Orhan Kemal’in Şiirlerinde Hayat ve Mekân Kaynaklı Bungunluk

Year 2020, Volume: 4 Issue: 3, 184 - 205, 11.09.2020

Dinçer Atay

https://doi.org/10.34083/akaded.750999

Abstract

Türk edebiyatında romancılığı ile ön plana çıkan Orhan Kemal, edebî hayatına şiir türü ile başlar. Hapishaneden arkadaşı Nâzım Hikmet’in telkinleri ile nesre dönüş yapan Orhan Kemal’in şiirleri, şiir aşığı bir gencin terennümlerini andırır. Devrinin önde gelen şairlerinden etkilenen Orhan Kemal, şiirlerinde genel olarak bireysel duyuşlarını işler. Biçimsel anlamda hece ölçüsüne ağırlık veren şair, Nâzım Hikmet tesiri ile serbest nazmı da dener.

Orhan Kemal’in şiirlerinde görülen temel izlekler, bireysel düzlemdedir. Şahsî biyografisindeki gelişmeler, mazideki aşklar, kadın, yalnızlık, iç sıkıntısı ve sonrasında az da olsa görünüm veren toplumcu gerçekçi hususiyetler onun şiirlerindeki izleksel haritayı teşkil eder. Bununla birlikte hayata dair felsefî ol(a)mayan itirazlar ve sorgulamalar, şiirlerdeki duyuşlar arasındadır. Özellikle hapishane yıllarında yazdığı şiirlerinde karşımıza çıkan bunaltı, ontolojik derinlikten uzak bir görünüm verir. Özgürlük yitimi kaynaklı bungunluğun hâkim olduğu şiirlerin sayısı dikkat çekici seviyededir. Şiirlerde somutluk kazanan bunalmışlık hâli, eşine ve kızına duyduğu özlem, hayatın zorlukları, umulanların gerçek hayatta karşılığının olmayışı, hapishane mekânının insanı baskılayan boyutları ve mahkûmların muhtelif hâlleri genç şair Orhan Kemal’in şiirlerinin çıkış noktalarını verir.

Bu çalışmada bugüne kadar üzerine pek az çalışma yapılan Orhan Kemal’in şiirlerindeki felsefî derinlikten yoksun, bireysel yaşantı kaynaklı görünüm kazanan bungunluk, bunalmışlık hâlleri ve hisleri şahıs – eser bağlamlı bir bakışla değerlendirilecektir. 

Keywords

hayat, hapishane, şiir, Orhan Kemal, bungunluk

Depression Arising from Life and Space in Orhan Kemal’s Poems

Abstract

Orhan Kemal, who is known in Turkish literature especially with his novels, began his literary life with poems. Subsequently turning to prose upon the suggestions from Nazım Hikmet, who was one of his prison mates, Orhan Kemal’s poems sound like the singing of a young man who is in love with poetry. Influenced by the poems of some famous poets of his time, he treats his individual perceptions in his poems. Preferring the syllabic meter in formal terms, he also tried free verse due to Nazım Hikmet’s influence.

The main themes observed in Orhan Kemal’s poems are individualistic. The thematic map of his poems comprises the developments in his personal biography, the love affairs in the past, women, loneliness, tediousness etc. Objections and questions about life which are not, or fail to be, philosophical are also among the perceptions described in his poems. The depressive state that we encounter in his poems, especially those he wrote during his prison years, do not seem to involve an existential depth. The number of his poems dominated by a depressive aura due to loss of freedom is striking. The main outputs of the young poet’s works include this depressive state that concretises in his poems, the longing he felt for his wife and daughter, life’s difficulties, failure of hopes in real life, the pressures of prison life and various situations about prisoners.

The depressive states and feelings which lack a philosophical depth and which emerge from individual experience in Orhan Kemal’s poems, which have almost never been analysed until today, will be discussed with a person & work perspective in the present study.

Keywords

Poetry, Orhan Kemal, life, prison, depression.

