AN EVALUATION ON KIRKGÖZ HAN

Yıl 2019, Cilt: 6 , 223 - 257, 09.12.2019

Semra Palaz Yıldırım

Öz

Unlike other studies about the structure by many scientists, this study aims to reveal the place and importance of Kırkgöz Han in Turkish Commercial Structures based on the new data acquired with the architectural ruins (Kiosk masjid, Public bath, kiln etc.) discovered in 2006-2007 excavation-cleaning works and the reading of the “inscription” which has not been read and understood completely and is not published today. Han is the next stop of Evdir Han and located on the part of Antalya-Istanbul road, which connects the Mediterranean coast to İstanbul, where the destination is Antalya-Dinar through Burdur. Further on this road, there are Susuz and İncir Han which date back to the period of Gıyaseddin Keyhüsrev II, just like Kırkgöz Han. The structure is in the group of “Hans with same size courtyard and shelter” in the type of “mixed-use plan with closed area and courtyard”; it was built by placing the shelter part on the northern edge of the courtyard, and almost joined with the courtyard. The traces from the building indicate that the kiln in the southeast corner of the courtyard and the mudbrick building in the southwest were probably architectural elements added during the later use of the building. In addition, the four pillar remains of different sizes found in the middle of the courtyard and the well located next to the southeast pillar can be explained with “kiosk masjid,” which is generally seen in sultan Hans. The most important part of the structure is the inscription which was read by us completely. The inscription comes to the forefront among other caravansaries because one of the new epithets of the sultan,“tâc-ı ûla” meaning “the first owner of crown”, was used in it for the first time, it was built by Gıyaseddin Keyhüsrev II for “sitte melike”, and the phrase of “ribat” and the statement that “all living creatures are welcomed” are mentioned for this structure

Anahtar Kelimeler

Kırkgöz Han, Çubuk Han, II. Gıyaseddin Keyhüsrev, Caravansary, Han

KIRKGÖZ HAN ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Birçok bilim insanı tarafından çalışılan yapıda bu çalışma ile diğerlerinden farklı olarak, Antalya’nın Döşemealtı ilçesinde bulunan karma plan tipinin değişik bir uygulaması olan Kırkgöz Hanı’nın, 2006-2007 yılı kazı-temizlik çalışmalarında ortaya çıkan mimari buluntuları (Köşk mescit, Hamam, Fırın vb.) ve günümüze ayrıntılı olarak okunup tam anlamı ile yayınlanmayan “ kitabesi”nin okunması ile ulaşılan yeni verilerden hareketle, Türk Ticaret Yapıları içindeki yeri ve öneminin ortaya konması amaçlanmaktadır. Han, Akdeniz sahillerini İstanbul’a bağlayan Antalya-İstanbul yolunun Antalya-Dinar’a Burdur üzerinden giden bölümünde Evdir Han’dan sonraki duraktır. Bu yolun devamında, Kırkgöz Han gibi II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi’ne tarihlenen Susuz ve İncir Han bulunmaktadır. Yapı, ‘’kapalı bölüm (barınak) ve avludan oluşan karma plan’’ tipinin “avlu ve barınak kısmı aynı genişlikte olan hanlar” grubu içinde, barınak kısmının avlunun kuzey kenarına yerleştirilmesinden meydana gelmekte olup, adeta avlu ile kaynaştırılmış bir şekildedir. Yapıdan gelen izler, avlunun güneydoğu köşesindeki fırın ile güneybatısındaki kerpiç malzemeli kuruluşun, muhtemelen yapının daha geç bir dönemdeki kullanımı sırasında eklenen mimari unsurlar olduğunu göstermektedir. Ayrıca; avlu ortasındaki farklı boyutlara sahip dört ayak kalıntısı ve bunlardan güneydoğu ayağa bitişik kuyu, daha çok sultan hanlarında karşımıza çıkan “köşk mescit” ile açıklanabilir. Yapının en önemli bölümü, tarafımızdan bütünüyle okunan kitabesidir. Kitabe, hem sultanın yeni sıfatlarından biri olan “tâc-ı ûla” yani “ilk taç sahibi” sıfatının ilk kez burada kullanılması, hem ‘’sitte melike’’ için sultan II. Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılmış olması, hem de yine bu sultan dönemine tarihlenen Derebucak Tol Han kitabesinde de yapı için kullanılan ‘’ribat’’ kelimesi ve ‘’bütün canlıların misafir edilmesi’’ ifadesi ile diğer kervansaray yapıları içinde öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırkgöz Han, Çubuk Han, kervansaray, II. Gıyaseddin Keyhüsrev, han

Kaynakça

• Abûl-Farac, G. (1999). Abu’l Farac Tarihi. (çev. Ömer Rıza Doğrul). C.II, Ankara: TTK Basımevi.
