Tarımbor ((Na2B8O13.4(H2O)) Gübresinin Sera Koşullarında Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera:Gelechiidae)’ya İnsektisit Etkisi ile Domates Bitkisinin Fizyolojisi ve Biyokimyası Üzerindeki Etkilerinin Saptanması

Yıl 2017, Cilt: 54 Sayı: 2, 157 - 165, 22.06.2017

Hatice Kavak Atilla Levent Tuna Hasan Sungur Civelek

https://doi.org/10.20289/zfdergi.387214

Öz

Türkiye’de,
örtüaltı domates üretiminde önemli bir yöre olan Muğla ili Ortaca ilçesinde,
2014  Şubat-Mayıs ayları arasında
gerçekleştirilen bu çalışmada Tarımbor (Na₂B₈O₁₃.4(H₂O))
gübresinin Domates galerigüvesi (Tuta
absoluta (Meyrick) (Lepidoptera:
Gelechiidae)) üzerindeki etkisi ile domateste bitki fizyolojisi ve biyokimyası
üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Ayrıca, Tarımbor’un domateste bitki
fizyolojisi ve biyokimyası üzerindeki etkisinin saptanması amacıyla yapraklarda
bor, klorofil, karotenoid, prolin, FRAP, CAT, SOD, MDA (lipid peroksidasyonu)
analizleri gerçekleştirilmiştir. Tarımbor
gübresinin beş farklı konsantrasyonu (10, 20, 30, 40, 50 g/da) beş
tekerrürlü olarak denenmiştir. Değerlendirmeler sonucunda genel olarak Tarımbor
gübresinin uygulanan en yüksek konsantrasyonu (TB5) pozitif kontrol olarak
kullanılan Spinosad etken maddesi ile büyük ölçüde aynı grupta yer alarak
domates galerigüvesi mücadelesinde Spinosad’a yakın bir etki göstermiştir.
Tarımbor’un en yüksek konsantrasyonunda bile domates bitkisi yapraklarında
belirlenen Bor kapsamı toksik değerlere ulaşmamıştır. Ayrıca, Tarımbor
konsantrasyonundaki artışa paralel olarak, yapraklarda lipit peroksidasyon
oranının arttığı, bitki antioksidatif sisteminin uyarıldığı ve antioksidatif
enzim aktiviteleri ile prolin kapsamlarının yükseldiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Domates galerigüvesi, tarımbor, Tuta absoluta, stres, antioksidatif sistem

Effects of Tarımbor ((Na2B8O13.4(H2O)) Fertiliser against Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) and Biochemistry and Physiology of Tomato Plants under Greenhouse Conditions

Öz

In this study
which was carried out in Ortaca (Muğla), important region for tomato production
in the greenhouses, the insecticide effects of Tarımbor fertiliser against tomato leafminer (Tuta  absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)), and its effect on physiology and
biochemistry of tomato plants were evaluated between February-May in
2014. In this purpose Tarımbor
fertiliser were applied as 5 different concentrations (10, 20, 30, 40
and 50 g/da) and 5 recurrences. Also, in order to determine the effects of Tarımbor on tomato physiology and
biochemistry; boron, chlorophyll, carotenoids, proline, FRAP, CAT, SOD, MDA
(lipid peroxidation) determination were made. Highest concentration of Tarımbor
(TB5) fertiliser took part in same group with positive control generally
(Spinosad active ingredient) as statistically. As a result, Tarımbor fertiliser
showed close effect to Spinosad to control of Tuta  absoluta at the TB5 dose. There was no
detrimental effects of  Tarımbor even at the highest
concentrations in the tomato plant leaves. Increased lipid peroxidation rate in
the leaves, stimulated antioxidative system of plant and increased proline
content with the antioxidative enzyme activities was also determined with the
increase in Tarımbor applications.

