Cultural Manipulation in Proverbs as a Mass Communication Tool: An Anachronistic Criticism Attempt

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 1338 - 1357, 30.12.2024

Cevdet Avcı

https://doi.org/10.34083/akaded.1575747

Abstract

Proverbs are mass media tools that carry experience-based knowledge systems between communities and generations in the traditional world of the age of oral culture. It aims to create social and cultural impact on values, attitudes and behavioral patterns. Being based on past experiences causes proverbs to bear archaic traces in terms of cultural ecology. As a matter of fact, socio-cultural, physical and economic experiences develop depending on the conditions of the historical or prehistoric period. Therefore, these experiences may sometimes lose their validity in the face of cultural changes, and model behaviors may lose their meaning. Proverbs can sometimes reflect cultural attitudes in a generalizing, classist and prejudiced way, even in their own time. From this perspective, in the article, a criticism attempt has been made by associating proverbs with the concept of manipulation. The concept of cultural manipulation was used because proverbs are collective texts and reflect cultural attitudes. It is aimed to attempt an anachronistic criticism of proverbs through the concept of manipulation, which commonly has a negative meaning today. Data analysis technique was used in the article, and the data was obtained by scanning Ömer Asım Aksoy's work titled Proverbs and Idioms Dictionary I. Critically examining the basic texts of Turkish culture and filtering them makes it easier to understand the processes of cultural change. In addition, it is ensured that these texts continue to make positive contributions to the world of values of today and tomorrow. The interdisciplinary academic and intellectual framework of modern folklore has opened space for determining the subject and perspective of the article. In the analysis and evaluation, it was concluded that some of the proverbs developed negative attitudes as a tool of cultural manipulation, mostly by using negative manipulation techniques.

Keywords

Folklore, proverb, cultural manipulation, social impact, interdisciplinarity

Kitle İletişim Aracı Olarak Atasözlerinde Kültürel Manipülasyon: Anakronik Bir Eleştiri Denemesi

Abstract

Atasözleri, sözlü kültür çağının geleneksel dünyasında topluluk ve kuşaklar arasında tecrübeye dayalı bilgi sistemlerini taşıyan kitle iletişim araçlarıdır. Değerler, tutumlar, davranış kalıplarına yönelik sosyal ve kültürel etki yaratma amacı güder. Geçmişin tecrübelerine dayalı olması atasözlerinin kültür ekolojisi bakımından arkaik izler taşımasına yol açar. Nitekim yaşanmış sosyo-kültürel, fiziki ve ekonomik deneyimler tarihî veya tarih öncesi dönemin şartlarına bağlı olarak gelişir. Dolayısıyla bu tecrübeler kültürel değişimler karşısında yer yer geçerliliğini kaybedebilir, model davranışlar anlamını yitirebilir. Atasözleri bazen de kendi döneminde bile genelleyici, sınıfçı ve ön yargılı biçimde kültürel tutumlar yansıtılabilir. Bu bakış açısıyla makalede, atasözleri manipülasyon kavramıyla ilişkilendirilerek bir eleştiri denemesi yapılmıştır. Atasözlerinin kolektif metinler olması ve kültürel tutumları yansıtması dolayısıyla kültürel manipülasyon kavramı kullanılmıştır. Bugün yaygın olarak negatif bir anlama sahip olan manipülasyon kavramı üzerinden atasözleriyle ilgili anakronik bir eleştiri denemesi yapmak amaçlanmıştır. Makalede veri analizi tekniği kullanılmış, veriler Ömer Asım Aksoy’un Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü I adlı çalışması taranarak elde edilmiştir. Türk kültürünün temel metinlerinin eleştirel bir gözle incelenmesi ve bir süzgeçten geçirilmesi kültürel değişim süreçlerinin anlaşılmasını kolaylaştırır. Ayrıca bu metinlerin bugünün ve yarının değerler dünyasına olumlu katkılarının devam etmesi sağlanır. Modern halk biliminin disiplinler arası akademik ve entelektüel çerçevesi makalenin konusunun ve bakış açısının belirlenmesine alan açmıştır. Yapılan inceleme ve değerlendirmede atasözlerinin bir kısmının kültürel manipülasyon aracı olarak daha çok negatif manipülasyon tekniklerini kullanma yoluyla olumsuz tutumlar geliştirdiği sonucuna varılmıştır.