• Acun, H. (2010). Göynük Meryem Kadın Çeşmesi ve Bekâr (Girçık-Çıkçık-Gusülhane) Hamamı. 13. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (15-16 Ekim 2009), Denizli, ss. 1-10.
• Ahmed Eflaki. (2006). Arifin Menkıbeleri, (çev. Prof. Dr. Tahsin Yazıcı), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Akalın, Ş. (1988). Karatay Han’ın Mimari Tarihi İçinde Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akşit, A. (2002). Melike-İ Adiliye Kümbetinde Selçuklu Devri Saltanat Mücadelesine Dair İzler. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11. Sayı, ss.239-245.
• Aktaş, Y. (2015). II. Gıyaseddin Keyhüsrev Döneminde Türkiye Selçuklu Devleti İle Eyyûbîler Arasındaki İlişkiler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8/39, ss. 254-262.
• Akyol, A. A. (2013). Antalya Manavgat Kargı Han ve Hamamı Malzeme Analiz Raporu, ss. 1-43.
• Antalya Müzesi. Kırkgöz Han Dosyası.
• Arık, F. Ş. (1999). Türkiye Selçuklu Devleti’nde Siyaseten Katl (1075-1243). Belleten, Cilt: LXIII., 236. Sayı, ss. 43-95.
• Aytaç, İ. Selçuklu Kervansarayları
• Bakırer, Ö. (2002). Anadolu Selçuklu mimarisinde Taşçı İşaretleri. Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu, Prof. Dr. Gönül Öney'e Armağan. İzmir: Ege Üniversitesi, ss.59-69.
• Bektaş, C. (1999). Selçuklu Kervansarayları Korunmaları ve Kullanımları Üzerine Bir Öneri. İstanbul: Yem Yayınevi.
• Bilici, Z. K. (2007). Şarapsa (Serapsu) Han. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 393-401.
• Bilici, Z. K. (2013). Kargı Han ve Hamamı Üzerine, Sanat Tarihi Dergisi, Cilt: XXII, 1. Sayı, ss.71-88. Bilici. Z.K. (2018). Anadolu Selçuklu Çağı Mirası, C.I., Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı-Selçuklu Belediyesi, ss. 189-191.
• Bozer, R. (2007). Eğirdir Han. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 237-254.
• Bozer, R. (2009). Eğirdir Hanı kazı Çalışmalarının Ortaçağ Türk Sanatına Katkıları. XI. Ortaçağ-Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu (17-19 Ekim 2007, İzmir). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, ss.65-75.
• Burgu, Y. S. (2011). Anadolu Selçukluları Alaeddin Keykubad ve Zamanı. İstanbul: Selenge Yayınları.
• Creswell, K. A. C. (1989). A Short Account Of Early Muslim Architecture, Allan James W. Aldershot (Rev. ed.), Cairo, ss. 201-214.
• Cunbur, M. (1996). Selçuklu Dönemi Kadın Hayratı. Erdem Aydın Sayılı Özel Sayısı-II, Cilt:9, 26. Sayı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ss. 585-620.
• Çakmak, Ş.-Ekinci H. Ali, vd. (2009). Susuz Han 2008 Yılı Çalışmaları. Anmed (Anadolu Akdenizi Arkeoloji Haberleri Bülteni). 7. Sayı, Antalya: Suna&İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi, ss. 184-188.
• Çakmakoğlu Kuru, A. (1999). Fetihten Osmanlı Dönemine Kadar Kayseri’de Türk Devri Mimarisi, Ankara.
