Domates Güvesi [Tuta absoluta] ile Mücadelede Biyolojik Mücadele Çalışmalarının Sürdürülebilirliği

Yıl 2022, Sayı: 376, 62 - 74, 04.01.2023

Münevver Kodan Belma Özercan Filiz Öntepeli

https://doi.org/10.33724/zm.1149418

Öz

Domates güvesi [Tuta absoluta (Meyrick,1917) (Lep.: Gelechiidae)] Türkiye’de 2009 yılından itibaren domates ekiliş alanlarında önemli bir zararlı konumuna geçmiştir. “Ülkesel Domates Güvesi” projesi kapsamında Domates güvesi ile biyolojik mücadele çalışmaları farklı illerde yürütülmüş ve umut verici sonuçlar alınmıştır. Bu sonuçların üreticilere benimsetilmesi ve uygulamaya aktarılması amacı ile yayım projesi hazırlanmıştır. Çalışma 2016 ve 2017 yıllarında Ankara ve Bartın illerinde yürütülmüştür. Üreticilere T. absoluta ile mücadelede yumurta parazitoiti Trichogramma evanescens Westwood (Hymenoptera: Trichogrammatidae) ve predatör Nesidiocoris tenuis Reuter (Hemiptera: Miridae) kullanılarak biyolojik mücadele benimsetilmeye çalışılmıştır. Çalışmada üreticilere ve teknik elemanlara biyolojik mücadele eğitimi verilmiş ve etmenlerinin tanıtımı, uygulama şekli ve zamanı demonstrasyonlarla uygulamalı olarak gösterilmiştir. Gayeli örnekleme yöntemi ile proje çalışmalarına katılan aynı 48 domates üreticisi ile proje başlangıcında ve proje sonunda anket çalışması yapılmış, anket sonuçları değerlendirilerek elde edilen bulgular frekans dağılım tabloları ve grafiklerle ortaya konulmuştur. Bu çalışma ile çalışma kapsamındaki üreticilerin %20,8’i biyolojik mücadeleyi tanımlayabilirken, çalışma sonunda bu oran %93,8 olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tuta absoluta, biyolojik mücadele, Trichogramma spp., Nesidiocoris tenuis

Destekleyen Kurum

Tarım ve Orman Bakanlığı /Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı

Proje Numarası

-

Teşekkür

Tarım ve Orman Bakanlığı /Eğitim, Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı’na projede yardım ve desteklerini esirgemeyen Ankara İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden Işıl SANKUR, Pınar USTA Gökhan BALCI, H. İbrahim Ünsal’a, Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nden İbrahim YILDIRIM ile çalışmanın yapıldığı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüklerinde görev yapan personele ve ayrıca çalışmanın her aşamasında bulunan, çalışmaya katılan domates üreticilerine teşekkür ederiz.

Sustainability of Biological Control Studies in Plant Protection Tomato Leafminer [Tuta absoluta ]

Öz

Tomato leafminer [Tuta absoluta (Meyrick,1917) (Lep.: Gelechiidae)] has become an important pest in tomato cultivation areas in Turkey since 2009. Within the scope of “the National Tomato Leafminer” project, biological control studies against tomato leafminer were carried out in different provinces and promising results were obtained. An extension project has been prepared with the aim of adopting these results to producers and putting them into practice. The study was carried out in Ankara and Bartın provinces in 2016 and 2017. Biological control of T. absoluta was attempted by using egg parasitoid Trichogramma evanescens Westwood (Hym.: Trichogrammatidae) and predator Nesidiocoris tenuis Reuter (Hem.: Miridae). In the study, biological control training was given to producers and technical personnel and the introduction of the factors, the way of application, the time were shown with demonstrations. With the purposive sampling method, survey studies were conducted at the beginning and at the end of the project with the same 48 tomato producers who participated in the project studies, the findings obtained by evaluating the survey results are presented with frequency distribution tables and graphics. With this study, while 20.8% of the producers within the scope of the study could define biological control, this rate was 93.8% at the end of the study.

