Bölgesel Kalkınmada İklim Değişikliğinin Rolü

Year 2025, Volume: 4 Issue: 1, 159 - 186, 30.06.2025

Nur Sinem Partigöç

Abstract

Son dönemlerde doğa ve insan kaynaklı afetlerin sayısında ve sıklığında gözlenen artışlar dikkate alındığında, küresel iklim değişikliğinin yalnızca değişen fiziksel çevre koşullarıyla ilişkilendirilemeyeceği; aynı zamanda bölgesel kalkınma süreçleri bakımından ele alınması gerektiği açıktır. Bu gereklilik baz alınarak, iklim değişikliğinin meydana getirdiği bölgesel farklılıklar incelendiğinde, 1950’li yıllardan başlayan ve ekonomik eşitsizliklerin giderilmesini odağına alan geleneksel kalkınma yaklaşımının işlevselliği yeniden değerlendirilmelidir. Bilindiği üzere, küreselleşme ve ekonomik rekabetin artmasıyla meydana gelen sektörel değişim sürecinin ortaya çıkardığı baskı, risk ve tehditlerle baş edebilmek amacıyla ülkeler mevcut kalkınma politikalarında yapısal dönüşümü gerçekleştirmektedir. Başka bir deyişle, bölgesel dinamikleri esas alan, iklimsel değişiklikleri takip eden ve ‘iklim ekonomisi’ olarak adlandırılan yeni bir kalkınma yaklaşımına geçiş yapılmaktadır. Bu noktadan hareketle, çalışmanın amacı bölgesel kalkınma süreçlerinde ekonomi temelli bakış açısından çevre temelli bakış açısına geçiş yoluyla yaşanan eksen değişikliğinin ortaya çıkardığı kazanımlar ve kayıplar üzerinden tartışılması olarak belirlenmiştir. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak yürütülen incelemeler sonucunda, iklim değişikliğinin ortaya çıkardığı dışsallıkların mevcut ekonomik yapıyı oluşturan parametrelerden ayrı düşünülmemesi, ekonomik dinamikler ile çevresel dinamiklerin birlikte değerlendirmeye alınması ve küresel ölçekte iklim değişikliğinin etkilerini hesaba katan bir ekonomik büyüme modelinin uygulanması gerekliliği ortaya konulmuştur.

Keywords

İklim değişikliği , bölgesel kalkınma süreci , sektörel değişim , iklim ekonomisi

Ethical Statement

---

Supporting Institution

---

Project Number

---

Thanks

---

The Role of Climate Change on Regional Development

Abstract

Global climate change cannot only be associated with changing physical environmental conditions; it also needs to be addressed in terms of regional development processes while the increase of number and frequency of natural-caused and human-caused disasters have been considered. The functionality of traditional development approach must be reevaluated which has been started from the 1950s and focused on the elimination of economic inequalities. As it is known, countries are implementing structural transformation in their development policies in order to deal with pressures, risks and threats posed by sectoral change related with globalization and economic competition. In other words, a transition occurs to a new development approach based on regional dynamics, following climatic changes and called ‘climate economy’. The aim of the study is to discuss gains and losses caused by an axis change from an economy-based perspective to an environment-based perspective in regional development processes. According to results obtained from the research made using the qualitative research method, the externalities caused by climate change must not be considered separately from economic structure’s parameters, economic dynamics and environmental dynamics must be evaluated together and also an economic growth model must be applied considering the effects of climate change on a global scale.

