1948 TÜRKİYE İKTİSAT KONGRESİ’NDE LİBERALİZM HAKKINDA GÖRÜŞLER

Yıl 2019, Sayı: 44, 347 - 365, 30.06.2019

Arda Baş

Öz

II.
Dünya Savaşı’nın ardından Türkiye ekonomik, sosyal ve siyasal açıdan köklü bir
değişim yaşamıştır. Bu süreçte Türkiye, Batılı ülkeler ile yakınlaşırken
siyasal ve ekonomik sitemini onlara göre yeniden düzenleme çabası içine girmiştir.
Dönemin en önemli tartışma konusu ekonomidir. Savaş esnasında ortaya çıkan
ekonomik sorunlar üzerine başlayan tartışmalar hızla genişlemiş ve cumhuriyetin
ilanının ardından uygulanan ekonomik politikaların topyekun tartışılmasına
neden olmuştur. Türk ekonomisine yeniden yön verilmeye çalışıldığı bu dönemde
Türkiye’deki sermaye çevreleri ve akademisyenler bu tartışmaların dışında
kalmamıştır. Türk sermayedarların öncülüğünde toplanan Türkiye İktisat
Kongresi’nde ekonomide başlıca tartışma konusu olan devletçilik ve liberalizm de
konuşulmuştur. İstanbul Tüccar Derneği’nin gerçekleştirdiği organizasyonla 22–27
Kasım 1948 tarihleri arasında toplanan Türkiye İktisat Kongresi’nin en önemli
gündem maddelerinden biri devletçilik ve devlet müdahalesi olmuştur. Kongrede
devletçilik ile ilgili tartışmalarda liberalizm sık sık gündeme gelmiştir. Bu
çalışmada Türkiye İktisat Kongresi’nde devletçilik ve devlet müdahalesi
tartışmaları ile birlikte yürüyen liberalizm tartışmaları ele alınmış, sermaye
ve akademik çevrelerin liberalizmde nasıl algılandığı kongrede yapılan sunumlar
ışığında tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Türkiye, ekonomi, liberalizm, devletçilik, Ahmet Hamdi Başar

