Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkiye’de İlköğretim Programlarında Çokkültürlülüğün İzleri

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 177 - 197, 24.12.2019

Hüseyin Şimşek , Aybike Dağıstan , Cem Şahin Elif Koçyiğit , Gülen Dağıstan Yalçınkaya , Mehmet Kart , Suna Dağdelen

https://doi.org/10.31592/aeusbed.563388

Cited By: 17

Öz

Kapsayıcı eğitim bağlamında, Türkiye’de
ilköğretim programlarının çokkültürlülük açısından analizini amaçlayan çalışma
kapsamında, Türkiye’de İlköğretim düzeyindeki öğretim programları incelenmiş;
çokkültürlülük ve kapsayıcılığın programların felsefesi, amaçları, ilkeleri ve
değerlerine ne ölçüde yansıdığı belirlenmeye çalışılmıştır. Nitel desende
tasarlanmış olan çalışmada veriler, Ocak 2018 Talim Terbiye Kurulu Başkanlığını
tarafından güncellenen ilköğretim 1-8 öğretim programlarından elde edilmiş ve
içerik analizi kullanılarak tema ve alt temalar oluşturulmuştur. Analizler
sonucunda, İlköğretim düzeyinde okutulan 16 dersin öğretim programında
çokkültürlülük ile ilgili toplam 63 kazanım tespit edilmiştir. Kazanımların
kodlanması sonucunda 38 alt tema belirlenmiştir. Alt temaların birbiriyle
karşılaştırılması sonucunda, ilköğretim programlarında %41,3 ile farklılıkları tanımaya yönelik bir
hassasiyetin olduğu görülmüştür. Çokkültürlülük ile ilgili kazanımların
kodlanması sonucunda elde edilen alt temaların birbiriyle yakınlığı dikkate
alınarak farklılıkları tanıma, değer verme ve etkileşim olmak üzere üç ana tema üretilmiştir. Her üç temaya
ilişkin alt temalara bakıldığında ise düşük düzey öğrenim hedeflerini içerdiği
anlaşılmıştır. Öğretim programlarının kapsayıcı olabilmesi için özellikle
etkileşime ağırlık verecek şekilde düzenlenmesi ve daha üst düzey öğrenim
hedeflerine sahip olması gerekmektedir. Buna ek olarak Türkiye’de ilköğretim
programlarında kapsayıcı eğitim bağlamında çokkültürlü eğitim programlarının
sahip olması gereken temel özelliklerin neler olabileceğine dair önerilerde
bulunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Çokkültürlülük, İlköğretim Programları

