Sınıf Öğretmeni Adaylarının Okuma ve Yazma Güçlüklerini Belirleme Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 20 - 39, 30.03.2023

Bengisu Kaya Özgül , Seyit Ateş

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1218927

Öz

İnsanlık tarihinin en önemli becerilerinin başında olan okuma ve yazmanın kazanımında bazı bireyler öğrenme güçlükleri ile karşılaşmaktadır. Okuma ve yazma becerilerinin doğru ve etkili bir şekilde kazanılması ve sürdürülebilmesi için bu güçlüklerin belirlenmesi ve çözümlenmesi oldukça önemlidir. Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmeni adaylarının okuma ve yazma güçlüklerini belirlemeye ve gidermeye yönelik seviyelerinin tespit edilmesidir. Nitel araştırma desenlerinden durum çalışması modelinde gerçekleştirilen bu araştırmanın çalışma grubu, iki farklı üniversitenin Sınıf Eğitimi Anabilim Dalında öğrenim gören dördüncü sınıf düzeyindeki öğretmen adaylarıdır. Kolay ulaşılabilir örneklem tekniği ile belirlenen katılımcıların okuma yazma eğitimi ile ilgili lisans düzeyindeki dersleri almış olmaları ve çalışmaya gönüllü katılımları birer ölçüt olarak ele alınmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan form hazırlanmıştır. Formda, sınıf öğretmeni adaylarının okuma ve yazma güçlüğüne yönelik değerlendirme ve müdahale seviyelerini tespit edebilmek amacıyla örnek durumlar yer almaktadır. Verilerin toplanması sürecinde öncelikle sınıf öğretmeni adaylarına değerlendirme testi uygulanmış, sonrasında örnekler üzerinden söz konusu güçlükleri tespit etmeye ve gidermeye yönelik tepkileri belirlenmiştir. Veriler betimsel olarak çözümlenmiş ve bulgular ilgili sorular altında ifade edilmiştir. Araştırmanın sonucunda öğretmen adaylarının, okuma ve yazma güçlüğünün ne olduğuna yönelik belli düzeyde bir farkındalıklarının olduğu, okuma ve yazma güçlüklerinin aşılmasında kendilerine güvendikleri fakat buna yönelik yapılabilecek çalışmalar hakkındaki bilgilerinde eksikler olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuma güçlüğü, yazma güçlüğü, okuma-yazma güçlüklerinin belirlenmesi, sınıf öğretmeni adayları

Investigation of Identifying Levels of Reading and Writing Difficulties of Pre-Service Primary School Teachers

Öz

Some individuals encounter learning difficulties in the acquisition of reading and writing, which are among the most important skills in human history. It is very important to identify and resolve these difficulties in order to acquire and maintain reading and writing skills correctly. In this study, it was aimed to determine the levels of pre-service primary school teachers towards identifying and eliminating reading and writing difficulties. The study group of this research, which was carried out within the scope of case study, one of the qualitative research designs, consists of fourth grade pre-service teachers studying in the Department of Classroom Education of two different universities. The fact that the participants, who were determined by the easily accessible sampling technique, had taken undergraduate courses on literacy education and their voluntary participation in the study were considered as criteria. A form prepared by the researchers was prepared as a data collection tool. The form includes sample situations in order to determine the assessment and intervention levels of pre-service primary school teachers regarding reading and writing difficulties. In the process of data collection, firstly, an assessment test was applied to the pre-service primary school teachers, and then their responses were taken to identify and eliminate the difficulties through examples. The data were analyzed descriptively and the findings were expressed under related questions. As a result of the research, it was determined that pre-service teachers have a certain level of awareness about what reading and writing difficulties are, they are confident in overcoming reading and writing difficulties, but their knowledge about the studies that can be done for this is lacking.