Kaynakça

• B.C.A.: 490..01./227.895..3 - 26/01/1946. B.C.A.: 490..01./6.33..5 - 01/11/1946. B.C.A.: 030..18.01.02/113.13..15 - 00/00/1947. B.C.A.: 490..01./226.894..1 - 00/00/1947. B.C.A.: 490..01./1456.40..5 - 00/00/1947. B.C.A.: 490..01./435.1806..2.1 - 18/08/1946. Kitap ve Dergiler 1948 Türkiye İktisat Kongresi -İstanbul 22–27 Kasım 1948- Çalışma Programı. (1948). İstanbul: Tan Matbaası. 1948 Türkiye İktisat Kongresinde Kabul Edilen Rapor ve Kararlar. (1948). İstanbul: Halk Basımevi. Ahmad, F. (1996). Demokratikleşme Sürecinde Türkiye (1945 – 1980). İstanbul: Eren. Akgül, L. H. (2008). Etatism in the Turkey Economic Congress (1948). International Review of Turkology, I (2), 5-16. Akosman, İ. (1948). 1948 Türkiye İktisat Kongresi Açılış Söylevleri Tertip Komitesinin Söylevi. Türkiye İktisat Mecmuası. Türkiye İktisat Kongresi Özel Sayı 11, 10-13. Başar, A. H. (1948). 1923 Türkiye İktisat Kongresinden 1948 Türkiye İktisat Kongresine. Türkiye İktisat Mecmuası. 10, 8-9. Başar, A. H. (1948). 1948 Türkiye İktisat Kongresi Açılış Söylevleri İstanbul Tüccar Derneği Söylevi. Türkiye İktisat Mecmuası, Türkiye İktisat Kongresi Özel Sayı 11, 5-8. Başar, A. H. (1946). Aziz Milli Şef İnönü’ye Açık Dilekçe, İstanbul: Gün. Başar, A. H. (1947). Vergi Reformu ve Kalkınma Davamız. İstanbul: İstanbul Tüccar Derneği. Boratav, K. (2003). Türkiye İktisat Tarihi 1908 – 2002. Ankara: İmge. Çavdar, T. (2003). Türkiye Ekonomisinin Tarihi 1900 – 1960. Ankara: İmge. Çoşar, N. (2004). Kriz Savaş ve Bütçe Politikası ( 1926 – 1950). İstanbul: Bağlam. Devletçilik ve Devlet Müdahalesi 1948 Türkiye İktisat Kongresi (22 – 27 Kasım) Kongreye Verilen Tebliğler Bülteni. (1948). İstanbul: Duygu. Dündar, A. (1948). Türkiye İktisat Kongresi. Türkiye İktisat Mecmuası. (8), 3-5. Erdoğan, C. (2017). Tek Parti İktidarı Dönemi’nde (1923-1950) Cumhuriyet Halk Partisi’nin İdeolojik Değişim ve Dönüşüm Sürecinin Çözümlenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi - The Journal of International Social Research, 10 (51), 270-279. Ete, M. (1948). Türkiye’de Devlet İşletmeciliği. Türkiye İktisat Mecmuası. Türkiye İktisat Kongresi Özel Sayı 11, 14-18.
• Gürkan, N. (1998). Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın 1945- 1950. İstanbul: İletişim. İstanbul Tüccar Derneğinin Teşebbüsü ile Tertiplenen 1948 Türkiye İktisat Kongresi (22 – 27 Kasım) Kongre Bülteni. (1948). İstanbul: Tan Matbaası. Karpat, K. (1996). Türk Demokrasi Tarihi. İstanbul: Afa. Kazgan, G. (2002). Tanzimat’tan 21. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi Birinci Küreselleşmeden İkinci Küreselleşmeye. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi. Kazgan, H. (1999). Osmanlı’dan Günümüze Türk Finans Tarihi. İstanbul: Creative. Karpat, K. H. (1959). Turkey’s Politics: The Transition to a Multi-Party System. Princeton: Princeton University Press. Karpat, K. (2015). Türk Siyasi Tarihi Siyasal Sistemin Evrimi. İstanbul: Timaş. Kılıçdaroğlu, K. (1997). 1948 Türkiye İktisat Kongresi. Ankara: Sermaye Piyasası Kurulu Yayınları. Mısırlı, K. Y. (2014). The 1948 Economic Congress: An Attempt at the Political Re-Organization of the Mercants in Turkey. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boğaziçi Üniversitesi/Atatürk Enstitüsü, İstanbul. Koçak, C. (2000). Türkiye’de Milli Şef Dönemi II (1938 -1950). İstanbul: İletişim. Kuyucak, H. A. (1948). İstihsal, Ticaret ve Umumiyetle İktisadi Hayat Üzerinde Devlet Müdahalesi Nasıl Olmalıdır ?. Türkiye İktisat Mecmuası, Türkiye İktisat Kongresi Özel Sayı, 11, 30 – 38. NATO Bilgiler ve Belgeler. (1971). Brüksel: NATO Enformasyon Servisi. Oran, B. (2003). Türk Dış Politikası Cilt I 1919–1980. İstanbul: İletişim Yayınları. Özeken, A. A. (1948). Türkiye’de İktisadi Devletçilik Problemlerine Toplu Bir Bakış ve Devlet İşletmeciliği Hizmetinde Barem Sistem ve Zihniyeti. İstanbul: Sinan Matbaası. Semiz, Y. (2017). İstanbul İktisat Kongresi 22 – 27 Kasım 1948. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, 4 (15), 23-52. Şahin, H. (2007). Türkiye Ekonomisi. Bursa: Ezgi. Thornburg, M. W.( 1948). Türkiye Nasıl Yükselir. İstanbul: Kardeşler Basımevi. Toker, M. (1998). Demokrasimizin İsmet Paşalı Yılları 1944 -1950. Ankara: Bilgi. Tokgöz, E. (1995). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. Toprak, Z. (1982). Unutulan Kongre: 1948 Türkiye İktisat Kongresi. İktisat Dergisi, (211-212), 37-42. Tuna, S. (2002). 1948 Türkiye İktisat Kongresi’nde Devletçilik Tartışmaları ve Yansımaları, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (1), 323-357. Türkay, M. (2009). Sermaye Birikimi, Kalkınma, Azgelişmişlik, Türkiye ve Dünya Üzerine Notlar, İstanbul: Sav. Yalçın, D. (2002). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. Zücher, E. J. (2005). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.