• Çam, N. (1993). Türk ve İslam Sanatlarında Altı Kollu Yıldız Motifi (Mühr-ü Süleyman). Prof. Dr. Yılmaz Önge’ye Armağan. Konya: Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırma Merkezi Yayınları, ss. 207-230.
• Çayırdağ, M. (1980). Kayseri'nin İncesu İlçesinde Şeyh Turesan Zaviyesi. Belleten, Cilt: XLIV, ss.271-278.
• Çayırdağ, M. (1982). Kayseri’de Selçuklu ve Beylikler Devri Binalarında Bulunan Taşçı İşaretleri. Türk Etnografya Dergisi.1. Sayı7, ss.79-108.
• Çeken, M. (2005). Hasankeyf (1991, 2001-2003 Yılı) Kazı Buluntusu Fırın Ve Atölyeleri İle Seramik Malzemeleri. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2.
• Çeken, M. (2007). Selçuklu ve Beylikler Devri Çinilerinde Malzeme-Teknik ve Fırınlara Dair Bazı Tespitler. Anadolu Toprağının Hazinesi Çini, Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri. İstanbul, ss.13-24.
• Çiftçioğlu, İ. (2013). Anadolu Selçuklu Sultanlarının Gayrimüslim Kadınlarla Evlilikleri. Journal Of Word, Of Turks-Zeitschrift Für Die Welt Der Türken, Cilt: V, I. Sayı, ss. 7-25.
• Demir, A. (1986). Kuruçeşme Hanı. İlgi. 47. Sayı, ss. 24-27.
• Demir, A. (1988). Kırkgöz Han. İlgi. 54. Sayı, İstanbul, ss. 17-20.
• Demir A. (1989). Çardak Hanı. İlgi. 58. Sayı, ss.20-23.
• Demirdal, S. (1968). Bütünüyle Uluborlu, İstanbul: Acar Matbaası.
• Demirtaş, G. (1979-80). Antalya ve Çevresindeki Selçuklu Kervansarayları, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal ve İdari Bilimler Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Yayınlanmamış Lisans Tezi.
• Deniz, B. (2007). Ağzıkarahan. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss.321-346.
• Denknalbant, A. (2004). Anadolu Selçuklu Kervansarayları Köşk Mescitleri, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Denktaş, M. (2007). Karatay Hanı. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss.360-379.
• Duggan, T.M.P. (2008). The Paintwork and Plaster on Evdir and Kırkgöz Hans by Antalya- and Some Implications Drawn Concerning the Original Appearance of 13th c. Seljuk State Buildings / Antalya Yakınlarında Evdir ve Kırkgöz Hanlarında Boyama Bezeme ve Sıva 13. Yüzyıl Selçuklu Devleti Binalarının Özgün Görünüşleri Üzerine Önermeler. Adalya. 11. Sayı, Antalya: Suna&İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi, ss. 319-358.
• Durukan, A. (1998). Anadolu Selçuklu Sanatında Kadın Baniler. Vakıflar Dergisi, XXVII. Sayı, Ankara, ss. 15–36.
• Durukan, A. (2007). Aksaray Sultan Hanı. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 141-159. Duymaz, A. Ş. (1996). Antalya-Isparta Yolu Üzerinde Yer Alan Anadolu Selçuklu Hanlarından “İncir Han”. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Duymaz, A. Ş. (2009). Uluborlu Alâeddin Camii. Vakıflar Dergisi, 32. Sayı, Ankara, ss.65-90.
• Edhem, (Eldem) H. (1982). Kayseri Şehri. (haz. Kemal Göde). Ankara.
• El-Ömerî, Şihadeddin b. Fazlullah (2014). Mesâliku’l Ebsâr, -Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım. (çev. Ahsen Batur), İstanbul: Selenge Yayınları.
• Er Akan A.- S. Arslan Selçuk-F.Z. Çakıcı (207). Antalya’daki Kırkgöz Han’ın Sonlu Elemanlar Yöntemi ile Deprem Analizi. Yedinci Uluslararası İnşaat Mühendisliğinde Gelişmeler Kongresi (11-13 Ekim 2006).İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, ss.1-10,
• Eravşar, O. (2007). Evdir Han. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 419- 433.