Anahtar Kelimeler

Tomato leafminer, biological control, Trichogramma spp., Nesidiocoris tenuis

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aktaş, Y., Kara F.Ö., Demirdöğen, A. (2010). Tarımsal Yayım'a Yeni Bir Yaklaşım: İnsancıl Tarımsal Yayım. Tarım Ekonomisi Dergisi 2010; 16(2): 45 – 57.
• Anonymous (2020). Dünya Domates üretim, ekim alanı verileri. Food and Agricultural Organisaton of the United Nations (FAO) https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL (Erişim Tarihi 05.01.2022).
• Bulut, H., Kılınçer, N. (1987). Yumurta Paraziti Trichogramma spp. (Hymenoptera: Tricho grammatidae)’nin Un Güvesi (Ephestia kuehniella Zell.) (Lep.: Pyralidae) Yumurtalarında Üretimi ve Konukçu-Parazit İlişkileri. Türkiye I. Entomoloji Kong. S. 563-577.
• Cabello, T., Gallego, J.R., Vıla, E., Soler, A., Pıno, M., Carnero, A., Hernández-Suárez, E & Polaszek, A. (2009). Biological control of the South American Tomato Pinworm, Tuta absoluta (Lep.:Gelechiidae), with releases of Trichogramma achaeae (Hym.: Trichogrammatidae) in tomato greenhouses of Spain IOBC/wprs Bulletin, Vol. 49. 225-230.
• Desneux, N., Wajnberg, E., Wyckhuys, K. A. G., Burgıo, G., Arpaıa, S. Narváez-Vasquez C. A., González-Cabrera, J., Catalán Ruescas, D., Tabone, E. And Frandon, J., Pızzol,J., Poncet, C., Cabello, T, Urbaneja, A. (2010). Biological Invasion of European Tomato Crops by Tuta absoluta: Ecology, Geographic Expansion and Prospects for Biological Control Biomedical And Life Sciences Journal of Pest Science Volume 83, Number 3, 197-215.
• Erler F., Can, M. Erdoğan, M., Ateş A.Ö., Pradier T. (2010). New record of Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) on greenhouse grown tomato in Southwestern Turkey (Antalya). Journal of Entomological Science, 45(4): 1- 2.
• Germain, J. F., L. A. Lacordaire, C. Cocquempot, J. M. Ramel and E. Oudard, 2009. Un nouveau vageur de la tomate en France: Tuta absoluta. PHM- Revue Horticole, 512: 37- 41.
• Kabiri, F., Wıla, E. Cabello,T. (2010). Trichogramma achaeae : an excellent biocontrol agent against Tuta absoluta Sting33 IOBC Newsletter on biological control in greenhouses https://www.researchgate.net/publication/313079549_Trichogramma_achaeae_an_excellent_biocontrol_agent_against_Tuta_absoluta (Erişim Tarihi: 05.01.2022).
• Karut, K., Kazak, C., Döker, İ, Ulusoy, M.R. (2011). Mersin ili domates seralarında Domates yaprak galeri güvesi Tuta absoluta (Meyrick, 1917) (Lepidoptera: Gelechiidae)’nın yaygınlığı ve zarar durumu Türk. Entomol. Derg., 2011, 35 (2): 339-347 ISSN 1010-6960.
• Kaymak, S., Özdem A., Karahan A., Özercan B., Aksu P., Aydar A., Kodan M., Yılmaz A., Başaran M S., Asav Ü., Erdoğan P.,Güler Y., (2015). Ülkemizde Zirai Mücadele Girdilerinin Değerlendirilmesi. Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara. ISBN: 978-605-9175-33-3.
• Kılıç, T. (2010). First record of Tuta absoluta in Turkey. Phytoparasitica, 38(3): 243-244.
• Kodan, M., Babaroğlu E. N., Barış, A. (2015). Domates Güvesi (Tuta absoluta Lep.:Gelechidae)’nin Biyolojik Mücadelesi. VII. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi 25-29 Ağustos 2015, Çanakkale.
• Lo´pez, E. (1991). Polilla del tomate: Problema crı´tico para la rentabilidad del cultivo de verano. Empresa y Avance Agrı´cola 1:6–7
• Medeiros, M. A., De Vilela, Nj, France, F.H. (2006). Technical and Ecomomic Efficiency of Biological Control of the South American Tomato Pinworm in Protected Environment. Hortic. Bras. 24(2): 180-184.
• Mollá, Ó., Montón, H., Vanaclocha, P., Beıtıa, F., Urbaneja A. (2009). Predation by the mirids Nesidiocoris tenuis and Macrolophus pygmaeus on the tomato borer Tuta absoluta IOBC/wprs Bulletin, Vol. 49. 209-214 (Abst).
• Para, Jrp., Zucchı R.A. (2004). Trichogramma in Brazil: feasibility of use after twenty years of research. Neotrop Entomol 33:271–281.
• Potting, R. (2009). Pest risk analysis, Tuta absoluta, tomato leaf miner moth. Plant protection service of the Netherlands, 24 pp.
• Portakaldalı, M., Öztemiz, S., Kütük, H. (2013). Adana'da Açık Alan Domates Yetiştiriciliğinde Tuta absoluta (Meyrick) (Lepidoptera: Gelechiidae) ve Doğal Düşmanlarının Popülasyon Takibi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27 (2), 45-54. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ziraatuludag/issue/16762/174281
• Roditakis E., Papachristos, D. and Roditakis N. E. (2010). Current status of the Tomato leaf miner Tuta absoluta in Greece. OEPP/EPPO Bulletin, 40: 163- 166.
• Salas J, (2001). Insectos plagas del tomate. Manejo integrado. Maracay, Ven., Instituto Nacional de Investigaciones Agrı´colas. Centro de Investigaciones Agropecuarias del Estado Lara (Serie B-No. 1), 102 pp.
• Sayın, B. , Bayav, A. , Beşen, T. , Karamürsel, D. , Çelikyurt, M. A. , Emre, M. , Kuzgun, M. , Yılmaz, Ş. G., Arslan, S. (2020). Üreticilerin Biyolojik ve Biyoteknik Mücadele Uygulamalarına Bakışı ve Çevre Duyarlılıklarının Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 23 (2), 453-466 . DOI: 10.18016/ksutarimdoga.vi.599085
• Taluğ, C., Tatlıdil, H. (1993). Tarımsal Yayım ve Haberleşme. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notu. Ankara, 198S.
• Tiryaki, O., Canhilal, R., Horuz, S. (2010). Tarım ilaçları kullanımı ve riskleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 26 (2), 154-169. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/erciyesfen/issue/25574/269775
• Uygun, N., Ulusoy, M. R., Satar, S. (2016). Biyolojik mücadele. Türkiye Biyolojik Mücadele Dergisi, 1 (1), 1-14. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tbmd/issue/22453/240183
• Urbaneja, A., Montón H., Mollá O. (2008). Suitability of the tomato borer Tuta absoluta as prey for Macrolophus pygmaeus and Nesidiocoris tenuis Journal of Applied Entomology Volume 133 Issue 4, Pages 292–296.