Sosyal Teoride Dualiteleri As¸ma C¸ abası: Giddens, Bourdieu, Layder

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 33 - 45, 30.04.2019

Ebru Açık Turğuter Mirace Karaca Evren

Öz

Modern dünyanın bilimi olan sosyoloji, kurumsallaştığı andan itibaren iki önemli soru(n)
etrafında şekillenmiştir. Bunlardan birincisi sosyolojinin konusunun ne olması
gerektiği, ikincisi ise konusuna dair bu bilgiyi elde ederken kullanılacak
yönteminin ne olacağıdır. Bu soruların cevabı farklı anlayışlara sahip
düşünürlerce verilmeye  ve sosyolojinin
bir bilim olarak temeli atılmaya çalışılmıştır. Birinci yanıt, nomotetik
(evrensel) bilimsel anlayışa sahip olan ve sosyolojinin evrensel, olgusal ve
tarafsız bir bilim olmasını savunanların oluşturduğu
natüralist-pozitivistlerden gelmiştir. Bunların karşısında yer alan ve ikinci
cevabın sahibi olan ve idiografik(tekil) anlayışı savunanlar ise sosyolojinin
toplumsal olaylar gibi tekrarı olmayan ve bu anlamda ‘biricik’ ve ‘tikel’
olanın bilimi olması gerektiğini savunan hermeneutik/yorumsamacılardır. Bu iki
ayrı ve uzlaşmazmış gibi görünen tarafların anlayışları iki ayrı sosyoloji
ortaya çıkarmıştır. Bu iki ayrı sosyoloji, aynı araştırma nesnesine bakıp
birbirinden oldukça farklı sonuçlar çıkartmakta ve sosyal gerçeklikle ilgili
birbirinden farklı teoriler ortaya atmaktadır. Bu durum ise ortaya teorik ve
metodolojik olarak bir ‘keşmekeşe’ ve nihayetinde ortaya sosyolojik düaliteler
adı verilecek olan büyük ve çözümsüz bir soruna neden olmaktadır. Bu çalışma, sosyolojide kökleri oldukça eskiye dayanan
ve hala varlığını sürdüren bir tartışma olarak sosyolojik düaliteleri ele
almaktadır. Bu amaçla çalışma önce, teorik ve metodolojik ayrımlar üzerinden
yürüyen ‘düaliteler’ tartışmasını tarihi ve toplumsal olaylarla olan ilişkisi
üzerinden ele alacaktır. Ardından Giddens’ın “Yapının İkiliği”, Bourdieu ve
“habitus” kavramı ve son olarak en güncel çabalardan biri olan Layder’in
“Uyarlayıcı Teorisi” ile söz konusu düaliteleri aşma çabaları kuramsal ve
yöntemsel benzerlikler ve farklılıkları ile ele alınacaktır. Son olarak düaliteleri
aşma çabasının sosyolojiye olan katkıları tartışmaya açılarak çalışma
sonlandırılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Düalite, Yapının İkiliği, Habitus

Efforts to Overcome Dualities in Social Theory: Giddens, Bourdieu, Layder

Öz

Sociology, which is the science of the modern world, has been shaped around two important questions (issues)
from the moment it was institutionalized. The first of these is what the subject of sociology should be, and
the second is what should be the method to be used to obtain information about this subject. The answers
to these questions have been tried to be given by thinkers who have different understandings and in this way,
the foundation of sociology as a science has been attempted to be established. The first answer came from
naturalistic-positivists, who had a universal scientific understanding, and who advocated that sociology should
be as a universal, factual and impartial science. Those who are opposed to them and who have proposed the
second answer and who have defended the idiographic (singular) conception are hermeneutics / interpreters
who argue that sociology should not be a science of what is “unique” and “particular” that cannot be repeated like
social incidences. From the understandings of these sides seem to be distinct and uncompromising emerged
two separate sociologies. These two separate sociologies look at the same research object and produce
very different results and offer different theories about social reality. This situation leads to a theoretical and
methodological “mess” and eventually a big and irresolvable problem which is called sociological dualities. This
study examines sociological dualities as a controversial and still existing debate whose roots go back to old times
in sociology. To this end, the study will first address the dispute of dualities which is based on theoretical and
methodological distinctions in relation to historical and social events. Then, it will discuss the theory of “Duality of
the Structure” proposed by Antony Giddens, the concept of “habitus” by Pierre Bourdieu and finally more recent
theory of “Adaptive Theory” proposed by Derek Layder as attempts to overcome the problem of dualities in terms
of their theoretical similarities and differences. The current study will be concluded with the discussion of the
contributions of the efforts to overcome the dualities to sociology