Anahtar Kelimeler

Tomato leaf miner, tarımbor, Tuta absoluta, stress, antioxidative system

Kaynakça

• Aebi, H. 1984. Oxygen radicals in biological systems B. isolation, purification, characterization, andassay of antioxygenic enzymes catalase in vitro. Methods in Enzymology, 105:121–126.
• Anonim, 2012. Sebze Zararlıları Standart İlaç Deneme Metotları, Domates Güvesi Standart İlaç Deneme Metodu, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Ankara.
• Ardıç, M. 2006. Bor toksisitesinin nohut (Cicer arietinum L.) bitkisinde bazı fizyolojik ve biyokimyasal özellikler üzerindeki etkileri, Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji A.B.D., Eskişehir, 83s.
• Bates, L.S., R.P. Waldren and I.D. Teare. 1973. Rapid determination of free proline for water stres studies. Plant and Soil, 39: 205-207.
• Bayat, R.A., Ş. Kuşvuran, Ş. Ellialtıoğlu ve A.S. Üstün. 2014. Tuz stresi altındaki genç kabak (Cucurbita pepo L. ve C. moschata) bitkilerine uygulanan prolinin, antioksidatif enzim aktiviteleri üzerine etkisi. Turkish Journal of Agricultural and Natural Science, 1(1): 25-33.
• Benzie, I.F.F.and J.J. Strain. 1996.The ferric reducing ability of plasma (FRAP) as a measure of antioxidant power: The FRAP assay. Analytical Biochemistry, 239(1): 70-76.
• Büyükgüzel, K. ve E. Büyükgüzel. 2004. İnsan çevre ve tarım açısından borik asitin zararlı böceklerin ve diğer artropodların mücadelesindeki önemi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Avrupa Birliği 6. Çerçeve Programı Kapsamında II. Bor Çalıştayı, Zonguldak.
• Braz, J. 2000. Iitial studies of mating disruption of the tomato moth, Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) using synthetic sex pheromone. Journal of the Brazilian Chemical Society,11(6): 621-628.
• Cervilla, L.M., B.Blasco, J.J. Ríos, L. Romero and J.M.Ruiz. 2007. Oxidative stress and antioxidants in tomato (Solanum lycopersicum) plants subjected to boron toxicity. Annals of Botany,100(4): 747-756.
• Civelek, H.S. ve O. Dursun. 2013. Örtüaltı yetiştiriciliğinde bazı zararlılar üzerinde bor içeren bazı bileşiklerin insektisit özelliklerinin araştırılması. Türkiye Entomoloji Bülteni, 3(3): 141-149.
• Çakmak, İ. 1994. Activity of ascorbate-dependent H2O2 scavenging enzymes and leaf chlorosis are enhancend in magnesium and potassium deficient leaves but not in pohsphorus deficient leaves. Journal of Experimental Botany, 45: 1259-1266.
• Çakmak, İ., D. Strbac and H. Marschner. 1993. Activities of hydrogen peroxide-scavenging enzymes in germinating wheat seeds. Journal of Experimental Botany,44 (258): 127- 132.
• Demirtaş, A. 2006. Bor bileşikleri ve tarımda kullanımı. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 37 (1), 111-115.
• E.P.P.O. 2005. EPPO Datasheets on Quarantine Pests: Tuta absoluta. EPPO Bulletin 35:434-435. http://www.eppo.org, (Erişim tarihi: 12.08.2016).
• Estay, P. 2000. Polilla del tomate Tuta absoluta (Meyrick) [www document] URL http://alerce.inia.cl/ docs/ Informativos/ Informativo09.pdf (Erişim tarihi: 15.08.2016)
• Eraslan, F., A. İnal, O. Savaştürk ve A. Güneş. 2007. Changes in antioxidative system and membrane damage of lettuce in response to salinity and boron toxicity. Scientia Horticulturae,114(1): 5-10.
• Franca, F.H. 1993. Por quanto tempo conseguiremos conviver com a traca-do-tomateiro? Horticultura Brasileira,11:176-178.
• Fridovich, L. 1986. Biological effect of superoxide radical. Archives of Biochemistry and Biophysics, 247: 1-11.
• Gülümser, A.,M.S.Odabaş ve Y. Özturan. 2005. Fasulyede (Phaseolus vulgaris L.) yapraktan ve topraktan uygulanan farklı bor dozlarının verim ve verim unsurlarına etkisi. Akdeniz Üniv. Ziraat Fak. Dergisi, 18(2), 163-168.
• Güneş, A., G. Söylemezoğlu, A. İnal, E.G. Bağcı, S. Çoban ve O. Şahin. 2006. Antioxidant and stomatal response of grapevine (Vitis vinifera L.) to boron toxicity. Scientia Horticulturae, 110: 279-284.
