İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN YAZILI ANLATIM ÜRÜNLERİNE GÖRE SORUMLULUK DEĞERİ ALGILARI

Yıl 2014, Sayı: 22, 78 - 93, 01.06.2014

Sibel Dal Tuğba Selanik Ay

Öz

Bu araştırma ile ilköğretim öğrencilerinin sorumluluk değeri algılarının yine öğrenciler tarafından oluşturulan yazılı anlatım ürünlerine dayalı olarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda öğrencilerden sorumluluk değerine ilişkin görüşlerini yazılı anlatım yoluyla ifade etmeleri istenmiştir. 1. sınıfta öğrencilerin en çok kullandığı yazılı türün yazılı karikatür olduğu; 2, 3, 4 ve 5. sınıflarda öğrencilerin en çok kullandığı yazılı anlatım türün şiir olduğu; tüm sınıf düzeylerinde ise en az kullanılan yazılı anlatım türlerin slogan, senaryo ve tekerleme olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin yazılı anlatım ürünleri doküman incelemesi yoluyla analiz edilerek öğrencilerin sorumluluk değerine ilişkin algıları belirlenmeye çalışılmıştır. Öğrencilerin sorumluluk değeri algılarına ilişkin olarak 4 tema ve 23 alt temaya ulaşılmıştır. Öğrencilerin sorumluluk değeri algılarında yer verdikleri temalar incelendiğinde belirlenen temaların 36’sının kişisel sorumluluklar, 45’inin evdeki sorumluluklar, 102’sinin okuldaki sorumluluklar, 45’inin ise toplumsal sorumluluklar ile ilgili olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra ilköğretim öğrencilerinin sorumluluk değeri algılarının sınıf düzeyi arttıkça çeşitlendiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İlköğretim öğrencileri, sorumluluk değeri, yazılı anlatım ürünleri

Primary School Students’ Perceptions of Responsibility Value with Their Written Expression Products

Öz

This study aims to determine primary school students’ perceptions on responsibility value based on their written expression products. In this context, students were asked to express their views about responsibility value though written expression. Determined that at 1st grade, the frequent type of written product was written cartoon; at the 2nd, 3rd, 4th and 5th grades, the frequent type of written product was poem; at all grade levels the least used type of written products were slogan, scenario and tongue twister. Students’ written expression products were analyzed though document analyze method to determine primary students’ perceptions of responsibility value. There were 4 themes and 23 sub-themes that were attained on the perceptions of responsibility value. As a consequence of examining themes about students’ perceptions of responsibility value, it has been determined that 36 themes were about personal responsibilities, 102 themes were about school responsibilities and 45 themes were about social responsibilities. Additionally, in this study, it has been concluded that primary students’ perceptions of responsibility value increases in variety as the grade level rises.

