Ortaokul Öğrencilerinin Çevre Eğitimi Kavramına Yönelik Metaforları

Yıl 2016, Sayı: 28, 215 - 224, 01.08.2016

Hatice Gülmez Güngörmez Abuzer Akgün;ümit Duruk

https://doi.org/10.14582/DUZGEF.714

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin “çevre eğitimi” ile ilgili sahip oldukları metaforik algıların belirlenmesidir. Araştırma, nitel araştırma yaklaşımlarından biri olan olgu bilim deseni ile yürütülmüştür. Araştırmanın örneklem grubunu, 2014-2015 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Adıyaman Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 3 farklı köy ortaokulunda öğrenim gören 192 öğrenci oluşturmuştur. Öğrencilerden 20 tanesinin oluşturdukları metaforlar uygun bulunmadığından değerlendirmeye alınmamıştır. Araştırmada öğrencilere “Bana göre çevre eğitimi ……gibidir; çünkü….” ifadesi soru olarak yöneltilmiş ve öğrencilerden boşlukları kendi fikirleri doğrultusunda doldurmaları istenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen veriler betimsel analiz yoluyla incelenmiştir. Yapılan analiz sonucunda öğrencilerin çevre eğitimiyle ilgili 71 tane metafor oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır. Oluşturulan bu metaforlar ortak özelliklerine göre 11 farklı kategori altında toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; öğrencilerin çevre eğitimine ilişkin metaforlardan ziyade çevre kavramı ile ilgili metaforları ön plana çıkardıkları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

çevre, metafor, fen eğitimi

Secondary School Students’ Metaphors Related to Environmental Education

Öz

The purpose of this study was to explore secondary school students’ metaphors related to environmental education. The study was conducted with respect to qualitative phenomenological research design. The working group of the study was comprised of 192 secondary school students enrolled in three different schools located in the countryside of Adıyaman. Twenty forms were eliminated and they were not included in the analysis since they were not able to satisfy the required conditions. Students were asked to fill in the forms that include such questions as “I think environmental education is as….., because…..”. Data collected by these forms were analysed through descriptives and percentages. According to the findings, students put forward totally 71 metaphors. These metaphors were classified in 11 different categories according to their common features. Findings in the study also showed that students focused on the metaphors offering and explaining the term of “nature” rather than those of regarding the term of “environmental education”.