References

• Balaban, (İsmail). (1968). Şair Baba ve Damdakiler. İstanbul: Cem Yayınevi. Bauman, Zygmunt. (2015). Özgürlük. Kübra Eren. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Bezirci, Asım. (2006). Orhan Kemal – Yaşamı, Sanatı, Eserleri, Anıları. 3. Basım. İstanbul: Evrensel Basım Yayım. Bozdoğan, Ahmet (2014). “Necip Fazıl’ın Ütopyasında Şiir ve Şair”. Cumhuriyet Üniersitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 38 (1), 1-10. Cengiz, Metin. (2015). Toplumcu Gerçekçi Şiir (1923-1953). 2. Bs. İstanbul: Şiirden Yayıncılık. Çonoğlu, Salim (2006). “Nâzım Hikmet, Kemal Tahir ve Orhan Kemal’in Hapishane Mektupları”. Zindanlar ve Mahkûmlar. Emine Gürsoy Naskali-Hilal Oytun Altun. İstanbul: Babil Yayınları. 303-315. Demirci, İbrahim. (2014). “Orhan Kemal’in Şiirleri”. Hece – Bereketli Toprakların Yazarı Orhan Kemal. Yıl: 18 (205): 371-377. Dereli Saltık, Eylem. (2015). “Çile den Hareketle Necip Fazıl Kısakürek in Anlam Dünyası. Erdem, (68), 81–98. Durmuş, Mitat. (2011). Melih Cevdet Anday’ın Şiir (Ç)Evreni. Ankara: MEB Yayınları. Eagleton, Terry. (2011). Şiir Nasıl Okunur. Çev. Kaya Genç. İstanbul: Agora Kitaplığı. Eliuz, Ülkü. (2011). Orhan Kemal ve Romancılığı. MEB Yayınları. Ankara: 2009. Foucault, Michel. (2011). Büyük Kapatılma. Işık Ergüden- Ferda Keskin. 3. Bs. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Kahraman, Hasan Bülent. (2004). Türk Şiiri – Modernizm – Şiir. İstanbul: Agora Kitaplığı. Kaplan, Mehmet. (2005). Şiir Tahlilleri I – Tanzimat’tan Cumhuriyet’e. İstanbul: Dergâh Yayınları. Karacanlar, Yusuf Kenan. (1974). Orhan Kemal. İstanbul: Tüm Yayınları. Kırçiçek, Ayşegül. (2018). 1940-1960 Toplumcu Gerçekçi Şairlerin Hapishane Temalı Şiirleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi. Kierkegaard, Soren (2004). Ölümcül Hastalık Umutsuzluk. M. Mukadder Yakupoğlu. Ankara: Doğubatı Yayınları. Korkmaz, Ramazan. (2011). “Servet-i Fünûn Edebiyatı”. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı. Ramazan Korkmaz. 6. Bs. Ankara: Grafiker Yayınları. Korkmaz, Ramazan. (2015). Yazınsal Okumlar. İstanbul: Kesit Yayınları. Memet Fuat. (2015). Nâzım Hikmet – Yaşamı, Ruhsal Yapısı, Davaları, Tartışmaları, Dünya Görüşü, Şiirinin Gelişmeleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Narlı, Mehmet. (2002). Orhan Kemal’in Romanları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Narlı, Mehmet. (2010). “Hapishane Şiirleri”. Hapishane Kitabı. Emine Gürsoy Naskali – Hilal Oytun Altun. 2. Bs. İstanbul: Kitabevi Yayınları. 453-473. Narlı, Mehmet. (2018). “Hapishane Bağlamında Sabahattin Ali’nin Şiirleri”. Hece – Susturulamayan Ses Sabahattin Ali Özel Sayısı. Ocak. 684-689. Narlı, Mehmet. “Orhan Kemal”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/orhan-kemal . [Erişim Tarihi: 29.05.2020] Nâzım Hikmet (2000). “Nâzım Hikmet’ten Orhan Kemal’e Mektuplar”. Nâzım Hikmet’le 3,5 Yıl. İstanbul: Tekin Yayınevi. 123-143. Orhan Kemal (2000). Nâzım Hikmet’le 3,5 Yıl. 4. Basım. İstanbul: Tekin Yayınevi. Orhan Kemal (2002). Yazmak Doludizgin. Işık Öğütçü. İstanbul: Tekin Yayınevi. Orhan Kemal (2012). “Yaşam ve Sanat Serüvenim”. Orhan Kemal. Ahmet Ümit-Işık Öğütçü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.11-20. Öğütçü, Işık (2020). “Vefatının 50. Yıl Dönümünde Orhan Kemal”. TYB Konya Şubesi. https://www.youtube.com/watch?v=FgyKPO2DaMw . [Erişim Tarihi: 08.06.2020] Sağlık, Şaban. (2010). “Modern Türk Edebiyatında Bir Değişim-Dönüşüm Mekânı Olarak Hapishaneler”. Hapishane Kitabı. Emine Gürsoy Naskali – Hilal Oytun Altun. 2. Bs. İstanbul: Kitabevi Yayınları. 474-500. Sazyek, Hakan (2007). “Şiir-1920-1950”. Türk Edebiyatı Tarihi. C. 4. Talât Sait Halman, Osman Horata, Yakup Çelik, Nurettin Demir, Mehmet Kalpaklı, Ramazan Korkmaz, M. Öcal Oğuz. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. 21-48. Solak, Ömer (2014). “Orhan Kemal’in Şiirleri ve Şairliği”. Doğumunun 100. Yıl Dönümünde Orhan Kemal Sempozyumu. https://www.academia.edu/32708727/Orhan_Kemal_in_%C5%9Eiirleri_ve_%C5%9Eairli%C4%9Fi_Orhan_Kemal_s_Poems_and_Poetry [Erişim Tarihi: 30.04.2020] Taşdelen, Vefa (2013). Felsefeden Edebiyata. Ankara: Hece Yayınları.