Ulaşım peyzajının işlevsel kullanımının değerlendirilmesi; Gebze - İzmir otoyolu

Yıl 2021, Cilt: 58 Sayı: 1, 115 - 124, 31.03.2021

Bahriye Gülgün Kübra Yazici

https://doi.org/10.20289/zfdergi.699199

Öz

Amaç: Günümüzde ulaşım mesafelerinin arttığı ve kısa tatillerin büyük çoğunluğunun yollarda geçtiği düşünüldüğünde, turizme katkıları bakımından ulaşım peyzajının öne çıktığı görülmektedir. Ulaşım peyzajından; doğal peyzajları sunması, emniyetli bir güzergah oluşturulması ve karayolunu teşvik edici özellikte olması beklenir. Alana ait arazi gözlem verileri ve literatür araştırmaları ile desteklenen bu çalışmada; emniyet ve konforu içerisinde barındıran, kaliteli kentsel mekanları oluşturmada Gebze-İzmir Otoyolu ulaşım peyzajının olumlu ve olumsuz yönleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır.
Materyal ve Yöntem: Gebze-İzmir otoyol güzergahında yapılan peyzaj uygulama ve bakım işleri kapsamında, bitkilendirme çalışmalarının fonksiyonel ve estetik yönden uygunluğu; inşaat tekniği yönünden, trafik tekniği yönünden, peyzaj içindeki işlevlerine katkıları, biyolojik işlevleri bakımından 4 grup olarak 10 uzman tarafından puanlanarak değerlendirilmiştir. Puanlamada 5’li likert ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen verilerin, peyzaj planlama ile ilişkisini belirlemek amacıyla Q-sort analizi ile değerlendirilmiştir.
Sonuç: Elde edilen verilere göre en yüksek puanlar gruplarına göre; inşaat tekniği yönünden değerlendirilmesi sonucunda toprağın stabilizasyonu açısından 8 puan, heyelan ve kaymalara mani olma açısından ise 4 puan almıştır. Yol bitkilendirmelerinin trafik tekniği yönünden değerlendirilmesi sonucunda kaza ve yanılmaları engellemek veya hafifletmek açısından 8 puan, far ışıklarına karşı perdeleme açısından 10 puan, peyzaj içindeki işlevleri parametresinde yer alan yeniden yeşil bir çevrenin yaratılması açısından 16 puan alırken; biyolojik işlevleri açısından en düşük puanı almıştır.

Anahtar Kelimeler

Emniyet ve konfor, Karayolu peyzajı, Kocaeli

Evaluation of functional use of transportation landscape; Gebze - İzmir highway

Öz

Objective: Considering that today's transportation distances have increased and most of the short holidays pass on the roads, it is seen that the highway landscape stands out in terms of its contributions to tourism. From the transportation landscape is expected to offer natural landscapes, to create a safe route and to encourage the highway. In this study supported by area observation data and literature researches; the positive and negative aspects of Gebze-İzmir Highway landscape have been tried to be revealed in terms of creating quality urban spaces that contain safety and comfort.
Material and Methods: Within the scope of landscape application and maintenance studies on the Gebze-İzmir highway road route, suitability functional of planting and aesthetic studies were scored by 10 experts in 4 groups which were construction technique, traffic technique, landscape technique and biological function. 5-point Likert scale was used in scoring. The obtained data were evaluated by Q-sort analysis in order to determine the relationship between landscape planning and highway.
Conclusion: The soil stabilization scores and preventing landslides and shifts respectively were 8 points and 4 points in construction technique. As a result of the evaluation, the highway landscape of traffic technique that mitigate and prevent of accidents and errors was 8 points, shielding against headlight lights was 10 point. Recreating a green area again was 16 points. While the parameters of in the landscape function had the highest, the parameters biological function group had the lowest score.

