Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye Algıları ile Mesleki Adanmışlıklarının İncelenmesi

Yıl 2019, Sayı: 36, 10 - 17, 08.01.2020

İsmail Yıldırım Rasim Tösten

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin pozitif
psikolojik sermaye algıları ile mesleğe adanmışlıklarının incelenmesidir. Nicel
araştırma yaklaşımı benimsenerek gerçekleştirilen araştırma tarama modelinde
ilişkisel bir çalışma özelliği taşımaktadır. Araştırma 2017-2018 eğitim öğretim
yılında Siirt ili merkeze bağlı kamu okullarında (ilkokul, ortaokul ve
liselerde) görev yapan 167’si kadın ve 207’si erkek olmak üzere toplam 374
öğretmen ile yapılmıştır. Araştırmanın verileri “mesleğe adanmışlık” ve
“pozitif psikolojik sermaye” ölçekleri aracılığıyla toplanmıştır. Öğretmenlerin
pozitif psikolojik sermaye algıları ile mesleğe adanmışlıkları arasındaki
ilişkiyi belirlemek için korelasyon testlerinden Spearman’s Rho’su testi
uygulanmıştır. Araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara göre;
öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye algılarının “çok yüksek’’, mesleğe
adanmışlıklarının “yüksek” olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada mesleki
adanmışlık ile pozitif psikolojik sermaye algısı arasında orta düzeyde pozitif
yönde anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Psikolojik Sermaye, Mesleki Adanmışlık, Öğretmenler