Kaynakça

• Adamou, T. M. (2003). Multicultural education and democratic enhancement. Paper presented in the Annual Meeting of the American Political Science Association. August 28-31, Philadelphia.
• Ağır, Ö. ve Sezik, M. (2015). Suriye’den Türkiye’ye yaşanan göç dalgasından kaynaklanan güvenlik sorunları. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 95-124.
• Akınlar, A. (2018). Türkiye'de azınlık ve devlet liselerinde çokkültürlü eğitim anlayışının araştırılması: Çoklu durum çalışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Eğitim Programları ve Öğretim Programı, İstanbul.
• Apak, H. (2014). Suriyeli göçmenlerin kente uyumları: Mardin örneği. Mukaddime Dergisi, 5(2), 55-73.
• Aydın, H. (2013). Dünyada ve Türkiye’de Çokkültürlü Eğitim Tartışmaları ve Uygulamaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Banks, J. A. ve Banks, C. A. M. (Ed.). (2010). Multicultural education: Issues and perspectives. USA: John Wiley & Sons.
• Başarır, F., Sarı, M., ve Çetin, A. (2014). Öğretmenlerin çokkültürlü eğitim algılarının incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 4(2), 91-110.
• Büyüköztürk Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem-A Yayıncılık.
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 27- 40.
• Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York, NY: Routledge.
• Coşkun, H. (1997). Kültürlerarası eğitim: Türkiye ve Almanya örneği. Ankara: Tasarım&Baskı: OFSET FOTOMAT.
• Cresswell, J. W. (2012). Educational research. Boston: Pearson Education.
• Çelik, R. (2017). Adalet, Kapsayıcılık ve Eğitimde Hakkaniyetli Fırsat Eşitliği. Fe Dergi, 9(2), 17-29.
• Çoban, A. E., Karaman, N. Güney ve Doğan, T. (2010). Öğretmen Adaylarının Kültürel Farklılıklara Yönelik Bakış Açılarının Çeşitli Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 125-131.
• Damgacı, F. ve Aydın, H. (2013). Akademisyenlerin çokkültürlü eğitme ilişkin tutumları, Electronic Journal Of Social Sciences, 12(45), 325-341.
• Dreyer, L. M. (2017). Inculusive education. L. Ramrathan, L. Le. Grange ve P. Higgs (Ed.). Education Studies for Initial Teacher Development içinde (s.383-400). Lansdowne: Juta & Co.(PTY) LTD.
• Ergin, H. (2016). Turkish university students' Perceptions towards their Syrian classmates. Eğitim ve Bilim, 41(184), 399-415.
• Gay, G. (1994). A synthesis of scholarship in multicultural education. [Online] 13 Kasım 2006, URL http://www.ncrel.org/sdrs/areas/issues/educatrs/leadrshp/le0gay.htm
• Gülbahar, Y. ve Alper, A. (2009). Öğretim teknolojileri alanında yapılan araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 42-2, 93-111.
• Güven, E. D. (2005). Eğitim Üzerine Yinelenen Eleştiriler, Alternatif Öneriler. Pivolka 4(17), 6- 8.
• Koçak, Y. ve Terzi, E. (2012). Türkiye’de göç olgusu, göç edenlerin kentlere olan etkileri ve çözüm önerileri. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(3), 163-184.
• Konda (2006). Biz kimiz? Toplumsal yapı araştırması. Konda Araştırma ve Danışmanlık. http://konda.com.tr/tr/rapor/biz-kimiz-toplumsal-yapi-arastirmasi internet adresinden 14.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Krumm, Hans- Jürgen (1995). Interkulturelles Lernen und interkulturelle Kommunikation, in: Bausch, Karl-Richard/ Christ, Herbert/ Krumm, Hans-Jürgen: Handbuch Fremdsprachenuntericht, 3. Auflage, Francke Verlag, Tübingen und Basel.
• Manisa-MEM. (Eylül, 2018). “Kapsayıcı eğitim öğretmen eğitimi modülü geliştirilmesi” seminerleri devam ediyor. http://manisa.meb.gov.tr/www/quotkapsayici-egitim-ogretmen-egitimi-modulu-gelistirilmesi-seminerleri-devam-ediyor/icerik/5607 adresinden 16.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2018). Beden Eğitimi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Halk Kültürü Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). İletişim ve Sunum Becerileri Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). İngilizce Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Müzik Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Oyun ve Fiziki Etkinlikler Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2015). MEB stratejik plan (2015-2019). https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_09/20035209_meb_20152019_stratejik_plan_hazirlik_programi.pdf 16.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (Ekim, 2018). Güçlü yarınlar için 2023 eğitim vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf internet adresinden 06.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Miles, M. B., ve Huberman, A. B. (1994). Qualitative data analysis (2nd Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2014). Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/yabyonegiogr_1/yabyonegiogr_1.html internet adresinden 12.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Özdemir, M., Dil, K. (2013). Teachers’ Attitudes toward Multicultural Education: Case of Çankırı Province. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 46(2), 215-232.
• Öztürk, M., Tepetaş-Cengiz, Ş. G., Köksal, H., İrez, S. ve Aktekin, S. (Ed.). (2017). Sınıfında yabancı uyruklu öğrenci bulunan öğretmenler için el kitabı. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü.
• PICTES. (Ekim, 2017). Proje Hakkında, amacı ve çıktıları. Erişim adresi: https://pictes.meb.gov.tr/izleme/Home/ProjeninAmaci.
• Polat, Ö ve Özkabak-Yıldız, T. (2018). 5-6 Yaş Grubu İçin Geliştirilen Aile Katılımlı Farklılıklara Saygı Programı’nın Çocukların Farklılıklara Saygı Düzeyine Etkisinin İncelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 14(4), 389-403.
• Professional Standards for the Accreditation of Teacher Preparation Institutions (2008). National Council for Accreditation of Teacher Education/NCATE, Website: www.ncate.org.
• Ramsey, P. G. (1987). Teaching and learning in a diverse world-multicultural education for young children. New York: Teachers College Pres.
• Rhoads, R. A. (1995). Multiculturalism and the community college: a case study of an immigrant education program. Symposium on Organizational Frameworks and Strategies for Multicultural Campuses. Annual Meeting of the American Educational Researchers Associations, San Francisco, CA.
• Santrock, J. W. (2001). Educational Psychology. New York: McGraw Hill.
• Shaw, B. (1988). The incoherence of multicultural education. British Journal of Educational Studies, 36(3), 250-259.
• Şimşek, H., Kula, S. S. (2018). Türkiye’nin göçmen politikasında ihmal edilen boyut: eğitsel uyum programı, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 5-21.
• Şimşir, Z. ve Dilmaç, B. (2018). Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim gördüğü okullarda öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar ve çözüm önerileri. İlköğretim Online, 2018; 17(2), 1116-1134.
• Terzi, L. (2014). Reframing inclusive education: educational equality as capability equality. Cambridge Journal of Education, 44(4), 479-493.
• UNESCO. (2005). Guidelines for inclusion. ensuring access to education for all. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
• UNESCO. (2009). Defining an inclusive education agenda: Reflections around the 48th session of the international conference on education. Geneva: UNESCO International Bureau of Education.
• UNICEF. (Ocak, 2017). Türkiye’deki Suriyeli çocuklar. http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/Children%20of%20Syria_01.2007_TR.pdf internet adresinden 07.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2018). Almanca öğretmenliği lisans programı. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/41805112/Almanca_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 12.11.2018 tarihinde erişilmiştir.
• Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2017). Öğretmen yetiştirme lisans programları. http://www.yok.gov.tr/documents/10279/41805112/AA_Sunus_+Onsoz_Uygulama_Yonergesi.pdf adresinden 05.11.2018 tarihinde erişilmiştir.