Anahtar Kelimeler

Safety and comfort, transportation landscape, Kocaeli

Kaynakça

• Akbari, H., Pomerantz, M. and Taha, H., 2001. Cool surfaces and shade trees to reduce energy use and improve air quality in urban areas. Solar Energy, 70 (3), 295-310.
• Akça ŞB., Gülgün B. 2019. Kampüs Yaşamında Estetik ve Fonksiyonel Açıdan Süs Bitkilerinin Yeri ve Önemi Çaycuma Kampüsü Örneği, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, vol. 21, no. 2, pp. 1–1, Aug. 2019.
• Altınçekiç, H. ve Ç. S. Altınçekiç. 1996. Karayollarında Peyzaj Düzenleme Çalışmalarında Bitkilendirme Esasları. Kentsel ve Kırsal Bölgelerde Karayolu Peyzajı Paneli. Bildiriler Kitabı. s: 59-68. İstanbul.
• Altan,T., Gültekin,E., Uzun, G. ve Önsoy, C. 1982. Çukurova Otoyolu II.Kesim Projesi Peyzaj Planlaması Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları ,s.53,Adana.
• Anonim, 2018. Karayolları Genel Müdürlüğü. www.kgm.gov.tr.
• Asur, F. 2019. Recreatıonal Assessment Of Physıcal Landscape Assets Of Van Fortress. Fresenıus Envıronmental Bulletın, 28(11), 7851-7862.
• Beckett, K. P, Freer Smith, P. H. and Taylor, G., 1998. Urban Woodlands; their role in reducing the effects of particulate pollution. Environmental Pollution, 99, 347-360.
• Çorbacı, Ö. ve Var, M . (2011). Bartın-Amasra Karayolunun Peyzaj Özelliklerinin Peyzaj Planlama Açısından İrdelenmesi Ve Sorunların Giderilmesine Çeşitli Öneriler. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 13 (20) , 23-37 .
• Çepel, N. 1988. Peyzaj Ekolojisi. İ.Ü. Orman Fak., Yayın No: 3510, s: 228, İstanbul.
• Dağıstanlıoğlu, C , Önder, S . (2009). Isparta-Eğirdir Karayolunun Peyzaj Planlama İlkeleri Açısından İncelenmesi. Turkish Journal of Forestry , 10 (1) , 154-166 .
• Demir, M., Irmak, M , Yılmaz, H. and Karadeniz, T . 2017. Hidroelektrik enerji santralleri sırasında bozulan sahalarda peyzaj onarım sürecinin Kabaçağlayan Şelalesi örneğinde incelenmesi. Turkish Journal of Forestry , 18 (1) , 63-73 . DOI: 10.18182/tjf.224624.
• Eroğlu E, Kesim GA. and Müderrisoğlu H. 2005. Düzce Kenti Açık ve Yeşi Alanlarındaki Bitkilerin Tespiti ve Bazı Bitkisel Tasarım İlkeleri Yönünden Değerlendirilmesi. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(3) 270-277.
• Froment J and Demant G. 2006. Viewer appreciation of highway landscapes: The contribution of ecologically managed embankments in Quebec, Canada, Landscape and Urban Planning Volume 78, Issues 1–2, 15 October 2006, Pages 14-32.
• Golchin, P. Narouie, B. ve Masnavi, M. R. 2012. Evaluating Visual Quality of Educational Campus Based on Users Preferences Case study: Sistan and Baloochestan University, Iran, Journal of Environmental Studies, 38(62), 43.
• Jaal, Z and Abdullah J. 2012. User's Preferences of Highway Landscapes in Malaysia: A Review and Analysis of the Literature, Procedia - Social and Behavioral Sciences Volume 36, 2012, Pages 265-272.
• Kalaycı Önaç A. and Birişçi T. 2017. Evaluating Ege Unıversity Campus Transportation Network Based On Human-Oriented Design Criteria. The Journal Of Academic Social Science Studies, 5(54), pp 333-349