Kaynakça

• Abbas, M., & Raja, U. (2015). Impact of psychological capital on innovative performance and job stress. Canadian Journal of Administrative Sciences/Revue Canadienne des Sciences de l'Administration, 32(2), 128-138.
• Alex Linley, P., Joseph, S., Harrington, S., & Wood, A. M. (2006). Positive psychology: Past, present, and (possible) future. The Journal of Positive Psychology, 1(1), 3-16.
• Anık, S. (2018). Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye algıları ile problem çözme becerilernin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Antonison, M. (2010). Evaluation of Work Engagement as a Measure of Psychological Well-Being From Work Motivation, The University of Alabama in Huntsville, Alabama.
• Aslan, İ. (2017). Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermaye algıları ile Örgütsel Bağlılıkları arasındaki İlişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Siirt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siirt.
• Babaoğlan, E., & Ertürk, E. (2013). Öğretmenlerin örgütsel adalet algısı ile örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-2).
• Bandura, A. (1994). Perceived self-efficacy in cognitive development and functioning. Educational Psychologist, 28 (2), 117-148.
• Berberoğlu, N. (2013). Psikolojik Sermayenin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi: Bir Alan Araştırması. Yayımlanmamış yükseklisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim Ve Organizasyon Bilim Dalı
• Büyükgöze, H. (2014). Lise öğretmenlerinin görüşlerine göre algılanan örgütsel destek ve psikolojik sermaye ilişkisi.
• Carrigan, P. M. (1960). Extraversion-introversion as a dimension of personality: a reappraisal. Psychological Bulletin, 57(5), 329-360. http:// scottbarrykaufman.com/wp-content/uploads/2014/09/Carrigan1960.pdf (06.05.2018)
• Carver, C. S., & Scheier, M. F. (2002). Optimism. In C. R. Snyder & Shane J. Lopez (Eds.), Handbook of Positive Psychology (pp. 231-242). New York: Oxford University Press.
• Celep, C. (1996). Öğretmenlerin örgütsel adanmışlığı. Yayınlanmamış Araştırma, Ankara.
• Celep, C., & Bülbül, T. (2003). Öğretmenlerin Okul Dışına Kendini Adama Odakları. EĞİTİM VE BİLİM, 28(127).
• Çeliköz, N. ve Çetin, F. (2004). Anadolu öğretmen lisesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarını etkileyen etmenler. Milli Eğitim Dergisi, 162 (1), 139- 157.
• Çetin, F., Varoğlu, A. K. (2013). “Psikolojik Sermayenin Algılanan Performansa ve İşten Ayrılma Niyetine Etkilerinde İş Tatmini Ve Cinsiyetin Rolü”. 21. Ulusal Yönetim Ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı (468-471).Kütahya: 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi.
• Çınar, E. (2011). Pozitif Psikolojik Sermayenin Örgütsel Bağlılıkla İlişkisi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çokluk-Bökeoğlu, Ö. ve Yılmaz, K. (2008). İlköğretim okullarında örgütsel güven hakkında öğretmen görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54, 211-233.
• Ehigie, B. O., & Akpan, R. C. (2006). Roles of Personality Attributes in the Practice of Total Quality Management. Individual Differences Research, 4(2).
• Erkmen, T., & Esen, E. (2013).Psikolojik sermaye ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirlik çalışması.
• Firestone, W. A., & Pennell, J. R. (1993). Teacher commitment, working conditions, and differential incentive policies. Review of educational research, 63(4), 489-525.
• Gill, D. S. (2007). Employee selection and work engagement: do recruitment and selection practices influence work engagement?(Doctoral dissertation, Kansas State University).
• Guest, D. E. (2002), "Perspectives on the Study of Work-life Balance." Social Science Information 41(2): 255-279.
• Güler, B.K., Emeç H. (2012).“Yaşam Memnuniyeti ve Akademik Başarıda İyimserlik Etkisi”. D.E.Ü.İ.İ.B.F, Dergisi, 21(2), 129-149.
• Güner, H. (2006). Öğretmenlerin Adanmışlık Sorunu: İstanbul İli Örneğinde Bir Çalışma. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Karagöz, L. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin görüşlerine göre örgütsel adanma ile örgütsel yurttaşlık davranışları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karatepe, O. M. (2008), Work-family conflict and facilitation: implications for hospitality researchers. Handbook of Hospitality Human Resources Management, Oxford, Butterworth-Heinemann: 237-264.
• Kartal, T., & Taşdemir, A. (2012). Fen Bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
• Kim, S. W., & Mueller, C. W. (2011). Occupational and organizational commitment in different occupational contexts: The case of South Korea. Work and occupations, 38(1), 3-36.
• Korkmaz, M. (2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46(46), 199-226.
• Kozikoğlu, İ. (2016). Öğretimin ilk yılı: Mesleğin ilk yılındaki öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler, hizmet öncesi eğitim yeterlikleri ve mesleğe adanmışlıkları (Yayınlanmamış doktora tezi). Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Larson, M. ve Luthans, F. (2006). Potential added value of psychological capital in predicting work attitudes. Journal of Leadership and Organizational Studies, 13(1):45-62.
• Li, L. I., & He, X. P. (2011). The researches on positive psychological capital and coping style of female university graduates in the course of seeking jobs. In Proceedings of 2011 International Symposium—the Female Survival and Development. Hawthorn East: St Plum-Blossom Press Pty Ltd(pp. 221-226).