Anahtar Kelimeler

Duality, Duality of the Structure, Habitus, Adaptive Teory

Kaynakça

• Arslan, H. (1995). Bir bilim ideolojisinin anatomisi. In Ş. Şen (Ed.), Türk aydını ve kimlik sorunu. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Bourdieu, P. (2010). Vive la crise!: Sosyal bilimlerde hetorodoksi için. In G. Çeğin, A. Arlı, & U. Tatlıcan (Trans.), Ocak ve zanaat pierre bourdieu derlemesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bourdieu, P. (2014). Seçilmiş metinler (L. Ünsaldı, Trans.). İstanbul: Heretik.
• Bourdieu, P., & Chartier, R. (2014). Sosyolog ve tarihçi (Z. Karaca, Trans.). İstanbul: Açılım Kitap.
• Bourdieu, P., & Wacquant, L. (2010). Du¨s¸u¨nu¨msel bir antropoloji için cevaplar (N. Öktem, Trans.). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Bumin, T. (1996). Tartışılan modernlik: Descartes ve spinoza. İstanbul: Yapı Kredi.
• Callinicos, A. (2007). Toplum kuramı: Tarihsel bir bakış (Y.Tezgiden, Trans.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çiğdem, A. (2003). Aydınlanma düşüncesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Cevizci, A. (2002). Paradigma felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Giddens, A. (1999). Toplumun kuruluşu (H. Özel, Trans.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Giddens, A. (2013). Sosyolojik y¨ontemin yeni kuralları: Yorumcu sosyolojilerin pozitif bir eleştirisi (U. Tatlıcan & B. Balkız, Trans.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Habermas. (2000). Şimdinin kalbinde amac¸ yüklenmek: Foucault’nun Kant’ın ‘’Aydınlanma nedir?” Metin hakkında konferansı üzerine. Toplumbilim(11), 81-83.
• Harpham, G. G. (1994). So. . . What is enlighment? An inquisition into modernıty. Critical Inqgury, Spring, 524-556.
• Horkheimer, M., & Adorno, T. (1995). Aydınlanmanın diyalektiği; Felsefi fragmanlar (O. Özügül, Trans.). İstanbul: Kabalcı.
• Kant, I. (1984). Seçilmiş yazılar (N.Bozkurt, Trans.). İstanbul: Remzi.
• Layder, D. (2010). Sosyal teoriye giriş (Ü .Tatlıcan, Trans.). Küre Yayınları, İstanbul.
• Layder, D. (2013). Sosyolojik araştırma pratiği; Teori ve sosyal araştırmanın İlişkilendirilmesi (S. Ünal, Trans.). Heretik Yayınları, Ankara.
• Mouzelis, N. (2010). Katılımcı-toplumsal bütün sorunu: Parsons, Bourdieu, Giddens. In G. Çeğin & U. Tatlıcan (Trans.), Ocak ve zanaat pierre bourdieu derlemesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Münch, R. (1994). Sociological theory: Devolopment since 1960’s. Nelson-Hall Publishers, Chicago.
• Outram, D. (2007). Aydınlanma (S. Çalışak & H. Çalışkan, Trans.). Ankara: Dost Yayınları.
• Özlem, D. (2001). Max Weber’de bilim ve sosyoloji. İnkilap Yayınları, İstanbul.
• Öztürk, E. (2013). Sosyolojide nesnellik sorunu bağlamında Max Weber’in pozitivizm hermeneutik İkiliğini aşma girişimi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1).
• Polanyi, K. (2007). Büyük dönüşüm Çağımızın siyasal ve ekonomik kökenleri (A. Buğra, Trans.). İstanbul:İletişim.
• Slattery, M. (2008). Sosyolojide temel fikirler (U. Tatlıcan & G. Demiriz, Trans.). Sentez Yayıncılık, İstanbul.
• Swartz, D. (2011). Kültür ve İktidar: Pierre Bourdieu’n¨un sosyolojisi (E. Gen, Trans.). İletişim Yayınları, İstanbul.
• Tatlıcan, U., & Çeğin, G. (2010). Bourdieu ve Giddens: Habitus ve yapının İkiliği. In G. Çeğin, U. Tatlıcan, & A. Arlı (Trans.), Ocak ve zanaat pierre bourdieu derlemesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ünal, A. Z. (2010). Rahatsız eden bir adamın bilimi: Sosyoloji. In G. Çeğin, U. Tatlıcan, A. Arlı, & U. Tatlıcan (Trans.), Ocak ve zanaat: Pierre bourdieu derlemesi. İIstanbul: İletişim Yayınları.
• Ünsaldı, L., & Geçgin, E. (2013). Sosyoloji tarihi, Du¨nya’da ve Türkiye’de. Heretik Yayınları, Ankara.
• Wacquant, L. (2010). Pierre Bourdieu: Hayatı, eserleri ve entelektüel gelişimi. In G. Çeğin, U. Tatlıcan, & A. Arlı (Trans.), Ocak ve zanaat pierre bourdieu derlemesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Walsh, D. F. (2014). Yapı-Faillik. In I. Çapçıoglu (Ed.), Temel sosyolojik dikotomiler. Ankara: Atıf Yayınları.