Anahtar Kelimeler

Reading difficulties, writing difficulties, identification of reading and writing difficulties, pre-service primary school teachers

Kaynakça

• Akbaş, T. (2001). Okuma-yazma güçlüğü ve okul. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 49–57. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/cusosbil/article/view/5000000908/5000001599 adresinden 12.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Akyol, H. (2011). Disgrafi. Eğitimci Öğretmen Dergisi, 1, 6-9.
• Akyol, H. (2013). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi (13. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H. (2014). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri (7. bs.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H. ve Çetinkaya-Özdemir, E. (2018). Bitişik eğik yazı becerilerinin geliştirilmesi: ilkokul üçüncü sınıf örneği. TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308–2140, 13(4), 299-320. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.12904
• Akyol, H. ve Kaya, B. (2018). Development of the reading and writing skills of a 2nd grade student with reading and writing difficulties. T. Çetin, A. Mulalić, A. Şahin ve N. Obralić (Ed.), New Horizons in Educational Sciences - 1 içinde (s. 40-71). Riga: Lambert Academic Publishing.
• Akyol, H. ve Ketenoğlu-Kayabaşı, Z. E. (2018). Okuma güçlüğü yaşayan bir öğrencinin okuma becerilerinin geliştirilmesi: Bir eylem araştırması. Eğitim ve Bilim, 43(193), 143- 158. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7240
• Akyol, H. ve Kodan, H. (2016). Okuma güçlüğünün giderilmesine yönelik bir uygulama: akıcı okuma stratejilerinin kullanımı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 7-21. http://dx.doi.org/10.7822/omuefd.35.2.1
• Akyol, H. ve Yıldız, M. (2010). Okuma bozukluğu olan bir öğrencinin okuma ve yazma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir durum çalışması. New World Sciences Academy, 5(4), 1690-1700.
• Altun, T., Ekiz, D. ve Odabaşı, M. (2011). Sınıf öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları okuma güçlüklerine ilişkin nitel bir araştırma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 80-101.
• Arabacı, Ö. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının özel öğrenme güçlüğüne ilişkin bilgi düzeylerinin ve yeterlikleri hakkındaki düşüncelerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Ateş, S. (2017). Öğretmen adaylarının perspektifinden sınıf içi yazma çalışmalarının değerlendirilmesi. Journal of Human Sciences, 14(2), 1534-1557. http://dx.doi.org/10.14687/jhs.v14i2.3997
• Ateş, S., Çetinkaya, Ç. ve Yıldırım, K. (2014). Sınıf öğretmenlerinin yazma güçlükleri hakkındaki görüşleri. International Online Journal of Educational Sciences, 6(2), 475-493. http://dx.doi.org/10.15345/iojes.2014.02.018
• Ateş, S., Yıldırım, K. ve Yıldız, M. (2010). Opinions of classroom teachers and prospective classroom teachers about the learning difficulties encountered in the teaching process of reading and writing. Elementary Education Online, 9, 44-51.
• Aydın, O. ve Cavkaytar, A. (2018). Yazma güçlüğü görülen öğrencilerin el yazısı okunaklık düzeylerinin arttırılmasında ipucunun giderek artırılması uygulamasıyla sunulan öğretimin etkililiği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 1-23.
• Aydoğan, G., Demir, F. N., Aslan, A., Durualp, F. (2019). Öğretmen adaylarının özel öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere karşı tutum ve davranışlarının karşılaştırılması. 14. Ulusal Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrenci Kongresi: Çocuğun Ekolojik Dünyası Özet Kitapçığı, Maltepe Üniversitesi. http://acikerisim.maltepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12415/5110/otuzsekiz.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden 18.02.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Başar, M. ve Göncü, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğüyle ilgili kavram yanılgılarının giderilmesi ve öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 185-206. http://dx.doi.org/10.16986/HUJE.2017027934
• Başar, M., Göncü, A. ve Baran, M. S. (2021). Öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin eğitiminde bir eylem araştırması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 327-348. http://dx.doi.org/10.9779.pauefd.687030