• Erdem, M. (2012). Kırkgöz Hanı “Katkısız Bir Güzellik. Arodergi (Antalya Rehberler Odası Dergisi). 9. Sayı, ss.10-20.
• Erdmann, K. (1961). Das Anatolische Karavansaray Des 13. Jahhunderts, Cilt: I, Katalog-Text, Berlin.
• Erdmann, K.(1961). Das Anatolische Karavansaray Des 13. Jahhunderts, Cilt: I, Katalog-Abbildungen, Berlin.
• Erdmann, K. (1966a). Selçuklu Kervansarayı. Önasya Mecmuası. (çev. Fügen Tunçdağ). 13. Sayı, İstanbul, ss.10-11.
• Erdmann, K. (1966b). Selçuklu Kervansarayı. Önasya Mecmuası. (çev. Fügen Tunçdağ). 14. Sayı, İstanbul, ss. 10-11.
• Erten, S.F. (1940). Antalya Vilayeti Tarihi. İstanbul: Tan Matbaası.
• Grabar, O. (1998). İslam Sanatının Oluşumu, İstanbul.
• Gündoğdu, H.-A.A. Bayhan Vd. (2006). Tarihi Yaşatan İl Tokat. Tokat.
• Güran, C. (1976). Türk Hanlarının Gelişimi ve İstanbul Hanı Mimarisi. Ankara: Vakıflar genel Müdürlüğü Yayınları. Hellenkemper, H.-F. Hild. (2004). Tabula Imperi Byzantini Lykien und Pamphylien, Teil 2, Wien.
• http://www.cekulvakfi.org.tr/files/dosyalar-haber/ipekyolu_harita.pdf
• http://www.kirkgozhan.com/
• (http://www.tarihtarih.com/?Syf=26&Syz=377197) .
• http://www.vgm.gov.tr/sayfa.aspx?Id=9’da
• İbn-İ B. (2014). El-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-Umûri’l-Alâiyye Selçukname. (çev. Mürsel Öztürk). Cilt: II, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İlter, İ. (1969). Tarihi Türk Hanları, Ankara: KGM Matbaası.
• Karamağaralı, H. (1976). Kayseri’deki Hunad Câmiinin Restitüsyonu ve Hunad Manzumesinin Kronolojisi Hakkında Mülahazalar. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 22. Sayı, Ankara, ss. 199-245.
• Karamağaralı, H. (1970). Anadolu Selçuklu Kervansarayları. Önasya Mecmuası. 61-62. Sayı, İstanbul, ss. 3-4.
• Kaymaz, N. (1970). Pervâne Mu’înü’d-dîn Süleyman, Ankara.
• Köse, N. (1935). Hamidelinde Eski Eserler: Uluborlu kitabeleri. Ün Dergisi. Cilt: I, 13. Sayı, ss. 174-177.
• Kunduracı, O. (2001). Kubadabad-Alanya Arasındaki Selçuklu Kervanyolu Üzerine Yeni Araştırmaları-I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Kongresi, Bildiriler. Cilt: II, Konya: Selçuklu Araştırmaları Merkezi Yayını, ss. 53-59.
• Kunduracı, O. (2002). Kubadabad-Alanya Arasındaki Selçuklu Kervanyolu Üzerine. VI. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları Ve Sanat Tarihi Sempozyumu, (8-10 Nisan 2002). Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, ss. 537-551.
• Kuyulu, İ. (1996a). Anadolu Selçuklu Kervansarayları İle Orta Asya Kervansaraylarının Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Deneme. Sanat Tarihi Dergisi. 8. Sayı, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, ss. 51–79.
• Kuyulu, İ. (1996b). Özbekistan ve Türkmenistan’da Bulunan Ortaçağ Kervansarayları Üzerine Gözlemler. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 1. Sayı, İzmir, ss. 97-116.
• Madran E.-N. Üreğen. (2006). Antalya Turizminde Önemli Bir Potansiyel: Selçuklu Dönemi Hanları.
• Merçil, E. (1980). Kirman Selçukluları, İstanbul.