• Lifeng, Z. (2007). Effects of Psychological Capital on Employees' Job Performance, Organizational Commitment, and Organizational Citizenship Behavior [J]. Acta Psychologica Sinica, 2, 18.
• Luthans, F. (2002). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior, 23(6), 695‐706.
• Luthans, F., Zhu, W. ve Avolio, B. J. (2006). The impact of efficacy on work attitudes across cultures. Journal of World Business, 41, 122.
• Luthans, F., B. J. Avolio, J. B. Avey ve S. M. Norman (2007). Positive psychological capital: Measurement and relationship with performance and satisfaction. Personnel Psychology, 60(3), 541–572.
• Luthans, F., & Youssef, C. M. (2004). Human, social, and now positive psychological capital management: Investing in people for competitive advantage. Organizational Dynamics, 33(2), 143–160.
• Luthans, F., Avey, J.B. ve Peterson, S.J. (2010). The development and resulting performance impact of positive psychological capital. Human Resource Development Quarterly, 21(1):41-67.
• Memduhoğlu, H. B. ve Zengin, M. (2013). Örgütsel güven. İçinde H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz (Ed.), Yönetimde Yeni Yaklaşımlar (s. 261-273). Ankara: PEGEM Akademi.
• Mostert, K., & Rathbone, A. D. (2007). Work characteristics, work-home interaction and engagement of employees in the mining industry. Management Dynamics: Journal of the Southern African Institute for Management Scientists, 16(2), 36-52.
• Netemeyer, R. G., Boles, J.S., McMurrian, R. (1996), "Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales." Journal of Applied Psychology 81(4): 400-410.
• Norman, S. M. (2006). The role of trust: Implications for psychological capital and authentic leadership. Yayımlanmamış Doktora Tezi. University of Nebraska Faculty of the Graduate College
• Pehlivan, K. B. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyo-kültürel özellikleri ve öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 151-168.
• Polatçı, S. (2011). Psikolojik Sermayenin Performans Üzerindeki Etkisinde İş Aile Yayılımı ve Psikolojik İyi Oluşun Rolü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Rimm-Kaufman, S. E. ve Sawyer, B. E. (2004). Primary-grade teachers' self efficacy beliefs, attitudes toward teaching, and disciplineand teaching practice priorities in relation to the responsive classroom approach. The Elementary School Journey,104(4), 321-341.
• Sawang, S. (2012). Is there an inverted U-shaped relationship between job demands and work engagement: The moderating role of social support? International Journal of Manpower, 33(2), 178-186.
• Seligman, M.E.P., Csikszentmihalyi, M. (2000). “Positive Psychology”. American Psychologist, 55, 5-14.
• Seligman, M. E. P. (2002). “Positive Psychology, Positive Prevention, and Positive Therapy”. C. R. Snyder ve S. J. Lopez (Ed). Handbook of Positive Psychology (ss. 3-9). New York: Oxford University Press, Inc. 1. Baskı.
• Seruya, F. M., & Hinojosa, J. (2010). Professional and organizational commitment in paediatric occupational therapists: The influence of practice setting. Occupational therapy international, 17(3), 125-134.
• Schaufeli, W. B., & Bakker, A. B. (2004). Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement: A multi‐sample study. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 25(3), 293-315.
• Shukla, S. (2014). Teaching competency, professional commitment and job satisfaction-a study of primary school teachers. Journal of Research & Method in Education, 4(3), 44-64.
• Stringer, C. (2007). The Relationship Between Strategic Alignment, Meaningful Work, and Employee Engagement, Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of New Mexico.
• Snyder, C. R. (1995). Conceptualizing, measuring, and nurturing hope. Journal of Counseling & Development, 73(3), 355-360.Stringer, C. (2007). The Relationship Between Strategic Alignment, Meaningful Work, and Employee Engagement, Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of New Mexico.
• Şimşek, M. Ş., & Aslan, Ş. (2007). Mesleki ve Örgütsel Bağlılığın, Temel İş Özellikleri, Rol Stresi, Örgüte İlişkin Davranışsal Sonuçlar, İş ve Yaşam Doyumuyla İlişkilerinin Araştırılması. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sakarya Üniversitesi, 724-733.
• TDK, Türk Dil Kurumu-Büyük Türkçe Sözlük, (Çevrimiçi), http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid, 27.08.2018.
• Turhan, M., Demirli, C., ve Nazik, G. (2012). Sınıf öğretmenlerinin mesleğe adanmışlık düzeyine etki eden faktörler: Elazığ örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 179-192.
• Tösten, R., & Özgan, H. (2014). Pozitif Psikolojik Sermaye Ölçeği: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Ekev Akademi Dergisi, 59(59), 429-442.
• Tösten, R. (2015). Öğretmenlerin Pozitif Psikolojik Sermayelerine İlişkin Algılarının İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Yönetimi Teftiş Planlama ve Ekonomisi Bilim Dalı. Gaziantep
• Tschannen-Moran, M., & Hoy, W. (1998). Trust in schools: A conceptual and empirical analysis. Journal of Educational administration, 36(4), 334-352.
• Yıldırım, A., Ünal, A., & Çelik, M. (2011). Öğretmen kavramına ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş algılarının analizi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 92-109.
• Youssef, C. M., & Luthans, F. (2007). Positive organizational behavior in the workplace: The impact of hope, optimism, and resilience. Journal of management, 33(5), 774-800.