RAMAN DAĞLARI GÜNEYİNDE (DİCLE VADİSİ) MORFOMETRİK VE MORFOTEKTONİK ANALİZLER

Yıl 2011, Sayı: 16, 154 - 166, 01.06.2011

Ahmet Yıldırım Sabri Karadoğan

Öz

Raman Dağı ve güneyindeki Dicle nehri vadisi jeomorfolojisi Dicle nehri ve kollarına bağlı olarak flüviyal süreçler ve tektonik yapının kontrolünde gelişmiştir. Bu alan bölgenin jeodinamik ve jeomorfolojik gelişim sürecinin aydınlatılmasında önemli ipuçları vermektedir. Dicle vadisinin kuzeyindeki Raman Dağı antiklinali yamaçlarında Güneydoğu Anadolu tektonik bindirmesine bağlı olarak şaryajlı-faylı ve kıvrım strüktürlerine ait yapısal şekiller gelişmiştir. Bu çalışmada, jeomorfolojik açıdan oldukça zengin ve ilginç özellikler gösteren Raman Dağı ve güneyindeki Dicle nehri üzerinde sayısal harita ve sayısal yükselti modelleri üzerinde morfometrik ve morfotektenik analizler yapılmış, morfolojik ve tektonik aktiviteler sayısal verilerle tespit edilerek oluşum mekanizmaları açıklanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Raman Dağı, Dicle Nehri Vadisi, Fluviyal Jeomorfoloji, Jeomorfik indis, Morfometrik Analiz

Morphometric and Morphotectonic Analysis of Raman Mount Ain Southern (Dicle Valley)

Öz

The geomorphology of the Dicle valley and Raman Mountain has developed under the control of the tectonic periods and fluvial periods which are belong to the Dicle River and its branches. The valley is very helpful in the enlightement of the geodynamic and geomorphological development period of the region. In the slope of the Raman anticlinal in the north of the valley structural shapes belonged to overthrused-faulted and folded struktur has been formed owing to the South Eastern joint. In this study, the geomorphological units and events which are highly affluent has been aimed to be determined and the occurence mechanisms to be explained in the Dicle River valley and Raman anticlinals.

Anahtar Kelimeler

Raman Mountain, Dicle (Tigris) Valley, Pluviyal Geomorphology, Geomorphic Indices, Morphometric Anal

Kaynakça

• Bull, W. B. (1977). Tectonic geomorphology of the Mojave Desert. U.S. Geological Survey Contact Report 14-08-001-G-394. Menlo Park, CA: Office of Earthquakes, Volcanoes, Engineering
• Bull, W. B. (1978). Geomorphic tectonic classes of the south front of the San Gabriel Mountains, California. U.S. Geological Surfey Contact Report 14- 08-001-G-394. Menlo Park, CA: Office of Earthquakes, Volcanoes Engineering Geomorphology Symposium. Binghamton, NY: State University of New York at Binghamton, 115-138
• Erginal, A. E., Cürebal, İ., 2007, Soldere Havzasının Jeomorfolojik Özelliklerine Morfometrik Yaklaşım: Jeomorfik İndisler İle Bir Uygulama, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı 17, s: 203-211
• Ericson, D.B., (1939), Diyarbakır-Siirt Mıntıkasının Jeolojisi Hakkında Rapor, MTA Yayın No:875 Ankara
• Erinç, S., 1996, jeomorfoloji-I (Genişletilmiş 4. Basım), syf. 574, Öz Eğitim Yayınları, No 15, İstanbul
• Hack, J. T., (1973). Stream profile analysis and stream gradient index, U. S. Geological Survey Journal of Research, 1, 421–429.
• Hurtrez, J. E., Sol, C., Lucazeau, F., (1999). Effect of drainage area on the hypsometry from an analysis of small-scale drainage basins in the Siwalikhills (central Nepal), Earth Surface Process and Landforms, 24, 799–808.
• Keller, E. A., and Pinter, N., (1996). Active Tectonics: Earthquakes, uplift and landscape. 338 p., Prentice Hall, New Jersey.
• Keller, E.A., and Pinter, N. 2002. Active Tectonics, 2nd edition, Upper Saddle River. New Jersey, Prentice Hall, 362p.
• Lifton, N. A., and Chase, C. G., (1992). Tectonic, climatic and lithologic influences on landscape fractal dimension and hypsometry – implications for landscape evolution in the San-Gabriel Mountains, California, Geomorphology, 5, 1-2, 77-114.
• Masek, J. G., Isacks, B. L., Gubbels, T. L., and Fielding, E. J., (1994). Erosion and tectonics at the margins of continental plateaus, Journal of Geophysical Research-Solid Earth, 99, B7, 13941-13956.
• Ohmori, H., (1983). Changes in the hypsometric curve through mountain building resulting from concurrent tectonics and denudation, Geomorphology, 8, 4, 263-277.
• Öztürk, B., Erginal, A.E., 2008, Bayramdere Havzasında (Biga Yarımadası, Çanakkale) Havza Gelişiminin Morfometrik Analizler ve Jeomorfik İndislerle İncelenmesi, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı 50, s. 61-68, İstanbul
• Tarı, U., Tüysüz, O., (2008), İzmit Körfezi ve çevresinin morfotektoniği, İTÜ Mühendislik dergisi, Cilt:7, Sayı:1, 17-28
• Türkünal, S. (1980) “Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Jeolojisi” syf. 8.: TMMOB Jeoloji Müh. Odası Yayın No: 8, Ankara
• Willgoose, G., and Hancock, G., (1994). Revisiting the hypsometric curve as an indicator of form and process in transport-limited catchment, Earth Surface Processes and Landforms, 23, 7, 611-623.
• Yıldırım, A., (2004), Hasankeyf – Gercüş ve Yakın Çevresinin Fiziki Coğrafyası, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (yayınlanmamış doktora tezi) Ankara
• Yılmaz, E. , Duran, O. (1997) Güneydoğu Anadolu Bölgesi Otokton ve Allokton Birimler Stratigrafi Adlama Sözlüğü, syf. 241, T.P.A.O. Arş. Merk. Grubu Başkanlığı Eğitim Yay. No: 31, Ankara.