Akademik Süreçler ve Yeterlilik Üzerine Paydaş Görüşleri: Türkiye'den Durum Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 733 - 751, 30.11.2023

Bilge Gök , Zeynep Tunç

https://doi.org/10.31592/aeusbed.1305976

Öz

Bu çalışmada, lisansüstü öğrencilerinin bilimsel araştırma yeterliklerinin öğrenci ve akademisyen görüşlerine dayalı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden bütüncül tek durum çalışması deseninde tasarlanmıştır. Araştırma, 2021-2022 eğitim öğretim yılında Türkiye'de devlet üniversitelerinde görev yapan 11 akademisyen ve devlet üniversitelerinde lisansüstü eğitimine devam eden 20 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın katılımcıları belirlenirken amaçlı örnekleme yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırmanın verilerinin analizinde temel amacı toplanan verileri açıklayabilecek kavramlara ve ilişkilere ulaşabilmek olan içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Yapılan analizi sonucunda elde edilen bulgulara göre araştırmaya katılan akademisyenlerin lisansüstü öğrencileri bilimsel araştırmalarda yetersiz buldukları sonucuna varılmıştır. Akademisyenler, bilimsel araştırma sürecinde yaşadıkları sorunların çözümü için uzman meslektaşlarına danıştıklarını veya öğrencilerini meslektaşlarına yönlendirdiklerini ifade etmişlerdir. Öğrencilerin özellikle doktora düzeyinde uygulamalı derslerin bilimsel araştırma yeterliklerine katkı sağlayacağını ve lisans düzeyinde aldıkları bilimsel araştırma teknikleri dersinin yeterliklerine beklenen katkıyı sağlamadığını düşündükleri belirlenmiştir. Lisansüstü öğrencilerinin kendilerini en çok literatür taraması ve sentezinde ve bilimsel araştırma süreçleri kapsamında problem durumunu belirlemede yetkin gördükleri sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca öğrenciler kendilerini en çok yöntem, veri analizi ve bulgular, problem tanımlama ve literatür yazma konularında yetersiz hissettiklerini belirtmişlerdir. Sonuç olarak hem akademisyenlerin hem de lisansüstü öğrencilerin bilimsel araştırma yeterliklerini etkileyen birçok faktörün olduğu ve her iki katılımcı grubun da bu konuda birçok sorun yaşadığı ortaya çıkmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlarla ilgili olarak, bilimsel araştırma yeterliliklerinin kazanımına yönelik derslerin lisans düzeyinden başlayarak yoğun ve nitelikli bir şekilde programda yer almasının sağlanması yönünde önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel araştırma yeterlilikleri, eğitim, lisansüstü eğitim