Keywords

Climate change , regional development process , sectoral change , climate economy

Ethical Statement

---

Supporting Institution

---

Project Number

---

Thanks

---

References

• Akbostancı, E., Tunç, G.İ. ve Türüt, A.S. (2004). İmalat Sanayi Ve Kirlilik: Bir Kirli Endüstri Sığınağı Olarak Türkiye?. Economic Research Center Working Paper in Economic, 04(03), 3-18.
• Akiş, E. (2011). Küreselleşme Sürecinde Bölgesel Kalkınma Yaklaşımındaki Gelişmeler ve Bölgesel Kalkınma Ajansları. Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı 44, 237-256.
• Aliyu, M.A. (2005). Foreign Direct Investment and The Environment: Pollution Haven Hypothesis Revisited. In Eight Annual Conference On Global Economic Analysis, 1-35.
• An, N., Turp, M. T., Turkeş, M., Kurnaz, M. L. (2020). Climate change effects on agricultural production: A Short Review. Current Investigations in Agriculture and Current Research, 8(3), 1097-1099.
• Aydın, G., Genç, F.N. (2023). İklim Değişikliğine Bağlı Afetler ve Sürdürülebilir Kalkınma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 563-590.
• Baş, E., Partigöç, N. S. (2022). İklim Değişikliğine Uyum Sürecinde Kent Planlamanın Rolü. Resilience, 6(1), 127-143.
• Bilgen S.K. (2019). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Çevre: Türkiye İçin Kirlilik Sığınağı Hipotezi Testi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Birdsall, N. ve Wheeler, D. (1993). Trade Policy And Industrial Pollution İn Latin America: Where Are The Pollution Havens?, Journal of Environment and Development, 2(1), 137-147.
• Bozoğlu, B. (2018). Paris İklim Anlaşması Kapsamında Türkiye’nin Erken Uyarı Sistemine Dair Yapması Gerekenler. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bündnis Entwicklung Hilft. (2023). World Risk Report 2023. Bündnis Entwicklung Hilft Institute for International Law of Peace and Armed Conflict (Ruhr-University Bochum).
• Challinor, A.J., Simelton, E.S., Fraser, E.G., Hemming, D. (2010). Increased crop failure due to climate change: assessing adaptation options using models and socio-economic data for wheat in China. Environmental Research Letters, 5(3), 1-8.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (1963 – 2023). Beş Yıllık Kalkınma Planları. https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/. Erişim Tarihi: 01.01.2025.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018).
• Çetin, M. (2004). Bölgesel Kalkınmaya Farklı Bir Bakış: Çevre/Yenilikçi Çevre Yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18(3-4), 35-49.
• Eraydın, A. (2004). Bölgesel Kalkınma Kavram, Kuram ve Politikalarında Yaşanan Değişimler. Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu, Cilt I, Devlet Planlama Teşkilatı ve Pamukkale Üniversitesi.
• European Environment Agency (Avrupa Çevre Ajansı) (2024). Economic losses from weather- and climate-related extremes in Europe. https://www.eea.europa.eu/ims/economic-losses-from-climate-related. Erişim Tarihi: 01.01.2025.
• Geçgel, D. ve Karaca, A. (2023). Yeşil Ekonomi Kapsamında Almanya’nın İklim Değişikliği ile Mücadelesi: Kamu Spotlarının Göstergebilimsel Analizi. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 24-55.
• Glantz, M.H., Price, M.F., Krenz, M.E. (1990). Report of The Workshop On Assessing Winners and Losers in the Context of Global Warmıng. United Nations Environment Programme, Environmental and Societal Impacts Group National Center for Atmospheric Research, Malta, 18 – 21 June 1990, 1 – 44.
• Gülersoy, A. E. (2022). Sürdürülebilir Kalkınma Perspektifinde Küresel İklim Değişikliği Eğitimi. Ankara: Sürdürülebilir Kalkınma ve Eğitim, Anı Yayıncılık.
