The Effect of Different Harvesting Heights on the Agronomical and Technological Properties of Sage (Salvia officinalis L.) Genotypes

Yıl 2007, Cilt: 44 Sayı: 1, 55 - 70, 01.03.2007

Sıdıka Ekren Çiğdem Sönmez Sezgin Sancaktaroğlu Emine Bayram

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Farklı Biçim Yüksekliklerinin Adaçayı (Salvia officinalis L.) Genotiplerinde Agronomik ve Teknolojik Özelliklere Etkisinin Belirlenmesi

Öz

Bu çalışmada; farklı biçim yüksekliklerinin, İsviçre kökenli iki tıbbi adaçayı (Salvia officinalis L.) genotipinin bazı agronomik ve kalite özellikleri üzerine etkilerini belirlemek amaçlanmıştır. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanında 2005 ve 2006 yıllarında iki yıl süreyle yürütülen çalışmada; İsviçre kökenli iki genotip kullanılmış ve bitkiler üç farklı (5, 10, 15cm.) biçim yüksekliğinden hasat edilmiştir. Deneme, iki faktörlü, Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre, 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Yürütülen bu çalışmanın ilk yılında tek, ikinci yılında ise üç biçim yapılmış, araştırmada bitki boyu (cm), yeşil herba verimi (kg/da), drog herba verimi (kg/da), drog yaprak verimi (kg/da), uçucu yağ % oranı ve bileşimi belirlenmiştir. İncelenen bu özelliklerden ikinci yıla ait veriler ilk yıla oranla daha yüksek bulunmuştur. 2005 yılında yeşil herba verimi 328.7-709.1kg/da, drog herba verimi 86.5-158.2kg/da, drog yaprak verimi 75.5132.9kg/da arasında değişim gösterirken; 2006 yılında, toplam yeşil herba verimi 2127.6-5004.2kg/da, toplam drog herba verimi 712.7-1494.7kg/da, toplam drog yaprak verimi 527.4-1072.9kg/da arasında saptanmıştır. Her iki yılda en yüksek biçim değerlerine 15 cm biçim yüksekliğinde ulaşılmıştır. Deneme faktörlerinin uçucu yağ oranları üzerine etkisi önemsiz bulunurken; bu özellik 2005 yılında %1.15-1.27, 2006 yılında ortalama %1.40-1.69 olarak belirlenmiştir. Uçucu yağın ana bileşeni olarak thujon saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Adaçayı, Salvia officinalis L., Biçim Yüksekliği, Uçucu yağ