• Jain, M., G. Mathur, S. Koul and N.B. Sarin. 2001. Ameliorative effects of proline on salt stress-induced lipid peroxidation in cell lines of groundnut (Arachis hypogaea L.). Plant Cell Report,20:463-468.
• Karabal, E., M. Yücel ve H.A. Öktem. 2003. Antioxidant responses of tolerant and sensitive barley cultivars to boron toxicity. Plant Science, 164: 925-933.
• Karabüyük, F., M. Portakaldalı ve M.R. Ulusoy. 2011. Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında domates yaprak galeri güvesi (Tuta absoluta (Meyrick))’nin yayılışı ve konukçuları, Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi Bildirileri (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş), 554s.
• Kaya, C., A.L. Tuna, M. Dikilitaş, M. Ashraf, S. Köşkeroğlu ve M. Güneri. 2009. Supplementary phosphorus can alleviate boron toxicity in tomato. Scientia Horticulturae, 121: 284–288.
• Kılıç, T. 2010. First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica, (38)3: 243-244.
• Koçak, E., M. Kodan ve N. Babaroğlu. 2008. Bazı insektisitlerin Kımıl (Aelia rostrata Boh., Het.: Pentatomidae) yumurta parazitoiti Trissolcus rufiventris Mayr (Hymenoptera: Scelionidae)’e etkileri üzerinde araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 3(2): 52-59.
• Lietti, M.M.M., E. Botto and R.A. Alzogaray. 2005. Insecticide resistance in Argentine Populations of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Neotropical Entomology, 34(1):113-119.
• Madhava Rao, K.V. and T.V.S. Sresty. 2000. Antioxidative parameters in these edlings of pigeon pea (Cajanuscajan (L.) Millspaugh) in response to Zn and Ni stresses. Plant Science, 157 (1): 113–128.
• Mehdy, M. 1994. Active oxygen species in plant defense against pathogens. Plant Physiology, 105: 467-472.
• Molassiotis, A., T. Sotiropoulos, G. Tanou, G. Diamantidis and I. Therios. 2006. Boron-induced oxidative damage and antioxidant and nucleolytic responses in shoot tips culture of the apple root stock (Malus domestica Borkh). Environmental and Experimental Botany, 56: 54-62.
• Öztemiz, S. 2012. Domates güvesi [(Tuta absoluta Meyrick (Lepidoptera: Gelechiidae)] ve biyolojik mücadelesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 15 (4): 47-57.
• Padem, H., H. Ünlü ve F.M. Ecevit. 2005. Göller Bölgesi’ne uygun üstün verim ve teknolojik özelliklere sahip domates (Lycopersicon esculentum Mill.) çeşitlerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Isparta, 9 (2): 55-63.
• Rao, G.G. and G.R. Rao. 1981. Pigment composition and chlorophyllase activity in Pigeon pea (Cajanus indicus Spreng.) and gingelly (Sesamum indicum L.) under NaCl salinity. Indian Journal of Experimental Biology, 19: 768-770.
• Ryan, J., G. Estefan, and A. Rashid. 2001. Soil and Plant Analysis Lab. Manual. in. El-Begaty. A. (Ed.). International Center For Agricultural Research in the Dry Areas (ICARDA). Aleppo, Syria, pp. 137-138.
• Strain, H.H. and W.A. Svec. 1966. Exraction, separation, estimation and isolation of chlorophylls, 21-66, Bernon, V.P.,Seely, G.R. (editors), In The Chlorophylls Academic Pres, New York,21-66.
• TÜİK, Örtü altı üretim istatistikleri. 2014. https://biruni.tuik.gov.tr/ bitkiselapp/bitkisel.zul. Erişim: Ağustos 2015.
• Wang, J.Z., S.T. Tao, K.J. Qi, J. Wu, H.Q. Wu and S.L. Zhang. 2011. Changes in photosynthetic properties and antioxidative system of pear leaves to boron toxicity, African Journal of Biotechnology,10(85): 19693-19700.
• Yağmur, Y. 2008. Farklı asma (Vitis vinifera L.) çeşitlerinin kuraklık stresine karşı bazı fizyolojik ve biyokimyasal tolerans parametrelerinin araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniv., Fen Bilimler Enstitüsü, Botanik A.B.D., İzmir, 108s.
• Yıldıztekin, M.. 2012. Bazı bor bileşiklerinin ve yaygın kullanılan pestisitlerin domates bitkisinin (L. esculentum) fizyolojik ve biyokimyasal özellikleri üzerine etkilerinin araştırılması, Doktora Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniv., Fen Bilimleri Enstitüsü, Muğla, 143 s.