• Internal Displacement Monitoring Centre [IDMC] (2016). GRID 2016 Report, Global Report on Internal Displacement, https://www.internal-displacement.org/globalreport2016/. Erişim Tarihi: 23.06.2024.
• International Energy Agency (Uluslararası Enerji Ajansı) (IEA) (2021). World Energy Outlook (WEO) 2021. Revised version, International Energy Agency (IEA), Paris. https://www. iea.org/topics/world-energy-outlook. Erişim Tarihi: 01.01.2025.
• Javorcġk Smarzynska, B. ve Wei, S. (2004). Pollution Havens and Foreign Direct Investment: Dirty Secret or Popular Myth?. Contributions to Economic Analysis and Policy, 3(2), Article 8.
• Kaba, E. D. (2020). İklim Değişikliğine Dirençli Kentler Oluşturulmasında Yerel Politikaların Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Kalkınma Bakanlığı. (2017). Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Kapsamında Türkiye’nin Mevcut Durum Analizi Projesi. Mevcut Durum Analizi Raporu, Ankara.
• Karaosmanoğlu, F. (2022). Sürdürülebilir Yaşam Yönetimi ve Endüstri. İTÜ Vakfı Dergisi, 89, 18-21.
• Kargı, N. (2009) Bölgesel Kalkınma Yaklaşımlarındaki Gelişmeler ve AB Perspektif Altında Türkiye’nin Bölgesel Politika Analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Sayı.3, Cilt.1, 19-40.
• Kim, J.C. ve Chung, K. (2017). Emerging Risk Forecast System Using Associative İndex Mining Analysis. Cluster Comput, 20, 547–558.
• Klein, R. J., Huq, S., Denton, F., Downing, T. E., Richels, R. G., Robinson, J. B. ve Toth, F. L. (2007). Inter-Relationships Between Adaptation and Mitigation. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation And Vulnerability. Cambridge: Cambridge University Press, 745-777.
• Kolstad, C.D. ve Xing, Y. (1998). Do Lax Environmental Regulations Attract Foreign Investment?., Department of Economics, UCSB, Departmental Working Papers, Paper 28-98.
• List, J.A. ve Co, C.Y. (2000). The Effects of Environmental Regulations on Foreign Direct Investment. Journal of Environmental Economics and Management, 40, 1-20.
• Low, P. ve Yeats, A. (1992). Do 'Dirty' Industries Migrate, in Low P (Ed) International Trade and The Environment. World Bank Discussion Paper, 159, 89-104.
• Lucas, R., Wheeler, P. ve Hettige, H. (1992). Economic Development, Environmental Regulation and International Migration of Toxic Pollution 1960-1988. In Low.
• Malta, S.J. (1990). On Assessing Winners and Losers In The Context of Global Warming. The National Center for Atmospheric Research [NCAR], Report of the Workshop.
• Millennium Ecosystem Assessment [MEA] (2005). A Toolkit for Understanding and Protecting Nature’s Services. Protecting Ourselves. Island Press,1-28.
• NASA (2024). January 2024 Global Climate Report, Year-to-Date Temperatures, https://www.ncei.noaa.gov/access/monitoring/monthlyreport/global/202401/supplemental/page-1. Erişim Tarihi: 02.01.2025.
• Nordhaus, W.D. (1992). The ‘DICE’ Model: Background and Structure of A Dynamic Integrated Climate-Economy Model of the Economics of Global Warming. Cowles Foundation Discussion Papers, 1069-1131.
• Özaslan, A., Ünlü, H. (2015). Türkiye’de Bölgesel Kalkınma Politikalarında Değişim ve Kalkınma Ajanslar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:7 Sayı:13, 64-83.
• Pirali, K. (2021). İklim Değişikliğinin Makro İktisadı. Journal of Economics and Political Sciences, 1(1), 35-46.
• Pollock, L.J., Thuiller, W., Jetz, W. (2017). Large conservation gains possible for global biodiversity facets. Nature, 546(7656), 141-144.
• Porter, J.R. (2014). Food security and food production systems. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Field, C.B. et al. (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, 485-533.