Kaynakça

• Açıkgöz, N., Akkaş, M.E. Özcan, K. Moghaddam, A.F. 1994. PC’ler İçin Veritabanı Esaslı Türkçe İstatistik Paketi: TARIST, Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994. E.Ü.Z.F. Bornova/İzmir.
• Amr, S., Dordevic, S., 2000, The Investigation of the Quality of Sage (Salvia officinalis L.) Originating from Jordan. Working and living Environmental Protection. Vol. 1, No. 5, pp.103-108. Facta Universitatis.
• Anonim, 2005-06. İzmir Devlet Meteoroloji İstasyonu Kayıtları.
• Bayram, E., Ç., Sönmez. 2006. Adaçayı Yetiştiriciliği. E. Ü. Tar. Uyg. ve Araş. Merkezi Yayım Bülteni No: 48. ISSN 1300-3518. Bornova/İzmir.
• Baytop, T., 1963, Türkiye’nin Tıbbi ve Zehirli Bitkileri, İ.Ü. Yayınları, İstanbul No:1039, Tıp Fakültesi, No:59, S.351.
• Baytop, T. 1999. Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi Geçmişte ve Bugün (II. Basım). Nobel Tıp Kitapevleri.
• Baydar, H., 2005, Tıbbi Aromatik ve Keyf Bitkileri Bilim ve Teknolojisi, Süleyman Demirel Üniv. Ziraat Fak., SDÜ Basımevi, No:51, Isparta, S.125.
• Bernàth, J., B. Danos, E. Hethelyi. 1991. Variation of Essential Oil Spectrum of Salvia species Affected by Environment. In: Herba Hungarica. Vol. 30. No. 1- 2. pp. 35-48.
• Ceylan, A., 1976, Salvia officinalis L. (Tıbbi Adaçayı) Üzerinde Bir Çalışma, E.Ü.Z.F. Dergisi, Cilt:13, Sayı:3, S. 283-288, İzmir.
• Ceylan, A., M. Yurtsever, Y. Ozonsoy. 1979. Salvia officinalis L.’nin Agronomik ve Teknolojik Özelliklerine Azotlu Gübrelemenin Etkisi Üzerinde Araştırma. E.Ü.Z.F. Dergisi. 16/3. sayfa 83-96. Bornova/İzmir.
• Ceylan, A., N. Kaya, N. Çelik. 1990. Tıbbi Adaçayının (Salvia officinalis L.) Kültürü Üzerinde Araştırmalar. E.Ü.Z. F. Dergisi, 26/1, 127-142. Bornova/İzmir.
• Ceylan, A., E. Bayram, N. Özay, H. Otan., A. O. Sarı, M. Polat, 1994, Farklı Lokasyonlarda Yetiştirilen Salvia officinalis L. (Tıbbi Adaçayı)’de Bazı Agronomik ve Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırma, E.Ü.Z.F. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994. Cilt1, Agronomi Bildirileri, E.Ü.Z.F. Ofset Basımevi, Bornova, İzmir.
• Ceylan, A. 1996, Tıbbi Bitkiler-II (Uçucu Yağ Bitkileri) E.Ü.Z.F. Yayınları No:481, Bornova, İzmir, ISBN:975-483-362-1, S.225-240.
• Davis, P., H., Flora of Turkey, 1982, Vol.8 Univ. Press., Edinburgh.
• Dordevic, S., M. Cakic, S. Amr, 2000, The Extraction of Apigenin and Luteolin from the sage (Salvia officinalis L.) from Jordan, UDC 582.824, University of Niš The Scientific Journal Facta Unversitatis, Series:Working and Living Environmental Protection Vol.1, No:5, pp.87-93.
• Habàn, M., 2004. Pestovanie a využitie Liecivych, aromatickŷch rastlĭn. Roc. 41, 2004, c. 3, s. 77-80, ISSN 1335-9878.
• Habàn, P. Otepka. 2007. Organically Cultivated Medicinal Plants and Their Quality Analysis. Proceeding of conference, Organic Farming. 6-7 February 2007.
• Heeger, E.F. 1956. Handbuch des Arznei und Gewüz Pflanzenbaues Dentschen Ban Everlag.
• Hegi, G., 1965-1974, Illustrierte Flora von Mitteleuropa, Band.V, Teil 4., Lehmanns Verlag, München, S. 2475-2506.
• Jerkovic I., J. Mastelic, Z. Marijanovic, 2006, A Variety of Volatile Compounds as Markers Unifloral Honey from Dalmatian Sage (Salvia officinalis L.), Department of Organic Chemistry, Faculty of Chemistry and Technology, University of Split, Split, Croatia. Chemistry and Biodiversity,Vol.3,2006 Verlag Helvetica Chimica Acta AG, Zürich, p.1307-1316.
• Kalafatçılar, Ö., 2005. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sistematiği. Ders Notu. İzmir.
• Kırımer, N., A. Mat, 1999, Essential Oils (Uçucu Yağlar), TP 958. E87 1999, ISBN:975-94077-0-1.
• Kızıl, S., Ö., Tonçer, 2005. Diyarbakır Koşullarında Bazı Çok Yıllık Tıbbi Bitkilerin Yetiştirilmesi Üzerine Çalışmalar. VI. Tarla Bitk. Kong.Cilt 1. sayfa: 483-488.
• Kovancı, İ. 1990. Bitki Besleme ve Toprak Verimliliği. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Teksir No: 107/3. s: 286. Bornova/İzmir.
• Miladinovic, D., Lj. Miladinovic, 2000. Animicrobial Activity of Essential oil of Sage from Serbia. Physics, chemistry and Technology. Vol. 2, n 2, 2000, pp. 97- 100.
• Miura K., H. Kikuzaki, N. Nakatani, 2002, Antioksidant Activity of Chemical Components From Sage (Salvia officinalis L.) and Thyme (Thymus vulgaris L.) Measured by the Oil Stability Index Method, J. Agric. Food Chem. 2002, 50,1845-1851.
• Salameh A., S. Dordevic, 2000, The Investigation of the Quality of Sage (Salvia officinalis L.) from Jordan, UDC 582.824, University of Niš The Scientific Journal Facta Unversitatis, Series:Working and Living Environmental Protection Vol.1, No 5, pp.103-108.
• Sagareishvili, T. G., B.L. Grigolava, N. E. Gelashvili, E.P. Kemertelidze. 2000. Composition of Essential Oil from Salvia officinalis L. Cultivated in Georgia. Chemistry of Natural Compounds. Vol: 36. N: 4. Pages: 360-361. New York.
• Standley, P., L. Williams, 1973, Labiatae, Fieldiana Bot. 24:237-317.
• Sustrikova, A., M. Haban, 2003. Zhodnotenie Kvalitatĭvno – Kvantitatĭvnych Parametrov Vňate śalvie Lekărskej. In: Zbornĭk vedeckŷch prăc Oblastneho ŷyskumneho ustavu agroekologie v Michalovciach, 19. Michalovce: OVUA Michalovce, 2003, s. 167-175. ISBN 80-969049-4-9.
• Vaverkova, S., Holla, M., Tekel, J., Haban, M., Vozar, I., 1994. Obsah a kvalita éterického oleja Salvia officinalis L. po apkikácii Patoranu 50 WP. In: Ces. A slov. Farm. Roć. 43, 1994, s. 214.
• Wichtl, 1971, Die Pharmakogostich-Chemisehe Analys Band, 12, Frankfurt/M.
• Yenikalaycı, A., M., Özgüven. 1999. Çukurova Bölgesi’nde Doğal Adaçayı (Salvia spp.) İle Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.)’nın Kültürü ve Kemotaksonomik Araştırmalar. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2):91-98. Adana.
• Yenikalaycı, A., M., Özgüven. 2001. Çukurova Bölgesi’nde Farklı Ekolojilerde Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.)’nın Verim ve Verim Komponentlerinin Araştırılması. Türkiye 4. Tarla Bitkileri Kongresi. 17-21 Eylül 2001. Tekirdağ
• Zeybek, U., N. Zeybek, 2002, Farmasötik Botanik [Kapalı Tohumlu Bitkiler (Angiospermae) Sistematiği ve Önemli Maddeleri], E.Ü. Eczacılık Fakültesi Yayınları No:3 Bornova, İzmir, S.380.
• Zutic, I., E. Putievsky, N. Dudai, 2003, Influence of Harvest Dynamics and Cut Height on Yield Components of Sage Salvia officinalis L., Journal of Herbs, Spices and Medicinal Plants, Vol.10, No:4.