Adana'da Açık Alan Domates Yetiştiriciliğinde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) ve Doğal Düşmanlarının Popülasyon Takibi

Yıl 2013, Cilt: 27 Sayı: 2, 45 - 54, 01.08.2013

Mustafa Portakaldalı Sevcan Öztemiz Halil Kütük

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Adana'da Açık Alan Domates Yetiştiriciliğinde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) ve Doğal Düşmanlarının Popülasyon Takibi

Öz

Çalışma, 2011 ve 2012 yıllarında Adana İli Karataş İlçesinde yürütülmüştür. Popülasyon takibi Hazera 5656 sofralık oturak domates çeşidinde tarla koşullarında nisan-temmuz aylarında yapılmıştır. Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) ilk ergin çıkışının belirlenmesi amacıyla monitör amaçlı tuzak kullanılmıştır. Ergin birey popülasyon takibi tuzakta, ergin öncesi biyolojik dönemler ise haftalık sayımlarla 30 bitkide örnekleme yapılarak belirlenmiştir. İlk erginler nisan ayında yakalanmış ve en yüksek seviyesine haziran ayında ulaşmıştır. Nisan ayı başında düşük olan zararlı yoğunluğu haziran ayı sonuna doğru artış göstermiştir. Ergin öncesi dönemlerde bitki başına yumurta, larva ve pupa sayıları 2011 yılında sırası ile 2.20, 10.6, ve 1.67 adet; 2012 yılında ise 1.0, 4.1 ve 0.3 adet olarak belirlenmiştir. Zararlının tüm dönemler içerisinde en fazla larva dönemleri tespit edilmiş olup, en yüksek temmuz ayının ilk haftasında 10.6 adet/bitki olarak belirlenmiştir. Bulaşık meyve sayısı ise 2011 yılında 4.4 adet/bitki iken, 2012 yılında 1.2 adet/bitki olarak saptanmıştır. İki yıllık veriler karşılaştırıldığında, ikinci yıl T. absoluta ergin birey popülasyonunda %75, ergin öncesi biyolojik dönemlerinde ise %54.5-82 arasında bir azalma meydana geldiği belirlenmiştir. Çalışmada doğal düşman olarak Nesidiocoris tenuis (Reut.) ve Macrolophus sp. (Hemiptera: Miridae) belirlenmiştir. 2011 yılının mayıs ayında ilk N. tenuis bireyleri görülmeye başlanmış ve üretim sezonu sonuna kadar varlığını devam ettirerek 5.73 adet/bitki seviyesine kadar ulaşmıştır. Ancak, Macrolophus sp. popülasyonu varlığını sezon sonuna kadar devam ettirememiştir

