The Silent Language of Love and Farewell: The Symbolic Journey of the Handkerchief in Folk Songs

Year 2024, Volume: 8 Issue: 3, 1358 - 1380, 30.12.2024

Dilek Türkyılmaz

https://doi.org/10.34083/akaded.1576426

Abstract

The handkerchief has an important place with its rich symbolic meanings and versatile uses from the beginning of Turkish cultural history to the present day. In terms of its functions, it has come to the fore as one of the important parts of culture and social life. Especially in folk culture, it has been used as a means of expression of different emotions such as love, devotion, separation, respect and friendship. The handkerchief, which finds a place in many areas from daily life to traditional rituals, has a unique value in Turkish culture as a symbolic object. Used both in daily life and in art, the handkerchief is one of the ways Turkish people express their feelings. In folk songs, epics, weddings, engagements, expatriate letters and dowries, the handkerchief remains as a reminder tool, an expression of emotion or a souvenir of a loved one. With these multifaceted meanings, the handkerchief has left deep traces in Turkish culture and has become a cultural symbol that has been preserved and transmitted for generations. In this article, the symbolic status of the handkerchief in folk songs and its functions as an object will be emphasized. Since there are very few material culture elements with such different functions in Turkish cultural life, its history and general functions will also be briefly mentioned.

Keywords

Folk Song, Handkerchief, Handkerchief Symbolism, Love/Loyalty, Farewell

Aşkın ve Ayrılığın Sessiz Dili: Türkülerde Mendilin Simgesel Yolculuğu

Abstract

Mendil, Türk kültür tarihinin başlangıcından günümüze kadar zengin sembolik anlamları ve çok yönlü kullanımlarıyla önemli bir yere sahiptir. Üstlendiği işlevler bakımından kültürün ve sosyal yaşamın önemli parçalarından biri olarak öne çıkmıştır. Özellikle halk kültüründe aşk, bağlılık, ayrılık, saygı ve dostluk gibi farklı duyguların ifade aracı olarak kullanılmıştır. Günlük yaşamdan geleneksel ritüellere kadar pek çok alanda yer bulan mendil, sembolik bir nesne olarak Türk kültüründe kendine özgü bir değer taşır. Hem günlük yaşamda hem de sanatta kullanılan mendil, Türk halkının duygularını ifade etme biçimlerinden biridir. Türkülerde, destanlarda, düğünlerde, nişanlarda, gurbet mektuplarında ve çeyizlerde mendil bir hatırlatma aracı, bir duygu ifadesi veya sevilen bir kişiden kalan bir hatıra olarak kalır. Bu çok yönlü anlamlarıyla mendil, Türk kültüründe derin izler bırakmış, nesiller boyunca korunan ve aktarılan bir kültürel sembol olmuştur. Bu makalede ise mendilin türkülerdeki simgesel durumu ve bir nesne olarak üstlendiği işlevler üzerinde durulacaktır. Türk kültür hayatında onun kadar farklı işlevleri olan çok az maddi kültür unsuru bulunduğundan tarihinden ve genel işlevlerinden de kısaca bahsedilecektir.

Keywords

Türkü, Mendil, Mendil Sembolizmi, Aşk/Bağlılık, Ayrılık

References

• Artun, E. (1997). Adana’da Bilmece Sorma Geleneği. Balıkesir Üniversitesi Necatibey Eğitim Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Bölümü I.Halkbilimi Bilgi Şöleni Bildirileri. 159-169.
• Atalay, B. (1992). Divânü lügati’t-Türk Tercümesi I. TDK Yayınları.
• Atılgan, H. (2024). Türkülerde Mendil. Makale Arşivi https://makalearsivi.com/turku/turkulerde-mendil/
• Aydın,H. (2005). Türk Kültüründe İşlevsel Yönüyle Mendil (Yayımlanmamış Bitirme Tezi). Kocaeli Üniversitesi
• Berker, N. (1977). Türk Mendil Kültürü. Sanat Dünyamız. (3/9), 8-12.
• Ekinci, E.B. (22 Şubat 2016). Aşkın Gizli Dili: Mendil. Türkiye Gazetesi https://www.turkiyegazetesi.com.tr/kose-yazilari/prof-dr-ekrem-bugra-ekinci/askin-gizli-dili-mendil-
• Karaköse, S .(2003). Mendil Mendile İşlenen Zaman: Kültürel Yansıtma Aracı Olarak Mendilin Tükenişi. Folklor/ Edebiyat. C: IX, S: XXXV, 5-16.
• Koçu, R.M. (1967). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Sümerbank Yayınları.
• Ögel, B. (1991). Türk Kültür Tarihine Giriş C.5. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sürür, A. (1997). Kültürümüzde Mendil Kullanma Geleneği ve Mendiller. V. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Şimşek, S. (1960). Mendilin Hikâyesi. Türk Folklor Araştırmaları. Yıl:11, C: 6, 2123-2124.
• Tanrıbuyurdu, G. (2010). Bir Kültür Taşıyıcısı Bir Gizli Dil: Klâsik Türk Şiirinde Mendil. Millî Folklor. Yıl: 22, Sayı; 87, 196-203.
• Tietze, A. (2021). Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi lugati I-VIII. Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 2. Baskı. TÜBA Yayınları.
• Türkyılmaz, D. (2007). Türk Dünyasında Bilmece (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi.
• Türkyılmaz, D. (2019). Esvaplı Türküler . Kömen Yayınları.
• Ünalan, Ö. (2023). İşlevsel Halk Bilimi Kuramı Çerçevesinde Türk Halk Kültüründe Mendil Motif Akademi Halkbilimi Dergisi. Cilt: 16, Sayı: 41, 98-122.