdümük hattı arasında yüksek düzeyde değişkenlik
bulunduğu ve büyük bir çoğunluğunun kontrol çeşidinden yüksek verim değerleri
gösterdiği belirlenmiştir. Buna göre, Antalya doğal florasından toplanan ve
ümitvar olarak seçilen hatlar içerisinde ıslah çalışmaları için çok sayıda
genotip yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mürdümük, yeşil ot verimi, kuru ot verimi, tohum verimi

The Determination of Yield Characteristics of Some Grass pea (Lathyrus sativus L.) Lines Collected from Antalya Natural Flora

Öz

This study carried in Batı
Akdeniz Agricultural Research Institute (BAARI) for the winter season in
2014-2015 with the purpose of determination of yield characteristics of some
grass pea (Lathyrus sativus L.) which were collected from Antalya
natural flora. In the field experiments, randomized blocks were created as with
three replications, moreover, half of the parcel was harvested for green forage
and other half was harvested for seed. In the experiment, 50 % number of
flowering days, plant height, green hay yield, dry hay yield, straw yield,
biological yield, harvest index, number of pots per plant, number of seeds per
pot, seed yield and thousand-seed weight were observed. It was determined that
there was a statistically significant difference between the lines. In this
study, the earliest flowering was observed on control cultivar. The highest
green and dry hay yields were obtained from line number 32. Line number 17 was
the best in terms of seed yield. As a result, it was determined that there was
a large variability between 45 grass pea lines, and also most of them showed
higher yield than control plants. Accordingly, for breeding studies, there are
lots of genotypes among lines which were selected as superior and collected
from Antalya natural flora.