Anahtar Kelimeler

Domates, açık alan, Tuta absoluta, doğal düşman, popülasyon takibi

Kaynakça

• Abbes, K., A. Harbi and B. Chermiti, 2012. The tomato leafminer Tuta absoluta, (Meyrick) in Tunisia: current status and management strategies. Bulletin OEPP/EPPO Bulletin, 42(2): 226– 233.
• Abolmaaty, S. M., M. K. Hassanein, A. A. Khalil and A. F Abou-Hadid, 2010. Impact of climatic changes in Egypt on degree day’s units and generation number for tomato leaf miner moth, Tuta absoluta, (Meyrick) (Lepidoptera Gelechiidae). Nature and Science,8(11): 122-129.
• Al-Jboory, I. J., A. K. Bader and S. Al-Zaidi, 2012. First observation and identification of some natural enemies collected from heavily infested Tomato by Tuta absoluta, (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) in Jordan. Middle-East Journal of Scientific Research, 11(4): 435- 438.
• Arnô, J., R. Sorribas, M. Prat., M. Montse, C. Pozo, D. Rodriguez, A. Garreta, A. Gomez., and R. Gabarra, 2009. Tuta absoluta new pest in IPM tomatoes in the Northeast of Spain. IOBC/WPRS Bull 49: 203-208.
• Barrientos, Z. R., H. J. Apablaza, S. A. Norero and P. Estay, 1998. Temperatura base constante térmica de desarrollo de la polilla del tomate, Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae). Cienciae Investigación Agraria 25:133–137.
• Bech, R. A., 2009. Federal import quarantine order for host materials of tomato leafminer, Tuta absoluta (Meyrick). Plant Protection and Quarantine, USDA-APHIS (U.S. Department of Agriculture Animal and Plant Health Inspection Service), 5pp.
• Cáceres, S. 1992. La polilla del tomate en Corrientes. Biología y control. Estación Experimental Agropecuaria Bella Vista, INTA, 19p.
• Cely, L.P., F. Cantor and D. Rodríguez, 2010. Determination of levels of damage caused by different densities of Tuta absoluta populations (Lepidoptera: Gelechiidae) under greenhouse conditions. Agronomía Colombiana 28(3): 401-411
• Desneux, N., E. Wajnberg, K. A. G. Wyckhuys, G. Burgio, S. Arpaia, C. A. N. Vasques, J. G. Cabrera, D. C. Ruescas, E. Tabone, J. Frandon, J. Pizzol, C. Poncet, T. Cabello and A. Urbaneja, 2010. Biological invasion of European tomato crops by Tuta absoluta: Ecology, geographic expansion and prospects for biological control. Journal of Pest Science, 83:1 97- 215.
• Desneux, N., M. G. Luna, T. Guillemaud and A. Urbaneja, 2011. The invasive South American tomato pinworm, Tuta absoluta, continues to spread in Afro-Eurasia and beyond: the new threat to tomato world production. Journal of Pest Science, 84: 403–408. Estay,
• P., 2000. Polilla del tomate Tuta
• absoluta (Meyrick) [WWW document].
• http://www.inia.cl/medios/Descargas/CRI/Platina/Informativos/Informativo9.pdf.
• FAO, 2010. Food and Agricultural Organization of the United Nations. http://www.faostat.fao.org. (Erişim tarihi: Ocak, 2013).
• Filho, M. M., E. F. Vilela, A. B. Attygalle, J. Meinwald, A. Svatoš and G. N. Jham, (2000). Field trapping of tomato moth, Tuta absoluta with pheromone traps. Journal of Chemical Ecology, Vol. 26, No. 4: 875-871.
• Karabüyük, F., M. Portakaldalı ve M. R. Ulusoy., 2011. “Doğu Akdeniz Bölgesi sebze alanlarında domates yaprak galeri Güvesi (Tuta absoluta (Meyrick))’nin yayılışı ve konukçuları, 225”. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) Bildirileri, 554s.
• Karut, K., C. Kazak, İ. Döker ve M. R. Ulusoy, 2011. Mersin İli domates seralarında domates yaprak galeri güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın yaygınlığı ve zarar durumu. Türk. entomol. derg., 2011, 35(2): 339-347.
• Kılıç¸ T., 2010. First Record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica Vol. 38, Iss.3; p. 243.
• Leite, G. L. D, M. Piçanço, G. N. Jham and F. Marquini, 2004. Intensity of Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae) and Liriomyza spp. (Diptera: Agromyzidae) attacks on Lycopersicum esculentum Mill. leaves. Ciênc. agrotec., Lavras, Vol 28(1): 42-48.
• Luna, M. G., N. E. Sánchez, P. C. Pereyra, E. Nieves, V. Savino, E. Luft, E. Virla and S. Speranza, 2012. Biological control of Tuta absoluta in Argentina and Italy: evaluation of indigenous insects as natural enemies. Bulletin OEPP/EPPO Bulletin 42 (2): 260–267.
• Mamay, M. ve E. Yanık, 2012. Şanlıurfa’da domates alanlarında Domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)]’nin ergin popülasyon gelişimi. Türk. entomol. bült., 2(3): 189-198.
• Miranda, M. M. M., M. Picanço, J. C. Zanuncio and R. N. C. Guedes, 1998. Ecological life table of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Biocontrol Science and Technology, 8: 597-606.
• Mollá, O., J. González-Cabrera and A. Urbaneja, 2011. The combined use of Bacillus thuringiensis and Nesidiocoris tenuis against the tomato borer Tuta absoluta. Biocontrol, 56: 883-891.
• Nannini M., F. Atzori, G. Murgia, R. Pisci and F. Sanna, 2012. Use of predatory mirids for control of the tomato borer Tuta absoluta (Meyrick) in Sardinian greenhouse tomatoes. Bulletin OEPP/EPPO Bulletin, 42 (2):255–259.
• Ostrauskas, H. and P. Ivinskis, 2010. Records of the tomato pinworm Tuta absoluta (Meyrick, 1917)) – Lepidoptera: Gelechiidae – in Lithuania. Acta Zoologica Lituanica, 20(2): 151-155.
• Öztemiz, S., H. Kutuk and M. Portakaldali, 2012. Biological Control of Tomato Leafminer (Lepidoptera: Gelech,idae) on Greenhouse-Grown Tomato in Turkey. J. Entomol. Sci. 47 (3) : 272-274.
• Riquelme, M. B., 2009. Evaluacion del parasitoide oofago Trichogrammatoidea bactrae Nagaraja, 1978 (Hymenoptera: Trichogrammatidae) Como Agente de Control Biologico de la polilla del tomate Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera, Gelechiidae) En cultivo de tomate en Invernadero. Thesis, Cs. Biologicas, Universidad de Buenos Aires, Argentina.
• Tatlı, E. and H. Göçmen, 2011. “Domates Güvesi, Tuta absoluta, (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae)’ nın Batı Akdeniz Bölgesi domates üretim alanlarinda yayilişinin ve popülasyon değişiminin izlenmesi, 271”. Türkiye IV. Bitki Koruma Kongresi (28-30 Haziran 2011, Kahramanmaraş) Bildirileri, 554s.
• Torres J. B., Jr. W. S. Evangelista, R. Barros and R. N. C Guedes, 2002. Dispersal of Podisus nigrispinus (Het., Pentatomidae) nymphs preying on tomato leafminer: effect of predator release time, density and satiation level. Journal of Applied Entomology 126: 326–332.
• TÜİK, 2011. Türkiye İstatistik Kurumu. http://tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul. (Erişim Tarihi: Ocak, 2013).
• Uchôa-Fernandes, M. A., T. M. C. Della Lucia and E. F., Vilela,1995. Mating, oviposition and pupation of Scrobipalpula absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae). Anais da Sociedade Entomologica do Brasil 24:159–164
• Uygun, N., M. R. Ulusoy ve H. Başpınar, 1998. Sebze Zararlıları. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi Genel Yayın No:213. Ders Kitapları No: A- 68, Adana I. Baskı, 168s
• Ünlü, L., 2011. Domates Güvesi, Tuta absoluta (Meyrick)’nın Konya İl’inde örtüaltında yetiştirilen domateslerdeki varlığı ve popülasyon değişimi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 25(4):27-29s.
• Vercher, R., A. Calabuig and C. Felipe, 2010. Ecología, muestreos y umbrales de Tuta absoluta (Meyrick). Phytoma España 217:23–26.
• Villas Bôas, G. L. and F. H. França, 1996. Use of the parasitoid Trichogramma pretiosum in the control of the tomato moth in tomato protected cultivation. Horticultura Brasileira 14: 223–225
• Witzgall, P., P. Kirsch and A. Cork, 2010. Sex pheromones and their ımpact on pest management. Journal of Chemical Ecology 36: 80–100.