Anahtar Kelimeler

environmental education, nature, metaphors

Kaynakça

• Afacan, Ö., Aydoğdu, M., Macaroğlu, E. & Taşar, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinin fen-teknoloji-toplum- çevre (fttç) ilişkisini algılama düzeylerinin tespiti (Kırşehir İli Örneği). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), 124-137.
• Aldan Karademir, Ç., Uçak, E. & Bağ, H. (2012). Ortaokul fen bilgisi öğretmen adaylarının bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Altıntaş, G., Baykan, Ö., Kahraman, E. & Altıntaş, S.U. (2015). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimi, kaynaştırma öğretmeni ve kaynaştırma öğrencilerine ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4 (3).
• Altıntaş, G., Kahraman E., Ülger E. & Altıntaş S. U. (2013). Fen bilgisi dersi ve Fen bilgisi öğretmeni kavramları üzerine fen bilgisi öğretmeni adaylarının geliştirdikleri metaforlar. 5. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale.
• Altıntaş, G., Kahraman E., Ülger E. & Altıntaş S. U. (2014). Fen ve teknoloji dersi ‘maddenin tanecikli yapısı’ ünitesi kavramları üzerine öğrencilerin geliştirdikleri metaforlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 2146‐9199.
• Arslan, M. M. & Bayrakçı M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Milli Eğitim. 171, 100 -108.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar yardımıyla analizi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Buell, F. (2004). From apocalypse to a way of life: Environmental crisis in the American century. New York: Routledge.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), 693-712.
• Çalışkan, N. (2013). Kavramsal anahtar modeli ile metafor ve deyim öğretimi. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 64, 95-12.
• Çelikbaş, A., Yalçınkaya, T. & Banoğlu, K. (2013). İlköğretim öğrencileri gözü ile çevre ve çevre eğitimi. 3. Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, Antalya.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler matbaacılık.
• Çetinkaya, E., Üstündağ, S. & Kirman Çetinkaya, E. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çevresel tutumlarının incelenmesi. sakarya ili akyazı ilçesi örneği. X. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Demirel, Ö. (2005). 4. Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Yayınları.
• Deniş Çeliker, H. & Akar, A. (2015). Ortaokul öğrencilerinin doğaya ilişkin metaforları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16 (2), 101-119.
• Dienno, C. M. & Hilton, S. C. (2005). High school student’ knowledge, attitudes, and levels of enjoyment of an environmental education unit on nonnative plant. The Journal of Environmental Education, 37 (1), 13- 25.
• Eraslan, L. (2011). Sosyolojik metaforlar. Akademik Barış Dergisi, 27.
• Erdem, F. & Satır, Ç. (2000). Farklı örgütlerde kültürel yapının metaforlarla analizi. VIII. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Erciyes Üniversitesi, Nevşehir.
• Erol, G. H. & Gezer, K. (2006). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarına çevreye ve çevre sorunlarına yönelik tutumları. International Journal of Environmental and Science Education, 1, 65-77.
• Erten, S. (2004). Çevre egitimi ve çevre bilinci nedir, çevre eğitimi nasıl olmalıdır?, Çevre ve İnsan Dergisi, 65.
• Forceville, C. (2002). The identification of target and source in pictorial metaphors, Journal of Pragmatics, 34, 1– 14.
• Geray, C. (1995). Çevre koruma bilinci ve duyarlılığı için halkın eğitimi. Yeni Türkiye Özel Sayısı, 5, 665.
• Gökçe, N., Kaya, E., Aktay, S. & Özden, M. (2007). İlköğretim öğrencilerinin çevreye yönelik tutumları, İlköğretim-Online, 6 (3), 452-468. Alınan yer: http://ilköğretim-online.org.tr adresinden 4 Aralık 2015 tarihinde indirilmiştir.
• Güler, G., Akgün, L., Öçal, M. F. & Doruk M. (2012). Matematik öğretmeni adaylarının matematik kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1 (2), 2146‐9199.
• Güven, E. (2014). Fen ve teknoloji öğretmen ve öğretmen adaylarının çevre eğitimine ilişkin metaforik algıları. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3 (3), 26-37.
• Güven, İ., Yurdatapan, M., Benzer, E. & Şahin, F. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ile sağlıklı yaşama yönelik tutumlarının değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21 (4), 1431-1448.
• Haftacı, F. & Soylu, K. (2007). Çevre kirlenmesi ve çevre koruma bağlamında çevre muhasebesinin önemi. Mufad Dergisi, 33, 102-120.
• İbret, B.Ü. & Aydınözü, D. (2011). İlköğretim 2. kademe öğrencilerinin “dünya” kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforlar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (1), 85-102.
• Kahyaoğlu, M. (2011). Öğretmen adaylarının öğrenme stilleri ile çevre eğitimi öz‐yeterlikleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1 (2).
• Kaya, M. F. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarına ilişkin algıları: metafor analizi örneği. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic. 9 (2), 917-931.
• Konaklı, T. & Göğüş, N. (2013). Öğretmen adaylarının eğitim fakültesine ilişkin metaforik algıları. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (2).
• Lakoff, G. & Johnson, M. (2005). Metaforlar hayat, anlam ve dil. İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Levine, P. M.(2005). Metaphors and Images of Classrooms, Kappa Delta Pi Record, İndianapolis. 41 (4).
• Martinez, M.A., Sauleda, N. & Huber, G.L. (2001). Metaphors as blueprints of thinking about teaching and learning, Teaching and Teacher Education, 17, 965-977.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanted soyrcebook. (2. Ed) USA: SAGE Publications.
• Morgan, G., (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. İstanbul: Mess Yayıncılık.
• Ocak, G. & Gündüz, M. (2006). Eğitim fakültesini yeni kazanan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine giriş dersini almadan önce ve aldıktan sonra öğretmenlik mesleği hakkındaki metaforlarının karşılaştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 293-310.
• Oxford, R., Tomlinson, S., Barcelos, A., Harrington, C., Lavine, R., Saleh, A. & Longhini, A. (1998). Clashing metaphors about classroom teachers: Toward asystematic typology for the language teaching field, System, 26, 3-50.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal Bilgiler, Sınıf Ve Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının ‘Coğrafya’ Kavramına Yönelik Metafor Durumları, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (Kefad), 8 (2).
• Özey, R. (2001). Çevre sorunları. İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Özey, R. (2004). Günümüz dünya sorunları. İstanbul: Aktif Yayınevi.
• Pektaş, M. & Kıldan, A. O. (2009). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının “öğretmen” kavramı ile ilgili geliştirdikleri metaforların karşılaştırılması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2).
• Saban, A., Koçbeker, B.N. & Saban A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 6(2), 461-522.
• Semerci, Ç. (2007). “Program geliştirme” kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 31 (2), 125-140.
• Sungurtekin, Ş. (2001). Uygulamalı çevre eğitimi projesi” kapsamında ana ve ilköğretim okullarında “müzik yoluyla çevre eğitimi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 167-178.
• Tortop, H. (2013). Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and ScienceCilt/Volume 3, Sayı/Number 2, Ağustos/August 2013; Sayfa/Pages 153-160.
• Tuna, M. (2000). Çevresel sorunların küreselleşmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2).
• Ünal, S. & Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. H.Ü. Eğitim Fak. Dergisi, 16 (17), 142-154.
• Weade, R., & Ernst, G. (1990). Pictures of life in classrooms, and the search for metaphors to frame them. Theory İnto Practice, 29 (2).
• Yapıcı, İ. Ü. (2015). Lise öğrencilerinin biyoloji kavramına ilişkin metaforik algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (55), 139-147.
• Yob, I. M. (2003). Thinking constructively with metaphors, Studies in Philosophy and Education, 22, 127-138.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.