Keywords

halk bilimi, kültürel manipülasyon, sosyal etki, disiplinlerarasılık, ata sözü

References

• Aça, M. Yolcu M. Folklorda Örtük Ve Bozuk İşlev. folklor/edebiyat, C. 23(90), 49-60.
• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I - Atasözleri sözlüğü. İnkılap Kitabevi.
• Assmann, J. (2015). Kültürel bellek (A. Tekin, Çev.). Ayrıntı.
• Avcı, C. (2014). Türk atasözlerinde borç ve borçluluk. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28, 61-68.
• Avcı, C. (2021) Atasözlerinde nesnel zaman “bir sözlü kültür okuma denemesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 997-1011.
• Bascom, W. R. (2010). Folklorun dört işlevi (F. Çalış, Çev.). M. Ö. Oğuz ve S. Gürçayır (Ed.), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2 içinde (s. 71-86). Geleneksel Yayınları.
• Björnsson, G. (2016). Outsourcing the deep self: deep self discordance does not explain away ıntuitions in manipulation arguments. Philosophical Psychology, 29(5), 637-653.
• Buss DM, Gomes M, Higgins DS, Lauterback K. (1987). Tactics of manipulation. Journal of Personality and Social Psychology, 52(6), 1219-1279.
• Cialdini, R.B., Goldstein. N. J. (2004). Socıal ınfluence: compliance and conformity. Annu. Rev. Psychol, 55, 591–62. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.55.090902.142015
• Çalışkan, O. (2021). Manipülasyonun mantık boyutu: aklı çelmek. Çarpıtılmış Gerçekliğin İnşası Cilt 1 Medya ve İletişim Mesleklerinde Manipülasyon içinde (s. 29-48). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Geleneksel dünya görüşü veya halk felsefesinin halkbilimi çalışmalarındaki yeri ve önemi üzerine bazı tespitler. Milli Folklor, 12(45), 12-14.
• Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk dünyası ortak atasözleri sözlüğü. AKM.
• Darren, B. (2020). Dark psychology secrets & manipulation techniques. VisionLight LTD.
• Duman M. (2012) Türk Atasözlerinde Ölüm. Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı Ed. Alimcan İnayet-Zeki Kaymaz. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, ss. 97- 108.
• Elçin, Ş. (1993). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Elitaş, T. (2022). Dijital manipülasyon ‘deepfake’ teknolojisi ve olmayanın inandırıcılığı. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(49), 113-128.
• Erden Çınar, S., Yazıcı, S. ve Tekiner, B. (2022). Beliren yetişkin ilişkilerindeki manipülasyonlarda aidiyet hissinin gücü. Toplum ve Sosyal Hizmet, 33(1), 97-112. https://doi.org/10.33417/tsh.931055
• Fischer, A. (2022). Then again, what is manipulation? A broader view of a muchmaligned concept. Philosophical Explorations, 25(2), 170-188. https://doi.org/10.1080/13869795.2022.2042586
• Halbwachs, M. (2017). Kolektif hafıza. (B. Barış, Çev.). Heretik Yayınları.
• Hurn, A. (2019). Manipulation: dark psychology to manipulate and control people. Independently Published.
• İnceoğlu, M. (2010). Tutum algı iletişim. Beykent Üniversitesi Yayınevi.
• Kayra, O. K. (2003). Atasözlerinde anlam kaymaları, zamana bağlı anlam ve coğrafî mekân kayıpları. Millî Folklor, 15(60), 117-127.
• Keser, N. , Voltan-Acar N. (2013). Türk Atasözlerinde Bilişsel Çarpıtmalar. Akademik Bakış Dergisi, S. 35,, 1-20.
• Keskin, A. (2019). Halkbilimi çalışmalarında disiplinlerarasılık: “neden”, “ne zaman”, “nerede” ve “nasıl”?. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 12(28), 925-944.
• Köse, H. (2012). Popüler kültür bağlamında Frankfurt Okulu ve kültürel manipülasyon tezi. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi | Istanbul University Faculty of Communication Journal, 11,327-336. https://doi.org/10.17064/iüifhd.27789 .
• Lippmann, Walter (1998). Public Opinion (with a new introduction by Michael Curtis). Transaction Publishers.
• Merleau-Ponty. (2016). Algının fenomolojisi. (Emine Sarıkartal ve Eylem Hacımuratoğlu, Çev.). lthaki Yayınları.
• Merton, Robert K. (1968). Social Theory and Social Structure. New York: The Free Press.
• Ong, W. J. (2013). Sözlü ve yazılı kültür sözün teknolojileşmesi. (S. Postacıoğlu Banon, Çev.) Metis Yayınları.
• Oy, A. (1972). Tarih boyunca Türk atasözleri. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sanders, B. (1999). Öküzün A’sı. (Ş. Tahir, Çev.). Ayrıntı.
• Solmaz, E. (2019). Türkmen Atasözlerinde Kadın ve Kadın Algısı. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 19(2) 389-401
• Tanrıkulu, T. (2011). Türk atasözlerinde gerçeklik terapisi. Millî Folklor, 23(90), 86-92.
• Taşdelen, V. (2013). Felsefe kültürü ve sözlü geleneğin imkânı. Turkish Studies, 8(12), 1283- 1296.
• Tekin, F. (82023). Türk Dünyası Atasözlerinde Toplumsal Cinsiyet: “Kadın”, “Erkek”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 23(2) 543-572.
• Tutar, H. (2016). Zihin menajerliği veya “normalleştirme istasyonları” olarak örgütler. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14, 94-107.
• Türkeş Umay, G. (2009). Türk kültürüne eleştiri. Akçağ.
• Vlăduţescu, Ş. (2014). Actants of manipulative communication. International Letters of Social and Humanistic Sciences, 40, 41-47.
• Yılmaz, H. (2018). İnsan ilişkilerinde manipülasyon ölçeği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(4), 449-467. URL 1: https://sozluk.gov.tr/ 27.10.2024