6. VE 7. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRENCİ ÇALIŞMA KİTAPLARININ ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2013, Sayı: 21, 265 - 286, 01.12.2013

Semih Aktekin Çiğdem Baki Pala

Öz

Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler öğretmenlerinin 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler dersi öğrenci çalışma kitaplarının kullanım durumlarıyla ilgili görüşlerini tespit etmek ve bu konuda uygulamada karşılaşılan güçlükleri ortaya koymaktır. Araştırma, 2010-2011 eğitim-öğretim yılında, Rize ili ve ilçelerindeki 53 farklı ilköğretim okullarında yürütülmüş ve toplam 80 öğretmene ulaşılmıştır. Araştırmanın verilerine göre; çalışma kitaplarının niteliği ve içeriği, ders süresi, öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri ve dersliklerin fiziki yapılarıyla ilgili sorunlar nedeniyle ilköğretim II. kademe sosyal bilgiler ders sürecinde, öğrenci çalışma kitaplarının kullanımıyla ilgili çeşitli problemlerin olduğu ve sınıf içerisinde programın ön gördüğü şekilde kullanılmadıkları tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarından hareketle çalışma kitaplarının daha etkili kullanılması için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler öğretimi, sosyal bilgiler öğretmeni, öğrenci çalışma kitabı

EVALUATING THE 6th and 7th GRADE SOCIAL STUDIES WORKBOOKS ACCORDING TO THE WIEVS OF SOCIAL STUDIES TEACHERS

Öz

The purpose of this research is to identify the level of the usage of the social studies student workbooks and the difficulties that are faced during the usage of workbooks according to teachers’ views. The research was carried out with the schools in Rize city and its districts in 2010-2011 academic year. A questionnaire survey was conducted with 80 social studies teachers from 53 different schools. According to the research results it is found that there are some problems about using of the student workbooks during the social studies lessons and the books are not used according to the curriculum suggestions. The problems are caused by the quality and contents of workbooks, duration of lessons, students’ level and physical structures of the classrooms. Some further suggestions are done to use student workbooks effectively.