• Önge, Y. (1995). XII-XIII. Yüzyıl Türk Hamamları. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Özbek, S. (1999). Türkiye Selçukluları-Eyyubiler Arası Siyasi Münasebetler Üzerine (1175-1250). Prof. Dr. İsmail Aka Armağanı. İzmir, ss. 427-448
• Özbek, Y. (2007). Tuzhisar Sultan Hanı. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss.175-194
• Özergin, M. K. (1959). Anadolu Selçuklu Çağında Anadolu Yolları. İstanbul Üniversitesi: Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Özergin, M. K. (1965). Selçuklu Kervansarayları. Tarih Dergisi. Cilt: XV, 20. Sayı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, ss.141–170.
• Özkarcı, M. (2007). Eshab-ı Kehf Hanı. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. Hakkı Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 437-450.
• Özkul Fındık, N. (2013). Artuklu–Eyyubi Dönemlerinde Hasankeyf’te Seramik Atölyeleri ve Üretimleri. Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 30, 2. Sayı, ss.43-59.
• Pala, İ. (1980). Mühr-ü Süleyman. İslam Ansiklopedisi. İstanbul, ss.524-526.
• Palaz Yıldırım, S. (2017). II. Gıyaseddin Keyhüsrev Dönemi Mimari Eserleri, Gazi Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Peker, A. U. (2014). Anadolu’da Selçuklu Mimarisi ve Kayseri Gevher Nesibe Darüşşifası Örneği. Anadolu Selçuklu Uygarlığının İzinde. (yayına haz. Baha Tanman). Kayseri: Büyükşehir Belediyesi, ss. 105-127.
• Pektaş, K. (2007). Çardak Han. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 161-173.
• Riefstahl M.R. (1931). Turkish Architecture In Southwestern Anatolia. Cambridge: Harvard University Press.
• Redford, S. (2009). The Inscription of the Kırkgöz Hanı and the Problem of Textual Transmission in Seljuk Anatolia. Adalya. 12. Sayı, Antalya: Suna&İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi, ss. 347-360.
• Rott, H. (1908). Kleinasiatische Denkmaler aus Pisidian, Pamphylien, Kappadokien und Lykien. Leipzig.
• Saral, R.Z. (2012). Antalya-Burdur’da Yer alan Anadolu Selçuklu Kervansaraylarında Mekân Olgusunun Gelişimi Ve Koruma Ölçeğinde Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta.
• Seçgin, N. (1997). Tokat Ve İlçeleri Mimari Eserleri. Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı Türk İslam Sanatları Programı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Subaşı, Ö. (2016). Türkiye Selçuklu Devleti’nde Güçlü Bir Kadın: Gürcü Hatun Tamara. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt: 13, 33. Sayı, ss. 384-401,
• Sunay, S. (2007). Tokat-Pazar Mahperi Hatun Kervansarayı. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 255–272.
• Süer, T. (1975). The Kırkgöz Han In Antalya. Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Restorasyon Bölümü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Şahin, M. K. (2001). Tercan-Mama Hatun Külliyesi’ndeki Taşçı İşaretleri. Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu Armağanı Sanat Yazıları (ed. Mustafa Denktaş-Yıldıray Özbek). Kayseri, ss. 509-536.
• Şaman Doğan, N. (1995). Karma Tipte Hanların Bir Çeşitlemesi Üzerine Görüşler. 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss. 299-308.
• Şenoğlu, M. B.-V. Ortaçeşme. (2016). Antalya’daki Selçuklu Dönemi Yapılarında Bahçe Mekânının Analizi. Mediterranean Agricultural Sciences. 29. Sayı , ss. 55-63.
• Taşkıran, Z.F. (1986). Antalya Çevresinde Yer alan Evdir Han ve Kırkgöz Han. Antalya 1. Selçuklu Eserleri Semineri,. Antalya: Antalya Valiliği Yayınları, ss. 21-29. Turan, O. (1946). Selçuk Kervansarayları. Belleten. Cilt: 10, Sayı: 39, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, ss. 471–496.
• Turan, O. (1953). Les Souverains Seldjoukides Et Leur Suiets Nonmusulman. Studia Islamica, 1. Sayı, ss. 65–100.