• Baydık, B. (2012). Okuma güçlükleri. S. S. Yıldırım Doğru (Ed.), Öğrenme güçlükleri içinde (s. 131-166). Ankara: Eğiten Kitap.
• Baydık, B., Ergül, C. ve Bahap-Kudret, Z. (2012). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin okuma akıcılığı sorunları ve öğretmenlerinin bu sorunlara yönelik öğretim uygulamaları. İlköğretim Online, 11(3), 778-789.
• Bayraktar, A. ve Seçkin, Ş. (2012). Yazma güçlükleri ve öğretim yöntemleri. S. S. Yıldırım Doğru (Ed.), Öğrenme güçlükleri içinde (s. 167-196). Ankara: Eğiten Kitap.
• Calp, M. (2013). Yazma problemi olan bir öğrenciye bitişik eğik yazı öğretimi (Bir eylem araştırması). E-International Journal of Educational Research, 4(1), 1–28. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ijer/article/view/1073000227/1073000112 adresinden 12.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Çağlıyan-Reis, T. ve Çevik-Kansu, C. (2022). Sınıf öğretmeni adaylarının özel öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yönelik yeterliklerinin incelenmesi. Eurasian Journal of Teacher Education, 3(3), 172-186.
• Çavdarlı, S. D. ve Karadağ-Yılmaz, R. (2022). Sınıf öğretmenlerinin uzaktan eğitim sürecinde okuma ve yazma güçlüğü çeken öğrencilerin yaşadıkları sorunlara ilişkin görüşleri ve çözüm önerileri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(Özel Sayı 1), 89-113. https://doi.org/10.51460/baebd.1149973
• Çınar-Özdemir, Ö. (2006). Disgrafi problemi olan çocuklarda üst ekstremite motor eğitiminin yazı yazma üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Dehaene, S. (2014). Beyin nasıl okur? (O. Karakaş, çev.). İstanbul: ALFA.
• Doğan, B. (2013). Türkçe ve sınıf öğretmenlerinin okuma güçlüğüne ilişkin bilgileri ve okuma güçlüğü olan öğrencileri belirleyebilme düzeyleri. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(1), 20-33. https://dergipark.org.tr/tr/pub/oyea/issue/20479/218123 adresinden 25.06.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Emre, O., Ulutaş, A., İnci, R., Çoşanay, B., Ayanoğlu, M., Kaçmaz, C. ve Kay, M. A. (2020). Öğretmenlerin öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yönelik yeterlikleri, öz yeterlik kaynakları ve pozitif öğretmenlik becerileri arasındaki ilişki. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 205-218. http://dx.doi.org/10.18026/cbayarsos.632453
• Erdoğan, Ö., Gülay, A. ve Uzuner, F. G. (2017). Sınıf öğretmenlerinin yazma güçlüğüne ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 700-718. http://dx.doi.org/10.17755/esosder.304705
• Feder, K. P., and Majnemer, A. (2007). Handwriting development, competency, and intervention. Development Medicine and Child Neurology, 49, 312–317. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1469-8749.2007.00312.x/epdf adresinden 12.05.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Fırat, T. ve Koçak, D. (2018). Sınıf öğretmenlerinin öğrenme güçlüğünün tanımına ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 915-931.
• Graham, S., Harris, K. R. and Fink, B. (2000). Extra handwriting instruction: Prevent writing difficulties right from the start. Teaching Exceptional Children, 33(2), 88-91. http://dx.doi.org/10.1177/004005990003300215
• Graham, S., Harris, K. R. and Larsen, L. (2001). Prevention and intervention of writing difficulties for students with learning disabilities. Learning Disabilities Research & Practice, 16(2), 74–84. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/0938-8982.00009/epdf adresinden 27.06.2022 tarihinde erişilmiştir. Graham, S. and Perin, D. (2007). Writing next: Effective strategies to improve writing of adolescents in middle and high schools – A report to Carnegie Corporation of New York. Washington, DC: Alliance for Excellent Education. http://all4ed.org/wp-content/uploads/2006/10/WritingNext.pdf adresinden 27.06.2022 tarihinde erişilmiştir.
• International Dyslexia Association. (2002). Definition of dyslexia. https://dyslexiaida.org/definition-of-dyslexia/ adresinden 29.06.2022 tarihinde erişilmiştir.
• International Dyslexia Association. (2012). Understanding dysgraphia. https://app.box.com/s/ew9gmxm2r63hrnhfshkr adresinden 29.06.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Kaya, B. (2016). Yazma güçlüğü olan bir ilkokul 4. sınıf öğrencisine bitişik eğik yazı öğretimi. TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Hayati Akyol Armağanı), 11(3), 1407-1434. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9310