• Kınıklı, P. ve Mansuroğlu, S . 2010. Antalya-Alanya devlet karayolundan kaynaklanan (I. kesim) çevresel etkilerin peyzaj mimarlığı açısından değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi , 23 (1) , 15-21.
• Koçan N. 2011. Gümüşhane Trabzon karayolunda ulaşım ve peyzaj, GÜFBED/GUSTIJ (2011) 1 (2):89-96.
• Lambe R.A. and Smardon, R:C. 1986. Commercial highway landscape reclamation: A participatory approach, Landscape Planning, Volume 12, Issue 4, January 1986, Pages 353-385
• Li Y. Chen F. ve Jiang D. 2019. Research on Highway Landscape Design Based on Regional Culture, IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1755-1315/330/2/022046/meta
• Novak, D.J, Civerolo, K.L, Rao, S.T, Sistla, G, Luley, C.J. and Crane, D.E, 2000. A modeling study of the impact of urban trees on ozone. Atmospheric Environment, 34(10), 1601-1613.
• Olsson, MP, Widen P. and Larkin JD 2008. Effectiveness of a highway overpass to promote landscape connectivity and movement of moose and roe deer in Sweden, Landscape and Urban Planning, Volume 85, Issue 2, 10 April 2008, Pages 133-139
• Özgüç, İ.M. 1999. TEM Hadımköy-Kınalı arası peyzaj planlaması üzerinde görsel araştırmalar, (Doktora Tez Özeti), İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi Seri A. 49(2): 115-132.
• Özgen, Y. 1982. Doğu Karadeniz Bölgesinde Ord LI- Hopa Arası Kıyı Yolunun Peyzaj Özellikleri, Peyzaj Mimarlığı Açısından Ortaya Koyduğu Sorunlar ve Çözümü Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi. Orman Fakültesi. Trabzon.
• Sağlık A., Erduran F., Sağlık E., "Bitkisel Tasarımın Karayolu Trafik Güvenliğinde Önemi: Çanakkale Örneği", 3. Karayolu Trafik Güvenliği Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 16-18 Mayıs 2012, ss.77-90
• Sezen, I. 2018. Karayolu Peyzajı ve Manzara Yolları. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi (MBUD) , 3 (1) , 54-65 . DOI: 10.30785/mbud.356523
• Qin Xiaochun and Zhang Xiaoning. "Scenic highway landscape design and aesthetic study." Highway, (10), 2007, pp.212-217.
• Tsunokawa, K., Hoban, C. 1997. Roads and the Environment, World Bank Technical Papers No: 376, 303 page, Washington.
• Tunay M. Yılmaz, B. ve Ateşoğlu A. 2008. Bartın-Amasra Karayolu Güzergâhının Doğal Peyzaj Özellikleri Üzerindeki Etkilerinin Saptanması, Ekoloji, 17( 66), 23-30.
• Walker, T.D. 1991. Planting Design. Van Nostrand Reinhold, p: 196, New York.
• Yazici K. ve Gülgün Aslan B. 2017. Açık-Yesil Alanlarda Dıs Mekân Süs Bitkilerinin Önemi ve Yasam Kalitesine Etkisi Tokat Kenti Örnegi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 54(3), 275-284.
• Yazıcı, K. 2017. Kentiçi Yol Bitkilendirmelerinin Fonksiyonel - Estetik Açıdan Degerlendirilmesi ve Mevcut Bitkisel Tasarımların Incelenmesi: Tokat Örnegi. Ziraat Yüksek Mühendisligi Dergisi(364), 30-40.
• Yıldırım Birişçi, T.; 2002. Yaya ve Taşıt Güvenliği Açısından Yollarda Bitkisel Tasarım (Planting design in street in respect of pedestrians and vehicles). International Traffic and Road Safety Congress & Fair (8-12 May 2002), 122-126, Ankara.
• Zhi; Zhou C. 2004. Study of the Highway Landscape Culture in China, Journal of Chinese Landscape Architecture, 2004-04; http://en.cnki.com.cn/Article_en/CJFDTotal-ZGYL200404015.htm