Uluslararası Bir Kavram Karmaşası: Yeterlik, Yeterlilik ve Yetkinlik Kavramları Üzerine Bir Doküman İncelemesi

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 271 - 293, 07.01.2022

Bülent Alan , Meral Güven

https://doi.org/10.18039/ajesi.1004416

Cited By: 2

Öz

Eğitim bilimleri alanında bazı terimler ve kavramlar üzerinde henüz bir anlam ve tanım birliği sağlanamamıştır. Bazı kavramlar farklı araştırmacılar tarafından farklı biçimlerde tanımlanmakta ya da kavramlara farklı anlamlar yüklenebilmektedir. Bazı kavramlar ise zaman içinde farklı isimlere evrilebilmekte ve bu alanyazında bir kavram karmaşasına sebep olmaktadır. Çünkü bu durum aynı kavramın farklı ya da yanlış yorumlanmasına yol açabilmektedir. Bazen de bu kavramlar için yanlış Türkçe-İngilizce karşılıklar kullanılabilmektedir. Türkçede bu kavramlardan en çok kullanılan ve birbiriyle karıştırılanları yeterlik, yeterlilik ve yetkinlik, İngilizcede ise “competence” “competency” ve “competent” kavramlarıdır. “Yeterlik ve yeterlilik” ile “competence ve competency” kavramları çoğu zaman birbirlerinin eşanlamlıları olarak kullanılmaktadır. Bu ise kavramların tam olarak ne ifade ettiğinin anlaşılmasını zorlaştırmaktadır. Bununla birlikte aynı kavram karmaşası yalnızca ulusal alanyazınla sınırlı değildir. Uluslararası alanyazında da kavramlar birbirleriyle karıştırılabilmektedir. Bu nedenle, bu kavramların aslında ne anlam ifade ettiklerine yönelik ortak bir anlayışın geliştirilmesinin ve doğru Türkçe karşılıklarının kullanılmasının eğitim bilimleri ve insan kaynakları alanlarına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Doküman analizine dayanan bu çalışmada yeterlik ve yeterlilik kavramlarının eğitim bilimleri ve insan kaynakları alanında incelenen çalışmalarda gerçekte ne anlama geldiği açıklanmaktadır. Kavramların ulusal ve uluslararası alanyazında nasıl ve hangi anlamlarda kullanıldığı örneklerle gösterilmekte ve anlam karmaşalarının önüne geçmek için nasıl ve hangi anlamlarda kullanılmaları gerektiği açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

yeterlik, yeterlilik, yetkinlik, kavram karmaşası

Destekleyen Kurum

Anadolu Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Komisyonu

Proje Numarası

1802E024

An International Concept Confusion: A Document Analysis on the Concepts of Competence, Competency and Competent

Öz

A common terminology unity has not been achieved yet on some concepts in the field of educational sciences. Some concepts defined in different terms or different meanings are assigned to those concepts. Some concepts, on the other hand, might evolve into different words and this situation causes a concept confusion in literature because a particular concept can be misunderstood or misconceived by various people. Besides, sometimes wrong Turkish-English equivalents can be used for these concepts. Three of the mostly used, yet misconceived concepts in Turkish are “yeterlik”, “yeterlilik” and “yetkinlik”, and in English “competence”, “competency” and “competent”. “Yeterlik and yeterlilik” and “competence and competency” are frequently used as synonym terms. This makes it difficult to grasp what those concepts actually mean. However, the same concept confusion is not exclusive to national literature. The confusion regarding those concepts do exist in international literature as well. So, establishing a common understanding of what those concepts actually convey and what should be their equivalents in Turkish would contribute to both educational sciences and human resources fields. This study, which relies on document analysis concerning educational sciences and human resources, discuses the actual meanings of competence and competency. How those concepts are used and what they mean in national and international literature are showcased by extracts and how they should be used to avoid confusion related to those concepts is explicated.

Anahtar Kelimeler

competence, competency, competent, concept-confusion

Proje Numarası

1802E024

Kaynakça

• Avrupa Komisyonu. (2013). Education and training. Supporting teacher competence development for better learning outcomes. http://ec.europa.eu/education/policy/school/teaching-professions adresinden 10.10.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Barış, E. T. (2013). Türkiye’nin AB üyeliği sürecinde hayat boyu öğrenmede yetişkin eğitimcisi yeterlikleri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 38(38), 149-166.
• Brockmann, M., Clarke, L., & Winch, C. (2008). Knowledge, skills, competence: European divergences in vocational education and training (VET)—the English, German and Dutch cases. Oxford Review of Education, 34(5), 547-567.
• Caena, F. (2011). Literature review. Teachers’ core competences: requirements and developments. European Commission.
• Cedefop (2008) Terminology of European education and training policy—A selection of 100 key terms (Thessaloniki/Luxemburg). http://www.cedefop.europa.eu/en/publications-and-resources/publications/4117 adresinden 11.03.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Competences, K. (2018). Key competences for lifelong learning–A European framework. 2018-09-D-69-en-1.pdf (eursc.eu) adresinden 03.10.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Crick, R. D. (2008). Key competencies for education in a European context: narratives of accountability or care. European Educational Research Journal, 7(3), 311-318.
• Danielson, C. (1996). Enhancing professional development: A framework for teaching. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Eraut, M. (1998). Concepts of competence. Journal of Interprofessional Care, 12(2), 127-139.
• Güneş, F. (2012). Bologna süreci ile yükseköğretimde öngörülen beceri ve yetkinlikler. Journal of Higher Education & Science / Yüksekögretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 1-9.
• Guasch, T., Alvarez, I., & Espasa, A. (2010). University teacher competencies in a virtual teaching/learning environment: Analysis of a teacher training experience. Teaching and Teacher Education, 26(2), 199-206.
• Halász, G., & Michel, A. (2011). Key competences in Europe: interpretation, policy formulation and implementation. European Journal of Education, 46(3), 289-306.
• Haste, H. (2009). What is ‘competence’ and how should education incorporate new technology's tools to generate ‘competent civic agents’. The Curriculum Journal, 20(3), 207-223.
• Jeris, L., Johnson, K., Isopahkala, U., Winterton, J., & Anthony, K. (2005). The politics of competence: Views from around the globe. Human Resource Development International, 8(3), 379-384.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 70-97.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2009). Öğretmenlerin sınıf içi yeterliklerine ilişkin bir araştırma (Ankara İli Örneği). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 62-78.
• Koenen, A. K. Dochy, F. & Berghmans, I. (2015). A phenomenographic analysis of the implementation of competence-based education in higher education. Teaching and Teacher Education, 50, 1-12.
• Koster, B. & Dengerink, J. J. (2008). Professional standards for teacher educators: how to deal with complexity, ownership and function. Experiences from the Netherlands. European Journal of Teacher Education, 31(2), 135-149.
• Külahçı, Ş. G. (1984). Öğretmen yetiştirmede yeterliğe dayalı eğitim yaklaşımı. Eğitim ve Bilim, 9(52).
• Le Deist, F. D. & Winterton, J. (2005). What is competence? Human Resource Development International, 8(1), 27-46.
• Lee, J. C. K. (2013). Teacher education in Hong Kong: Status, contemporary issues and prospects. In Zu, & Zeichner, K. (Eds.), Preparing Teachers for the 21st Century (pp. 171-187). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Liakopoulou, M. (2011). The professional competence of teachers: Which qualities, attitudes, skills and knowledge contribute to a teacher’s effectiveness. International Journal of Humanities and Social Science, 1(21), 66-78.
• Mansfield, B. (2004). Competence in transition. Journal of European Industrial Training, 28(2/3/4), 296-309.
• MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. http://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/486 adresinden 03.05.2018 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2006). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri. https://oygm.meb.gov.tr/www/ogretmenlik-meslegi-genel-yeterlikleri/icerik/39 adresinden 20.12.2019 tarihinde erişilmiştir.
• Mulder, M., Weigel, T., & Collins, K. (2007). The concept of competence in the development of vocational education and training in selected EU member states: a critical analysis. Journal of Vocational Education & Training, 59(1), 67-88.
• Mulder, M., Gulikers, J., Biemans, H., & Wesselink, R. (2009). The new competence concept in higher education: error or enrichment? Journal of European Industrial Training, 33(8/9), 755-770.
• MYK. (2015). Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi. Ankara. Türkiye Yeterlilikler Çerçevesi (myk.gov.tr) adresinden 25.01.2020 tarihinde erişilmiştir. Nagy, T. F. (2005). Competence. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 11(1-2), 27-49.
• OECD. (2009). Creating effective teaching and learning environments: First results from TALIS. Organisation for Economic Co-operation and Development. OECD Publishing.
• OECD (2013). Teachers for the 21st Century: Using Evaluation to Improve Teaching, OECD Publishing.
• Özcan, M. (2013). Okulda üniversite: Türkiye’de öğretmen eğitimini yeniden yapılandırmak için bir model önerisi. www.tüsiad.org. adresinden 08.11.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Özer, B., & Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine sahip olma düzeyleri hakkında öğretmen adayları ve öğretmenlerin görüşlerinin değerlendirilmesi/Having general adequacy of teaching profession evaluation of the views of teacher candidates and teachers about their. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(9).
• Paine, L. (2013). Exploring the interaction of global and local in teacher education: Circulating notions of what preparing a good teacher entails. In Preparing teachers for the 21st century (pp. 119-140). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Rychen, D. S., & Salganik, L. H. (Eds.). (2003). Key competencies for a successful life and well-functioning society. Hogrefe Publishing.
• Rychen, D. S. (2004). An overarching conceptual framework for assessing key competences in an international context. Lessons from an interdisciplinary and policy-oriented approach. https://www.cedefop.europa.eu/files/BgR1_Rychen.pdf. adresinden 09.08.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Schleicher, A. (2011). Building a High-Quality Teaching Profession. OECD Publishing.
• Schleicher, A. (2016), Teaching Excellence through Professional Learning and Policy Reform: Lessons from Around the World, International Summit on the Teaching Profession, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/9789264252059-en adresinden 24.05.2017 tarihinde erişilmiştir.
• Smyth, G. (2013). Who are the teachers and who are the learners? Teacher education for culturally responsive pedagogy. In Preparing teachers for the 21st century (pp. 297-308). Springer, Berlin, Heidelberg.
• Şeker, H., Deniz, S., & Görgen, İ. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 11(2), 237-253.
• Şişman, M. (2009). Teacher's Competencies: A Modern Discourse and the Rhetoric. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 10 (3), 63-82.
• Winterton, J. (2009). Competence across Europe: highest common factor or lowest common denominator? Journal of European industrial training, 33(8/9), 681-700.