Anahtar Kelimeler

Primary students, responsibility value, written expression products

Kaynakça

• Acun, İ., Yücel, C., Önder, A., Tarman, B. (2013). Değerler: Kim Ne Kadar Değer Veriyor?, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1), 191-206.
• Akbaş, O. (2006). “Yeni İlköğretim Programlarının Değer Eğitimi Boyutunun İncelenmesi.” Ulusal Sınıf Öğretmenliği Kongresi Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı Bildiri Kitabı. 2.Cilt, 14-16 Nisan 2006, Ankara: Kök Yayıncılık.
• Akhan, N. E. ve Demirezen, S. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Gördükleri Meslek Seçimi Konularındaki Değerleri Kazanma Düzeyleri, Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (3), 1-15.
• Aladağ, S. (2009). “İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğretiminde Değer Eğitimi Yaklaşımlarının Öğrencilerin Sorumluluk Değerini Kazanma Düzeyine Etkisi.” Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Andrews, S. V. & Martin, D. (1995). Values Education in Elementary School: A Practical Application of Research. [Online] Retrieved on 10-Eylül-2007, at URL: http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/contentdelivery/servlet/ERICServlet?accno =ED382379
• Aslan, R. (2007). “Öğretmen Görüşlerine Göre İlköğretim Birinci Basamaktaki Öğrencilerin Temel Bilgi, Beceri ve Değerler Kazanma Düzeyleri.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Baydar, P. (2009). “İlköğretim Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Belirlenen Değerlerin Kazanım Düzeyleri Ve Bu Süreçte Yaşanan Sorunların Değerlendirilmesi.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bulach, C.R. (2002). Implementing a Character Education Curriculum and Assessing Its Impact on Student Behaviour, Clearing House, 76(2), 79- 83.
• Can, Ö. (2008). “Dördüncü Ve Beşinci Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi Uygulamalarına İlişkin Görüşleri.” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çelikkaya, T., Filoğlu, S. ve Öktem, N. (2013). Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitimi Uygulamalarının Öğretmenler Tarafından Uygulanma Düzeyleri, Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4(1), 121-147.
• Cevizci, A. (1997). Felsefe Sözlüğü, Genişletilmiş 2. Baskı, İzmir: Ekin Yayınları.
• Çengelci, T. (2010). “İlköğretim Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Değerler Eğitiminin Gerçekleştirilmesine İlişkin Bir Durum Çalışması.” Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• DEPFE, NCERT (t.y.). “Education for Values in Schools – A Framework.” [Online] Retrieved on 20-May-2013, at URL:http://www.ncert.nic.in/departments/nie/depfe/Final.pdf
• Deveci, H. ve Selanik Ay, T. (2009). İlköğretim Öğrencilerinin Günlüklerine Göre Günlük Yaşamda Değerler, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 167-181.
• Deveci, H. ve Dal, S. (2008). Primary School Teacers’ Opinions on the Efficacy of Social Studies Program in Value Gain, Humanity &Social Science Journal, 3(1), 1-11.
• Doğanay, A. (2006). “Değerler Eğitimi”, C. Öztürk (Ed.) Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi (ss.255-286). Ankara: PegemA Yayıncılık
• Erden, M. (2005). Öğretmenlik Mesleğine Giriş, İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Evin, İ. ve Kafadar, O. (2004). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programının ve Ders Kitaplarının Ulusal ve Evrensel Değerler Yönünden İçerik Çözümlemesi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 3 (2), 293-304.
• Golzar, A. F. (2006). “İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerine Yönelik Sorumluluk Ölçeğinin Geliştirilmesi Ve Sorumluluk Düzeylerinin Cinsiyet Denetim Odağı Ve Akademik Başarıya Göre İncelenmesi.” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gömleksiz, M. N. ve Cüro, E. (2011). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programında Yer Alan Değerlere İlişkin Öğrenci Tutumlarının Değerlendirilmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 95-134.
• MEB, (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6-7 Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara.
• Miles, M. B.& Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. thousand oaks. California: Sage Publications.
• Moore, A. L. (2005). A Case study of how an elementary school aged student perceives and responds to character education. Ph.D Thessis. The University of Wyoming.
• Mowling, C. M., Brock, S. J. & Hastie, P. A. (2011). African-American Children's Representation of Personal and Social Responsibility, Sport, Education and Society, 16 (1), 89-109.
• Otluoğlu, R. (2001). “İlköğretim Okulu 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yazılı Edebiyat Ürünlerini Ders Aracı Olarak Kullanmanın Duyuşsal Davranış Özelliklerini Kazandırmaya Etkisi.” Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özen, Y., Güllaçtı, F. ve Çıkılı, Y. (2002). İlköğretim Öğrencilerinin Sorumluluk Duygusu ve Davranış Düzeyleri İle İç-Denetimsel Sorumluluk İle Dış-Denetimsel Sorumluluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi Yayınları, 4(2), 45-58.
• Özen, Y. (2013).Sorumluluk Duygusu ve Davranışı Ölçeğinin Geliştirilmesi Güvenirliği ve Geçerliği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7(4), 343 – 357, [Online] http://sbedergi.gumushane.edu.tr adresinden 18 Şubat 2013 tarihinde indirilmiştir.
• Revell, L. (2002). Childrens’ Responses to Character Education, Educational Studies, 28(4), 421-431.
• Sezer, T. (2008). “İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Sorumluluk Değerinin Öğretimine İlişkin Öğretmen Görüşleri.” Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sözer, Ersan. “Sosyal Bilimler Kapsamında Sosyal Bilgilerin Yeri ve Önemi”, G. Can (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları No: 581, 1998.
• Such, E. & Walker, R. (2004). Being Responsible and Responsible Beings: Children’s Understanding of
• Responsibility, Children & Society, 18, 231-242.
• Suh, B. K. & Traiger, J. (1999). Teaching Values Through Elementary Social Studies and Literature Curricula, Education, 119 (4), 723-726.
• Tay, B., Durmaz, F. ve Şanal, M. (2013). Sosyal Bilgiler Dersi Kapsamında Öğrencilerin Değer ve Değerler Eğitimine İlişkin Görüşleri, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1): 67-93.
• Varış, F. (1998). Eğitimde Program Geliştirme “Teori ve Teknikler”, İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Watson, M. (2008). Developmental discipline and moral education. In L. Nucci and D. Narvaez (Eds.), Handbook of moral and character education. New York:Routledge.
• Yaşar, Ş. ve Çengelci, T. (2009). “Views of students’ parents regarding values education in primary education in Turkey.” Paper presented at International Conference on Primary Education, Hong Kong.
• Yeşil, R. (2003). Sorumluluk Bilincinin Gelişmesine Okul ve Ailenin Etkisi, Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9, 175-183.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (Genişletilmiş 5. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğittir, S. (2010). İlköğretim Öğrenci Velilerinin Okullarda Kazandırılmasını Arzuladığı Değerler, Değerler Eğitimi Dergisi, 8 (19), 207–223.
• Yurtal, F. ve Yontar, A. (2006). Sınıf Öğretmenlerinin Öğrencilerinden Bekledikleri Sorumluluklar ve Sorumluluk Kazandırmada Kullandıkları Yöntemler, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (2), 411-424.
• Yontar, A. ve Yurtal, F. (2009). Sorumluluk Kazandırmada Öğretmenler Tarafından Kullanılan =Yaptırımların İncelenmesi, Eğitim ve Bilim, 34 (153), 144-156.
• Tepecik, B. (2008). “Sosyal Bilgiler Dersinde Sorumluluk Değerinin Kazandırılmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri.” Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• TDK (Türk Dil Kurumu) (2010). Büyük Türkçe Sözlük. [Online]: http://www.tdk.gov.tr adresinden 09 Mart 2012 tarihinde erişilmiştir.