Anahtar Kelimeler

Grass pea, green hay yield, dry hay yield

Kaynakça

• Abd El Moneim, A., M. 1992. Forage legume improvement, Legume Program, Annual Report, 193-249
• Alay, F. 2008. Tokat-Kazova koşullarında farklı tohumluk miktarlarının mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarında verim ve bazı agronomik özellikleri üzerine etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü
• Altuntaş, E., ve Karadağ, Y. 2006. Some physical and mechanical properties of sainfoin (Onobrychis sativa Lam.) grasspea (Lathyrus sativus L.) and bitter vetch (Vicia ervilia (L.) willd.) seeds. Journal of Applied Sciences, 6 (6) 1373-1379
• Andiç, C., Akdeniz, H., Yılmaz, İ., Terzioğlu Ö, Keskin B, Andiç N, Deveci M,ve Arvas, Ö. 1996. Van kıraç şartlarında adi mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının ot verimi üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer’a Kongresi. 704-709, Erzurum
• Anlarsal, A, E., Yücel, C., ve Ülger, A., C. 1996. Çukurova koşullarında bazı baklagil yem bitkilerinin (adi fiğ, yem bezelyesi, mürdümük) bakla ile karışım olarak yetiştirilme olanakları üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer’a ve Yem Bitkileri Kongresi. 17-19 Haziran, 718-724. Erzurum
• Aygün, C., Çakal, Ş., ve Kara, A. 2009. Characterization of some coksfoot ( Dactylis glomerata L.) lines from the natural rangelands of Eastern Anatolia. Biological Diversity and Conservation. BioDiCon 2 2 (2009) 57-64 ISSN 1308-5301 Print; ISSN 1308-8084 Online
• Bayram, G., Türk, M., Budaklı, E., ve Çelik, N. 2004. Bursa ekolojik koşullarında yetiştirilen yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerinde bir araştırma, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 18(2): 73-84
• Benková, M., and Žáková, M. 2001. Evaluation of selected traits in grasspea (Lathyrus sativus L.) genetic resources. Lathyrus Lathyrism Newsletter 2
• Bilmez, A., ve Söğüt, T. 2015. Türkiye’nin farklı bölgelerinden sağlanan susam (Sesamum indicum L.) populasyonlarının agro-morfolojik özellikler bakımından karşılaştırılması. 11. Tarla Bitkileri Kongresi. 7-10 Eylül 2015. Çanakkale
• Bucak, B., ve Baysal, D. 2001. Harran Ovası koşullarında kışlık olarak yetiştirilen mürdümük (Lathyrus sativus L. ve L. cicera L.) hatlarının ot verimi ve bazı özeliklerinin saptanması. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 5, 3-4: 33-41
• Bucak, B. 2009. Harran ovasında kışlık olarak yetiştirilen mürdümük türlerine ait (Lathryus sativus L. ve Lathryus ciceria L.) 10 hattın bazı morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2009, 13(4): 57-65
• Büyükburç, U., ve Karadağ, Y. 2002. The amount of NO3-N transferred to soil by legumes, forage and seed yield, and the forage quality of annual legume + Triticiale mixtures. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 26 (5) 281-288
• Büyükburç, U., ve Karadağ, Y. 2003. Determination of forage yield, root growth and botanical compositions of annual legumes+triticale mixtures under Tokat conditions. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 18 (1) 7-13
• Büyükburç, U., İptaş, S., ve Yılmaz, M. 1996. Tokat ekolojik şartlarında yetiştirilen bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi s: 301-307 Ezurum
• Das, N., R. 2000. Lathyrus sativus in rainfed multiple cropping systems in west bengal. Indiaa Review. Lathyrus Lathyrism Newsletter 1, 25-27
• Davis, P., H. 1970. Flora Of Turkey and East Aegean Islands. Edinburgh 328-369
• De La Rosa, L., ve Martin, I. 2001. Morphological characterization of spanish genetic resources of lathyrus sativus L. Lathyrus Lathyrism Newsletter 2, 31-34
• Fırıncıoğlu, H., K., Uncuer, D., Ünal, S., ve Aydın, F. 1996. Bazı fiğ (Vicia sp.) ve mürdümük (Lathyrus sp.) türlerinin tarımsal özellikleri üzerine bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi s: 685-691, Ezurum
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., ve Gürbüz, F. 1987. Araştırma ve Deneme Metodları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. 295 Ankara
• Gedik, A. 2007. Bazı müdümük ( Lathyrus sativus L. ) varyete, hat ve çeşitleri arasındaki morfolojik, tarımsal ve moleküler farklılıkların saptanması üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• Gül, D., Sümerli, M., ve Yılmaz, Y. 2004. Diyarbakır koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi 10(4):416-421
• Gündüz, G., M. 2012. Köy populasyonu yaygın mürdümük (Lathyrus sativus L.) çeşitlerinin tohum verimi ve bazı bitkisel özellikleri. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• Hanbury, C., D., Sarker, A., Siddique, K., H., M., and Perry, M., W. 1995. Evaluation of lathyrus germplasm in a Mediterranean type environment in South-western Australia. CLIMA Occasional Publication No. 8, Perth
• Jackson, M., T., and Yunus, A., G. 1984. Variation in the grasspea ( Lathyrus sativus L.) and wild species. Euphatica 37: 549-559
• Joshi, M. 1997. Status of grasspea (Lathyrus sativus L.) genetic resources in Nepal, Lathyrus Genetic Resources Network, Proceedings of a IPGRI-ICARDA-ICAR Regional Working Group Meeting, 8-10 December, New Delhi, India