• Turan, O. (1993). Selçuklular Zamanında Türkiye. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Tükel Yavuz, A. (1976). Anadolu'da Eşodaklı Selçuklu Hanları. O. D. T. Ü. Mimarlık Fakültesi Dergisi. 2. Sayı, ss. 187-204.
• Tükel Yavuz, A. (1992). Anadolu Selçuklu Kervansaraylarında Mekân-İşlev İlişkisi İçinde Savunma ve Arınma. IX. Vakıf Haftası Kitabı. Ankara: Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, ss. 253-284.
• Tükel Yavuz, A. (1995). Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansaraylarının Tipolojisi. IV. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyet Sempozyumu Bildirileri, (25-26 Nisan 1994). Konya, ss. 183-198.
• Tükel Yavuz, A. (1997). The Concepts That Shape Anatolian Seljuq Caravanserais. Muqarnas. XIV. Sayı, ss.80-95.
• Tükel Yavuz, A. (2012). Anadolu Selçuklu Kervansaraylarında Hamamlar. Anadolu Medeniyetlerinde Hamam Kültürü: Mimari, Tarih, İmgelem. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, ss. 99-182.
• Ulusoy Binan, D. (2008). Ortaçağ Anadolu Türk Mimarisinde Taşçı İşaretlerinin Tanımlama, Belgeleme ve Değerlendirilmesi. Geçmişten Geleceğe Su Yapılarında Taş (19-20 Aralık 2008). Antalya: Mimarlar Odası Yayınları, ss. 143-152.
• Ulusoy Binan D.-C. Binan. (2009). Ağzıkara Han Örneğinde Anadolu Selçuklu Dönemi Taşçı İşaretlerinin Belgelenmesi Üzerine Sistematik Bir Yaklaşım. Adalya,. 12. Sayı, , Antalya: Suna&İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi, ss. 319-345.
• Uyumaz, E. (2001). Türkiye Selçuklu Sultanları Melikleri ve Melikelerinin Evlilikleri. I. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi Bildirileri II. Konya,: Selçuk Üniversitesi Yayınları, ss. 397–422.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1927). Anadolu Türk Tarihi Vesikalarından Kitabeler. Cilt 1; Tokat, Niksar, Zile, Turhal, Pazar, Amasya Vilayet, Kaza ve Nahiye Merkezlerindeki kitabeler.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1984). Osmanlı Devleti Teşkilatında Medhal, Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (2003). Tokat kitabeleri. (yay. haz. Mehmet Mercan-Mehmet Emin Ulu). Ankara: Türk Hava Kurumu Basım İşletmeciliği.
• Ünal, R. H. (1996). İncir Hanı 1993 Çalışmaları. Sanat Tarihi Dergisi. 8. Sayı, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, .s.117-129.
• Ünal, R. H. (2007). İncir Han. Anadolu Selçuklu Dönemi Kervansarayları. (ed. H. Acun). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, ss.305-319.
• Üreğen, N. (Nejat Üreğen Mim. Müh. İnş. San. Ve Tic. Ltd. Şti.). (2006-2009). Kırkgöz Han Fotoğraf, Çizim ve Restorasyon Projeleri.
• VGM Arşivi. Kırkgöz Han Dosyası.
• VGM Arşivi. İncir Han Dosyası.
• Yavaş, A. (2009). Anadolu Selçuklu Mimarisinde Tuvalet Mekânlarına Dair Bazı Notlar. TUBAR, XXV. Sayı, ss. 215-241.
• Yavaş, A. (2015). Anadolu Selçuklu Veziri Sâhib Ata Fahreddîn Ali’nin Eserleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Yetkin, S. K. (1962). Selçuklu Kervansaraylarının Özellikleri. Milletlerarası I. Türk Sanatları Kongresi, 19–24 Ekim 1959. Ankara, :TTK Yayınları, ss. 408–410.
• Yinanç, M. (2014).Türkiye Tarihi-Selçuklular Devri, I-II, Ankara: TTK Basımevi.
• Yurdasever, H. (2011). Anadolu Selçuklu Hanlarından Kırkgöz Han’ın Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi ABD, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta.