Bir Eski Anadolu Türkçesi Mesnevîsi: İnayetnâme yahut Gencnâme

Year 2019, Volume: 3 Issue: 4, 475 - 498, 26.12.2019

Zeynep Buçukcu

https://doi.org/10.34083/akaded.647341

Abstract

İnâyetnâme ve bir diğer adıyla Gencnâme 16. yüzyılın ilk
yarısında telif edilmiş bir mesnevidir. Şu ana kadar yapılan araştırmalarda
esere ait iki nüsha tespit edilmiştir. Bunlardan biri Vatikan Apostalik
Kütüphanesi’nde Vat.turc.340 katalog numarasıyla diğeri ise Konya Mevlânâ
Müzesi yazmaları arasında 1659 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. Konya nüshası 2.460,
Vatikan nüshası ise yaklaşık 5.215 beyittir. Konya nüshası Vatikan nüshasına
göre eksiktir. Eserin içeriğinde peygamberler, din büyükleri, mutasavvıfların
hayatlarından hikayeler, ayet ve hadis açıklamaları bulunmaktadır. Bölümler
arasında çoğu zaman bir bağlantı yoktur. Ancak din, tasavvuf, ahlak konularının
dışına çıkılmaz ve okuyucunun anlatılanlardan ders çıkarması, ibret alması
hedeflenir. Eserin müellifi Fidâ’î adlı bir şairdir. İnâyetnâme’nin telif
tarihiyle aynı zamanda yaşamış ve divanında da benzer konuları çokça işlemiş
olan Mevlevî şair Fidâ’î Mehmed Dede olması muhtemeldir. Bu çalışmada İnâyetnâme’nin
söz konusu iki nüshası tanıtılmış ve karşılaştırılmıştır. Mesnevinin içeriğine,
dil özelliklerine ve müellifinin kimliğine dair ayrıntılı bilgi verilmiştir.

 

Keywords

16. yüzyıl, Mesnevî, İnayetname

References

• AÇIKGÖZ, Namık (2017). Riyâzü’ş-Şuara. Ankara: Kültür Bakanlığı. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/54137,540229-riyazu39s-suarapdfpdf.pdf?0 [Son erişim tarihi: 11.11.2019]
• BUHÂRÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail (1992). Sahîhu’l- Buhârî. c.:23. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• ÇAKICI, Bilal (2005). Fedaî Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni. Basılmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Fidâ’î, İnâyetnâme. Biblioteca Apostolica Vaticana. Vat.turc.340.
• Fidâ’î, İnâyetnâme. Konya Mevlana Müzesi. Konya Mevlana Müzesi Yazmaları. 1659.
• GENÇ, İlhan (2000). Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• GÖLPINARLI, Abdülbaki (1967). Mevlana Müzesi Yazmalar Kataloğu. I. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• İNCE, Adnan (1977). Sâlim Tezkiresi İnceleme- Transkripsiyonlu Metin. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• KAPLAN, Mahmut (1990). Hayriyye (İnceleme- Metin). Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Basılmamış Doktora Tezi. Ankara.
• KARTAL, Ahmet (2013). Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevî. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.
• KAYABAŞI, Bekir (1997). Kâf-zâde Fâ’izî’nin Zübdetü’l-Eş’ârı. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Anabilim Dalı. Basılmamış Doktora Tezi. Malatya.
• SOLMAZ, Süleyman (2018). Gülşen-i Şuarâ. Ankara: Kültür Bakanlığı. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56733,ahdi-gulsen-i-suarapdf.pdf?0 [Son erişim tarihi: 11.11.2019]
• SUNGURHAN, Aysun (2017). Tezkiretü’ş-Şuara. Ankara: Kültür Bakanlığı. e-kitap: https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0 [Son erişim tarihi: 11.11.2019]
• URHAN, Mustafa (2002). XVI. Yüzyıl Divan Şâiri Fedâyî, Hayatı, Edebi Kişiliği ve Divanının Tenkitli Metni. Gazi Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı. Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• ÜNVER, İsmail (2011). Mesnevi. Türk Dili Dergisi. Türk Şiiri Özel Sayısı II Divan Şiiri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• YÜCER, Hür Mahmut (2010). Sünbüliyye. TDV İslam Ansiklopedisi. https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/dosya/38/C38012467.pdf [Son erişim tarihi: 13.11.2019]
• http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1504 [Son erişim tarihi: 11.11.2019]
• https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr [Son erişim tarihi: 11.11.2019]
• https://www.uskudar.bel.tr/tr/main/erehber/tekkeler/12/ummi-ahmet-efendi-tekkesi/1062 [Son erişim tarihi: 13.11.2019]
• http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1502 [Son erişim tarihi: 13.11.2019]
• http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=1504 [Son erişim tarihi: 13.11.2019]