• Karadağ, Y., ve Büyükburç, U. 2003. Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Gazi Osmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20 (1) 135-141
• Karadağ, Y., İptaş, S., ve Yavuz, M. 2004. Agronomic potential of grasspea (Lathyrus sativus L.) under rainfed condition in semi-arid regions of Turkey. Asian Journal of Plant Sciences, 3 (2): 151-155
• Karadağ, Y., ve İptaş, S. 2007. Tokat ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hat ve varyetelerinin agronomik potansiyelleri üzerine bir araştırma. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum
• Karadağ, Y., ve Yavuz, M. 2010. Seed yields ve biochemical compounds of grasspea (Lathyrus sativus L.) lines grown in semi-arid regions of Turkey, African Journal of Biotechnology. 9 (49): 8343-8348
• Karadağ, Y., Özkurt, M., Akbay, S., Kır, H. 2012. Tokat-Kazova ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının verim ve verim özelliklerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (2): 11-13, 2012 ISSN: 1308-3945
• Kökten, K., Bakoğlu, A. ve Kavurmacı, Z. 2011. Elazığ koşullarında mürdümük (Lathyrus sativus L.)’te farklı sıra arasının tohum verimi ve verim öğeleri üzerine etkisi. Bingöl Ünversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1(1): 37-42
• Mikić, A., Mihailović, V., Ćupina, B., Krstić, D., Vasiljević, S., and Milić, D. 2010. Forage and seed yield components in four French landraces of grass pea (Lathyrus sativus L.) Sustainable use of Genetic Diversity in Forage and Turf Breeding. Springer, Dordrecht, pp 127–130
• Malek, M., A. 1997. Genetic resources of grasspea (Lathyrus sativus L.) in Bangladesh, Lathyrus Genetic Resources Network, Proceedings of a IPGRI-ICARDA-ICAR Regional Working Group Meeting,8-10 December,New Delhi, India
• Milczak, M., Pedinski, M., Mnicfiowska, H., Szwed-Urbas, K., and Rybinski, W. 2001. Creative breeding of grasspea (Latyrus sativus L.) in Poland. Latyrus lathyrism Newsletter 2: 85-88
• Noto, F., Poma, I., Gristina, L., Venezia, G., and Ferrotti, F. 2001. Bioagronomic and qualitative haracteristics in Lathyrus sativus lines. In:Proceedings 4th European Conference on Grain Legumes (eds. AEP) 8-12 July 2001, Cracow,Poland. P 183
• Pandey, R., L., Sharma, R., N., and Chitale, M., W. 1997. Status of lathyrus genetic resources in India, Lathyrus Genetic Resources Network, Proceedings of a IPGRIICARDA-ICAR Regional Working Group Meeting, 8-10 December, New Delhi, India
• Plitmann, U., Gabay, R., and Cohen, O. 1995. Innovations in the tribe vicieae (Fabaceae) from Israel. Israel Journal Plant Science 43: 249–258
• Polignano, G., B., Uggenti, P., Olita, G., Bisignano, V., Alba, V., and Perrino, P. 2005. Characterization of grasspea (Lathyrus sativus L.) entries by means of agronomically useful traits, Lathyrus Lathyrism Newsletter. 4, 9-14
• Robertson, L., D., and Abd El Moneim, A., M. 1996. Lathyrus germplasm collection, conservation and utilization. In: Lathyrus Genetic Resources in Asia. Proceedings of a Regional Workshop, December 27-29, Raipur, India
• Rohlf, F., J. 1991. NTSYS-pc. Numerical taxonomy and multivariate analysis system. Exeter Software, Setauket, NY, USA
• Rybinski, W., Szot B, and Rusinek, R. 2008. Estimation of morphological traits and mechanical properties of grasspea seeds (Lathyrus sativus L.) originating from EU countries, International Agrophysics, 22, 261-275
• SAS Institute 1998. INC SAS STAT users’ guide release 7.0, Cary, NC, USA
• Sabancı, C., O., Enginoğlu, G., ve Özpınar, H. 1996. Menemen koşullarında koca fiğ (Vicia narbonensis L.) ve mürdümük (Lathyrus sativus L.) adaptasyonu üzerinde bir araştırma. Türkiye 3. Çayır-Mer’a ve Yembitkileri Kongresi 287-292, 17-19 Haziran, Erzurum
• Sayar, M., S., Han, Y., Seydoşoğlu, S., ve Başbağ, M. 2013. Diyarbakır ekolojik koşullarında bazı mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının ot verimi, ot verimini etkileyen özellikler ile özellikler arası ilişkilerin belirlenmesi. 10. Tarlabitkileri Kongresi. 10-13 Eylül 2013. Konya
• Sayar, M., S., ve Han, Y. 2015. Mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarının tohum verimi ve verim komponentlerinin belirlenmesi ve GGE biplot analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi. 21 (2015) 78-92
• Serin, Y. 2006. Çayır mera yem bitkileri danışma kurulu. Ön çalışma raporu. Denizli
• Tavoletti, S., Iommarini, L., Crino, P., and Granati, E. 2005. Collection and evaluation of grasspea (Lathyrus sativus L.) germplasm of central Italy, Plant Breeding, 124, 388-391
• Tutin, T., G. 1981. Flora of Europea. Vol.2,Cambridge Universty Pres, 136-145
• Türk, M., Albayrak, S., ve Çelik, N. 2007 Estimates of broad-sense heritability for seed yield and yield components of grasspea (Lathyrus sativus L.) Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 31,155-158
• Kendir, H. 1996. Adi mürdümük (Lathyrus sativus L.) hatlarında tohum verimi ve verim komponentleri. Tarım Bilimleri Dergisi. Cilt:5, Sayı:3, 79-81, Ankara