Kaynakça

• Al-Habashneh, M. H. and Najjar, N. J. (2017). Constructing a criterion reference test to measure the research and statistical competencies of graduate students at the Jordanian governmental universities. Journal of Education and Practice, 8(2), 67-81.
• Alhas, A. (2006). Lisansüstü eğitim yapmakta olan Milli Eğitim Bakanlığı öğretmenlerinin lisansüstü eğitime bakış açıları (Ankara İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Allen J and Van der Velden R. (Ed.) (2009). HEGESCO, higher education as a generator of strategic competences report on the large-scale graduate survey: Competencies and early labor market careers of higher education graduates. Retrieved from https://www.academia.edu/74400065/Competencies_and_early_labour_market_careers_of_higher_education_graduates in 06. 2022. Akgün, L. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri dersine ilişkin öğretmen adaylarının algı ve beklentileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(27), 21-30.
• Akgün, Ö. E., ve Güntaş, S. (2018). Lisansüstü öğrencilerinin bilimsel araştırma yeterliliklerinin danışman görüşlerine dayalı olarak incelenmesi: Kuzey Kıbrıs Türkiye Cumhuriyeti Örneği. Sakarya University Journal Of Education, 8(2), 131-144.
• Altiok, S., Yükseltürk, E., ve Üçgül, M. (2018). Lisansüstü öğrencilerinin bilimsel araştırmaya i̇lişkin yeterlikleri ve araştırmaya yönelik kaygılarının çeşitli değişkenler açısından i̇ncelenmesi. Journal of Higher Education and Science, 8(2), 20-34.
• Balcı, A. (2001). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: PegemA Yayınları.
• Beisenbayeva, P. L. and Gelişli, Y. (2017). Comparison of the opinions of the graduate students in Kazakhstan about their scientific research competencies. Journal on New Trends in Education and Their Implications, 8(1), 23-32.
• Benzer, S., ve Kara, F. (2020). Lisansüstü öğrencilerin bilimsel araştırma ve yayın etiği konusundaki görüşleri. Cankiri Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 11(1), 288-309.
• Beverley,S., and Graham, B.(2006). Competency‐based study of academic staff development needs. Higher Education Research and Development,10(2). 165-175.
• Borovik, V., and Borovik, A. (2019). Improving the efficiency of scientific research based on digitalization. Proceedings of the 2019 International SPBPU Scientific Conference on Innovations in Digital Economy, Saint Petersburg, Russian Federation. https://doi.org/10.1145/3372177.3373331.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Los Angeles, USA: Sage.
• Çetin, A., ve Dikici, R.(2014). Eğitim bilimlerinde araştırma yöntemleri dersinin etkililiği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(3), 981-994.
• Dilbaz, G.A., Özgelen, S., ve Yelken T,Y.(2012). Araştırma becerileri testinin(ABT) geliştirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 12(2), 305-332.
• Günay, D. (2004). Üniversitenin niteliği, akademik özgürlük ve üniversite özerkliği. www.durmusgunay.com/ adresinden 05.04.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Harris, C. (2011). The case for partnering doctoral students with librarians: A synthesis of the literatures. Library Review, 60(7), 599–620.
• İlhan, A., Çelik, H. C., ve Aslan, A. (2016). Üniversite öğrencilerinin bilimsel araştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 141-156.
• İpek, C., Tekbıyık, A., ve Ursavaş, Ö. F. (2010). Lisansüstü öğrencilerinin araştırma öz-yeterlik inançları ve bilgisayar tutumları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, (1), 127-145.
• Ismail, R., and Meerah, T. S. M. (2012). Evaluating the research competencies of doctoral students. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 59(1), 244-247.
• Karakütük, K., ve Özdemir, Y. (2011). Bilim insanı yetiştirme projesi ve öğretim üyesi yetiştirme programının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 36(161), 26-38.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel Yayınları.
• Korkmaz, Ö., Şahin, A., ve Yeşil, R.(2011). Bilimsel araştırmaya yönelik tutum ölçeği geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Elementary Education Online, 10(3), 961-973, 2011.
• Kurt, A. A., Yıldırım, Y., Becit, G., Uysal, Ö., Bağcı, H., ve Özdamar, N. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri dersine ilişkin öğrenci görüşleri. III. Lisansüstü Eğitim sempozyumu, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir. https://www.academia.edu/1629881/SOSYAL_B%C4%B0L%C4%B0MLERDE_ARA%C5%9ETIRMA_Y%C3%96NTEMLER%C4%B0_DERS%C4%B0NE_%C4%B0L%C4%B0%C5%9EK%C4%B0N_%C3%96%C4%9ERENC%C4%B0_G%C3%96R%C3%9C%C5%9ELER%C4%B0 adresinden 2.02.2023 tarihinde erişilmiştir. Merriam, S. B. (2014). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. Turan, S.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B., and Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.) Thousan Oaks, CA: Sage.
• Ocak, G., ve Ataseven, N. (2016). Relationship between Turkish Graduate students’ research anxiety and uneasiness levels in information literacy. Journal of Higher Education and Science, 6(3), 364-372. Patton, M. Q. (2015). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev. Ed. Bütün, M. ve Demir, S. B.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Pyhältö, K., Toom, A., Stubb, J. and Lonka, K. (2012). Challenges of becoming a scholar: A study of doctoral students' problems and well-being. International Scholarly Research Network ISRN Education, 2012, 1-12. doi:10.5402/2012/934941
• Saracaloğlu, A. S. (2008). Lisansüstü öğrencilerin akademik güdülenme düzeyleri, araştırma kaygıları ve tutumları ile araştırma yeterlikleri arasındaki ilişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 179-208.
• Saracaloğlu, S., Varol, S. R., ve Ercan, İ. E. (2005). Lisansüstü eğitim öğrencilerinin bilimsel araştırma kaygıları araştırma ve istatistiğe yönelik tutumları ile araştırma yetenekleri arasındaki ilişki. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı I, 187- 199.
• Taşdemir, M., Taşdemir, A.(2011). Öğretmen adaylarının bilimsel araştırmaları inceleme yeterlikleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 343-353.
• Yediyıldız, B. (2008). Türkiye’de üniversitelerin vizyonu ve özgün bilim üretimi. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, 1, 135-151.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmaz, K., ve Çokluk, Ö. (2010). Fen - edebiyat fakültesi mezunlarının araştırma kaygı düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 1-9.
• Yin, R.K. (2003). Case study research: design and methods. California: Sage.