• Ruhl, J.B. (2012). The Political Economy of Climate Change Winners. Minnesota Law Review. 338. Sakman, E., Soral, E. (1966). Bölgesel Planlama, Devlet Planlama Teşkilatı İktisadi Planlama Dairesi Yurtiçi Çalışmalar Servisi, Yayın No: DPT435-SPD 101, Ankara.
• SIEPR (2019). Ten Facts about the Economics of Climate Change and Climate Policy. The Hamilton Project and the Stanford Institute for Economic Policy Research. The Stanford Institute for Economic Policy Research (SIEPR). Economic Facts – October 2019, Stanford University.
• Stern, N. (2006). The economics of climate change: the Stern review (online). London, UK: HM Treasury.
• Stern, N. (2015). Economic development, climate and values: making policy. Proc. R. Soc. B 282: 20150820.
• Tarhan, U. (2023). Karbon Ticareti. Dünya gazetesi köşe yazısı, https://www.dunya.com/kose-yazisi/karbon-ticareti/705225#, Erişim Tarihi: 26.10.2024.
• Tekin, A. (2011). Küreselleşen Dünyada Bölgesel Kalkınma Dinamikleri, Kamu Politikaları ve Bölgesel Kalkınma Ajansları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29, 37-47.
• Temurshoev, U. (2006). Pollution Haven Hypothesis Or Factor Endowment Hypothesis: Theory And Empirical Examination for The US and China. Charles University Center for Economic Research and Graduate Education Academy of Sciences of the Czech Republic Economics Institute, 1-52.
• Turhan, Y. (2020). Kalkınma Kavramının Tarihsel Süreci ve Etimolojik Analizi. UİİİD-IJEAS, 2020 (29), 149-164.
• Türkeş, M. (2022). İklim Diplomasisi ve İklim Değişikliğinin Ekonomi Politiği. Bilim ve Ütopya, 332, 31-45.
• Türkiye İstatistik Enstitüsü [TÜİK] (2022). Sera Gazı Emisyon İstatistikleri, 1990-2022.
• United Nations (2023). UNODC and The Sustaınable Development Goals. https://www.unodc.org/documents/SDGs/UNODC-SDG_brochure_LORES.pdf. Erişim Tarihi: 02.01.2025. United Nations Development Programme [UNDP] (2006). Human Development Report 2007-2008, CO2 Salınımında En Yüksek Paya Sahip Ülkeler.
• United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) (2015). Intended Nationally Determined Contributions-INDCs, https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/nationally-determined-contributions-ndcs. Erişim Tarihi: 02.01.2025. URL-1: https://www.climatewatchdata.org/ghg-missions?end_year=2018vestart_year=1990. Erişim Tarihi: 28.10.2024.
• Dixon, P. B. ve Jorgenson, D. W. (Ed.) (2013). Handbook of Computable General Equilibrium Modeling. Amsterdam: Elsevier.
• Wigley, A.A. ve Çağatay, S. (2019). The Dynamics of Growth in Emerging Economies: The Case of Turkey. London: Routledge.
• World Bank (2021). The Emissions Database for Global Atmospheric Research. https://documents1.worldbank.org/curated/en/541731484292546048/pdf/108879-TURKISH-PUBLIC-ETSHandbookTurkishFullReport.pdf.
• Yalçın, A.Z. (2016). Sürdürülebilir Kalkınma İçin Yeşil Ekonomi Düşüncesi ve Mali Politikalar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 749-775.
• Yavuz, A. V. (2010). Sürdürülebilirlik Kavramı ve İşletmeler Açısından Sürdürülebilir Üretim Stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 63-86.
• Yılmaz, V. (2018). Sürdürülebilir Kalkınma ve Yeşil Büyüme Arasındaki İlişki. Uluslararası Yönetim Eğitim ve Ekonomik Perspektifler Dergisi, 6(2), 79 – 89.
• Yılmazer, M. ve Ersoy, B.A. (2009). Kirlilik Sığınağı Hipotezi, Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Kamu Politikaları. Ege Akademik Bakış, 9 (4), 1441-1462.
• Zhang, J. (2013). Foreign Direct Investment, Governance, and The Environment in China Regional Dimensions. New York: Palgrave Macmillan.