Anahtar Kelimeler

Social studies education, social studies teacher, student workbook

Kaynakça

• Acat, Bahaddin, (2010), “Yapılandırmacı Yaklaşımın Uygulanmasının Önündeki Engel: Öğretmen Kılavuz Kitaplarına Dönük Bir Eleştiri”, Eğitime Bakış, 6(17), 30-34.
• Akdağ, Hakan, (2008), İlköğretim 6. Ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Öğretmen ve Öğrenci Açısından Uygulama Dönütleri (Konya İli Örneği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akpınar, B. (2010). “Yapılandırmacı Yaklaşımda Öğretmenin, Öğrencinin ve Velinin Rolü”, Eğitime Bakış, 6(16), 16-20.
• Aktekin, S. ( 2010). ‘Yeni Sosyal Bilgiler ve Tarih Dersleri Programları, Öğretmen Eğitimi ve Toplumsal Barış’. Çayır, K. (Ed.) Eğitim, Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler. 1. Baskı içinde (105-112): Tarih Vakfı: İstanbul.
• Arılı, M. ve Nazik, M. H. (2004). Bilimsel Araştırmaya Giriş, 3. Baskı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Arslantaş, S. (2006). 6. ve 7. Sınıflarda Sosyal Bilgiler Dersi Program Uygulamalarında Karşılaşılan Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Öğretmen Görüşleri Açısından İncelenmesi
• Aslan, D. (2009). “İlköğretim Yedinci Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının Yapılandırmacı Değerlendirmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Öğretmen Görüşlerine Göre
• Ata, Bahri, (2009), Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, Cemil Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi: Demokratik Vatandaşlık Eğitimi, I. Baskı İçinde (33-47), Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Ayva, Ö. (2010). Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenme Öğretme Süreci İle İlgili Öğrenci Görüşleri, International Conference on New Trends in Education and Their Implications.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 6. Baskı, Ankara: Pegema Yayınevi.
• Creswell, J. W. (2011). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Qualitative and Quantitative Research, 4th Edition, New Jersey: Pearson Education.
• Çelik, H. ve Katılmış, A. (2010). “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Derslerindeki Öğrenci Başarısını Etkileyen Unsurlara İlişkin Görüşleri”, Marmara Coğrafya Dergisi, 22, (128–153).
• Çelikkaya, T. (2008). “Yapılandırmacı Yaklaşımın Sosyal Bilgiler Öğretiminde Başarı, Tutum ve Kalıcılığa Etkisi (5.Sınıf Örneği)”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çepni, S. (2009). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş, 4. Baskı, Trabzon.
• Demirel, Ö. (2009). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, 12. Baskı, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dilaver, H. H. ve Akyürek T. B. (2008), “Sosyal Bilgilerde Yapılandırmacılık”, Bayram Tay ve Adem Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, I. Baskı İçinde (91-121), Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Duman, B. ve İkiel, C. ( 2002). “Yapıcı Öğrenme Kuramına Göre Sosyal Bilgiler Öğretimi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 245-262. EARGED, (2008), İlköğretim Okulu Ders Kitaplarının Değerlendirilmesi
• http://earged.meb.gov.tr/tamamlanan/Son_Ders_Kitaplari.pdf.
• Ekinci, A. ve Öter, Ö. M., (t.y.), İlköğretim Okulları Ders Kitapları, Öğrenci Çalışma Kitapları Ve Öğretmen Kılavuz Kitaplarının Branşlara Göre İncelenmesi Çalıştayları Raporu, http://duabpo.dicle.edu.tr/oygem/dosya/DERS_KiTAPLAR_iNCELEME_RAPORU. pdf (01.10.2011).
• Ekiz, D.(2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metodlarına Giriş, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Erdoğan, M. (2009). “Yapılandırmacı Yaklaşıma Göre Tasarlanmış Sosyal Bilgiler Sınıfına İlişkin Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Fullan, M. (2001). The New Meaning of Educational Change. Routledge: London.
• İncekara, S. (2011). “Özel Öğretim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programı ve Programın Uygulanmasına Yönelik Görüşleri” Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (36), 351-368.
• İncekara, S.ve Karatepe, A. (2010), “Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Yeni Program Temelinde Ders Kitaplarına Yönelik Düşünceleri” Marmara Coğrafya Dergisi, 21, 46-64.
• Hayırsever, F. (2010). Sosyal Bilgiler Ders, Öğretmen Kılavuz Ve Öğrenci Çalışma Kitaplarının Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Kazandırılması Hedeflenen Temel Beceriler Açısından Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kabapınar, Y. (2009). Yeni Öğrenme Anlayışının Işığında Sosyal Bilgiler Ders Kitapları, Cemil Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi: Demokratik Vatandaşlık Eğitimi, I. Baskı İçinde (367-401), Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, 11. Baskı, Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri.
• Kaymakcı, S.,, (2006), “Tarih Öğretmenlerinin Çalışma Yaprakları Hakkındaki Görüşleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaymakcı, S., (2007), “İlköğretim 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğrenci Çalışma Kitaplarında Bulunan Çalışma Yapraklarının Çalışma Yaprakları Hazırlama Ölçütlerine Göre Değerlendirilmesi”, III. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Kaymakcı, S., (2010), “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Çalışma Yaprakları Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Derse Karşı Tutumlarına Etkisi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Komisyon, (2010a), İlköğretim 7 Sosyal Bilgiler Öğretmen Kılavuz Kitabı, Mustafa Safran (Ed.), 4. Baskı, Ankara: Saray Matbaacılık.
• Komisyon, (2010b), İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğrenci Çalışma Kitabı 6, 5. Baskı, İstanbul, Dergâh Ofset.
• Komisyon, (t.y.), Hoş Geldin Öğretmenim, MEB Yayınları.
• Kulantaş, Nazike, (2007), 4. ve 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Kullanılan Ders ve Öğrenci Çalışma Kitapları ile Öğretmen Kılavuz Kitaplarının Öğretmen, Öğrenci ve Veli görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• MEB, (2006). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6. Sınıf Öğretim Programı ve Kılavuzu, Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• ---------(t.y.), İlköğretim 1–5. Sınıflar Programları Tanıtım El Kitabı, http://iogm.meb.gov.tr/files/io1-5sinifprogramlaritanitimkit.pdf (05.07.2011).
• Ocak, Gürbüz, Yurtseven, Ramazan, (2009), “Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Yapılandırmacı Öğrenme Yaklaşımına Göre Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22), 94-109.
• Oruç, Ş. (2009). “Sosyal Bilgiler Ders Kitapları”, Mustafa, Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi, 1. Baskı içinde (267-282), Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Öcal, Adem ve Yiğittir, Süleyman, (2007), “İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Öğretmen Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi (Kırıkkale Örneği)”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 51-61.
• Önal, Hakan, Kaya, Niyazi, (2006), Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının (4. ve 5. Sınıf) Değerlendirilmesi, Balıkesir, BAÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(16), 21-37. http://sbe.balikesir.edu.tr/dergi/edergi/c9s16/makale/c9s16m2.pdf (17.09.2011).
• Özdemir, S.M. (2009). “Sosyal Bilgiler Öğretimi Programı ve Değerlendirilmesi”, Mustafa, Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi, 1. Baskı içinde (17-46), Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Palandökenlier, İ. (2008). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Çalışma Kitaplarında Yer Alan Etkinliklerin Yaratıcı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Düşünme Becerisi
• Tok, H. (2010). “Yapılandırmacı Yaklaşımda Sınıf Ortamı”, Eğitime Bakış, 6(17)
• Ulu Kalın, Ö., (2007a), İlköğretim 4., 5., 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Okunabilirliğinin Ölçülmesi, I. Ulusal İlköğretim Kongresi.
• Ulu Kalın, Ö. (2007b). Sosyal Bilgiler Eğitim Programı ve 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ulusoy, K. (2008). “Sosyal Bilgilerde Ders Kitapları”, Bayram Tay ve Adem Öcal (Ed.), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, I. Baskı İçinde (191-216), Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Yaşar, Ş. (1998). “Yapısalcı Kuram ve Öğrenme-Öğretme Süreci”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1-2), 68-75.
• Yaşar, Şefik, ve Gültekin, Mehmet, (2009), “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Araç Gereç Kullanımı”, Cemil Öztürk, (Ed.) Sosyal Bilgiler Öğretimi, I. Baskı Sayısı İçinde (307-342), Ankara: Pegema Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 6. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yurdakul, B. (2010). “Yapılandırmacılık”, Özcan Demirel (Ed.), Eğitimde Yeni Yönelimler, 4. Baskı içinde (39-65), Ankara: Pegema Yayıncılık.