• Kodan, H. (2016). Yazma güçlüğü olan üçüncü sınıf öğrencisinin el yazısı okunaklılığının geliştirilmesi: eylem araştırması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 523- 539.
• Kodan, H. (2020). Okuma güçlüğüne ilişkin öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(29), 204-222. http://dx.doi.org/10.35675/befdergi.644534
• Kuşdemir, Y., Kurban, H. ve Bulut, P. (2018). Yazma güçlüğü yaşayan bir öğrenci ile ilgili eylem araştırması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1190-1209.
• Lane, K. L., Harris, K. R., Graham, S., Weisenbach, J. L., Brindle, M. and Morphy, P. (2008). The effects of self-regulated strategy development on the writing performance of second-grade students with behavioral and writing difficulties. The Journal of Special Education, 41(4), 234-253.
• Ness, M. K. and Southall, G. (2010). Preservice teachers' knowledge of and beliefs about dyslexia. Journal of Reading Education, 36(1), 36-43.
• Özyeşil, Z. (2012). Öğrenme güçlükleri nedir? Öğreme güçlüklerinin tarihçesi. S. S. Yıldırım Doğru (Ed.), Öğrenme güçlükleri içinde (s. 21-32). Ankara: Eğiten Kitap.
• Razon, N. (1976). Okuyamıyan çocuklarda disleksi belirtilerinin araştırılması. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Reid, G. and Green, S. (2015). Disleksi ile başa çıkmak için +100 öneri (S. Aras, Çev.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Rosenblum, S., Weiss, P. L. and Parush, S. (2004). Handwriting evaluation for developmental dysgraphia: Process versus product. Reading and Writing, 17(5), 433-458. http://link.springer.com/article/10.1023%2FB%3AREAD.0000044596.91833.55#page-1 adresinden 30.06.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Santangelo, T. and Olinghouse, N. G. (2009). Effective writing instruction for students who have writing difficulties. Focus On Exceptional Children, 42(4), 1-20. https://doi.org/10.17161/fec.v42i4.6903
• Somyürek, S. ve Çelik, İ. (2018). Dunning-Kruger sendromu ve öznel değerlendirmeler. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 8(1), 141-157.
• Soriano-Ferrer, M., Echegaray-Bengoa, J. and Joshi, R. M. (2016). Knowledge and beliefs about developmental dyslexia in pre-service and in-service Spanish-speaking teachers. Annals of Dyslexia, 66, 91–110. https://doi.org/10.1007/s11881-015-0111-1
• Sönmez, H. (2020). Öğretmen adaylarının okuma güçlüklerine uygun okuma stratejilerini kullanmalarına ilişkin bir inceleme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(3), 1-18.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. (2019). Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basım Evi.
• Vidin, G. (2013). Bir ilkokul ikinci sınıf öğrencisinin okuma yazma öğrenmesindeki güçlüklerin ve çözümüne yönelik çalışmanın etkililiğinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Washburn, E. K., Joshi, R. M. and Binks-Cantrell, E. (2011). Are preservice teachers prepared to teach struggling readers?. Annals of Dyslexia, 61, 21–43. https://doi.org/10.1007/s11881-010-0040-y
• Washburn, E. K., Joshi, R. M. and Binks-Cantrell, E. (2013). What do preservice teachers from the USA and the UK know about dyslexia? Dyslexia, 20(1), 1–18. http://dx.doi.org/10.1002/dys.1459
• Yangın, S., Yangın, N., Önder, V. ve Şavlığ, A. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının ve öğretim elemanlarının çeşitli öğrenme güçlüklerine yönelik farkındalıkları. Education Sciences (NWSAES), 11(4), 243-266. http://dx.doi.org/10.12739/NWSA.2016.11.4.1C0664S
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M. (2013). Yazma güçlüğü (disgrafi) olan bir ilkokul 2. sınıf öğrencisinin el yazısı okunaklılığının geliştirilmesi: Eylem araştırması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(4), 281–310. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/usaksosbil/article/view/5000035770/5000034692 adresinden 30.06.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Yılmaz, M. (2006). İlköğretim 3. sınıf öğrencilerinin sesli okuma hatalarını düzeltmede ve okuduğunu anlama becerilerini geliştirmede tekrarlı okuma yönteminin etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.