İlkokul Öğrencilerinin Coğrafya Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi

Year 2022, Volume: 24 Issue: 1, 100 - 121, 27.03.2022

İbrahim Demirbaş , Duran Aydınözü

https://doi.org/10.32709/akusosbil.949191

Cited By: 1

Abstract

Araştırmanın amacı, yaşadığı yeri ve dünyayı farklı yönleri ile tanıyan, başta kendine olmak üzere topluma ve dünyaya yön verecek bireyler olan, ilkokul öğrencilerinin coğrafya okuryazarlığı düzeylerini belirlemek ve coğrafya okuryazarlıkları üzerinde çeşitli değişkenlerin etkisini ortaya koymaktadır. Araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılında Kastamonu il merkezinde ilkokul 1., 2., 3. ve 4. sınıfında öğrenim gören 2049 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın verileri her sınıf seviyesine göre hazırlanan 4 farklı “Coğrafya Okuryazarlığı Belirleme Testi” ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analizinde; betimsel istatistik, bağımsız örneklem t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, ilkokul 1. sınıf öğrencilerinin coğrafya okuryazarlığı düzeylerinin orta, ilkokul 2., 3. ve 4. sınıf öğrencilerinin ise yüksek olduğu belirlenmiştir. Elde edilen diğer bulgulara göre, ilkokul öğrencilerinin teknolojik araç ve gerece sahip olma, anne-baba eğitim durumu ve meslek durumu değişkenlerinin tüm sınıf seviyelerinde belirleyici etkisi olduğu belirlenmiştir. Seyahat değişkeninin 1., 2. ve 4. sınıf seviyesinde, yabancı uyruklu arkadaş sahibi olma değişkeninin sadece 3. sınıf seviyesinde coğrafya okuryazarlığı düzeylerinde belirleyici etkisi olduğu görülmektedir. Ancak cinsiyet ve yerleşim yeri değişkenlerinin ilkokul öğrencilerinin coğrafya okuryazarlığı düzeylerinde belirleyici bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Araştırma sonunda elde edilen bulgulara bağlı olarak program, uygulayıcı ve araştırmacı odaklı bazı önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

İlkokul, coğrafya okuryazarlığı, coğrafya eğitimi, hayat bilgisi, sosyal bilgiler

Determination of Geography Literacy Levels of Primary School Students

Abstract

The aim of the research is to determine the geography literacy levels of primary school students, who are individuals who know the place they live in and the world with different aspects, and who will shape the society and the world, and reveal the effects of various variables on their geographic literacy.The research was carried out with 2049 students studying in the 1st, 2nd, 3rd and 4th grades of primary school in the city center of Kastamonu in the 2020-2021 academic year. Scanning model was used in the research. The data of the research were collected with 4 different “Geographical Literacy Determination Tests” prepared according to each grade level. In the analysis of the obtained data; descriptive statistics, independent sample t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used.According to the findings obtained from the research, it was determined that the geography literacy levels of primary school 1st grade students were middle, and primary school 2nd, 3rd and 4th grade students were high. According to the other findings, it was determined that the primary school students' possession of technological tools and equipment, parental education status and occupational status variables had a decisive effect on all grade levels. It is seen that the travel variable has a decisive effect on the level of geography literacy at the 1st, 2nd and 4th grade levels, and the variable of having foreign friends only at the 3rd grade level. However, it has been determined that the variables of gender and place of residence do not have a determining effect on the geography literacy levels of primary school students. Depending on the findings obtained at the end of the research, some suggestions were made focused on the program, practitioner and researcher.

Keywords

Primary school, geography literacy, geography education, life studies, social studies

References

• Akınoğlu, O. (2006). Coğrafya eğitimi ve toplum. Marmara Coğrafya Dergisi, (13), 25-48.
• Aktamış, H. (2017). Determining the factors that influence parent’s views about science and technology. Research in Science & Technological Education,35(2), 169-182.
• Altınbilek, M. S. ve Sanalan, V. A. (2005). Coğrafya okuryazarlığı I: genel bakış. Doğu Coğrafya Dergisi, 10(13), 341-358.
• Artvinli, E. ve Kaya, N. (2010). 1992 International charter on geographical education and its reflections in Turkey. Marmara Geographical Review. (22), 93-127.
• Bein, F. L. (1990). Baseline geography competency test: administered in Indiana Universities. Journal of Geography. 89(6) 260-265.
• Bein, F. L., Hayes, J. and Jones, T. G., (2009). Fifteen-year follow-up geography skills test administered in Indiana, 1987 and 2002. Journal of Geography, 108(1), 30-36. https://doi.org/10.1080/00221340902886798. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00221340902886798 adresinden 15/04/2019 tarihinde erişilmiştir.
• Binicioğlu, G. (2010). İlköğretimde okul-aile iletişim etkinlikleri: öğretmen ve veli görüşleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bonnett, A. (2008). What is geography? London: Sage Publishing.
• Boyacı, K. L. (2019). Kafkas Üniversitesi̇ eğitim fakültesi̇ sosyal bilgiler öğretmenliği̇ bölümü öğrencileri̇ coğrafya ilgi̇, bilgi̇ ve coğrafya okuryazarlık düzeyleri̇. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Kafkas Üniversitesi̇ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kars.
• Bunin, C. (2001). A study of the relationship between current event knowledge and the ability to construct a mental map of the world. Unpublished master’s thesis, Virginia Polytechnic Institute and State University, Virginia.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., and Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. (4. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Catling, S. (2004). An understanding of geography: the perspectives of english primary trainee teachers. GeoJournal,60(2), 149–158.
• Cin, M. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının yaşadıkları yere göre coğrafya dersine karşı tutumlarındaki farklılıklar. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 185-190.
• Conger, R. D., & Donnellan, M.B. (2007). An interactionist perspective on the socioeconomic context of human development, Annual Review of Psychology, 58, 175-199.
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (3. Baskı), Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Demirbaş, İ. ve Demir, F.B. (2018). Coğrafya okuryazarlığı. S. Kaymakcı (Ed.). İçinde İlkokulda sosyal bilgiler öğretimi, (ss. 27-62). Ankara: Eğiten Kitap.
• Demirkaya, H. (2009). Üniversite öğrencilerinin coğrafya okuryazarlığı Burdur örneği, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirkaya, H. (2015). Coğrafya öğretmen adaylarının türkiye’nin yakın gelecekteki uluslararası ilişkilerine bakışı: bir coğrafya okuryazarlığı analizi. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 57-86.
• Dikmenli̇, Y. (2015). Öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlığı algı düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Turkish Studies, 10(3), 353-368.
• Doytcheva, M. (2009). Multiculturalism. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Elmacıoğlu, T. (1992). Aile içi ilişkilerin gencin okul başarısına etkileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erol, H. (2014). Ortaokul öğrencilerinin coğrafya okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Erol, H. (2016). Ortaokul 5., 6. ve 7. Sınıf sosyal bilgiler ders programı ve ders kitaplarının coğrafya okuryazarlığı açısından değerlendirilmesi. A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22). doi: http://dx.doi.org/10.14520/adyusbd.87295.
• Gençtürk, E. (2009). ilköğretim sosyal bilgiler öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gonca, H. (2004). Ankara il merkezinde farklı sosyoekonomik ve kültürel ortamlarda yetişen ve ilköğretim okuluna yeni başlayan çocukların okul olgunluğunun incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Greunke, E. J. (2010). The global Project: observing geographic literacy obtained by study abroad learning. Unpublished master’s thesis, Western Kentucky University, Kentucky.
• Gültekin, M. (2013). İlköğretim öğretmen adaylarının eğitim programı kavramına yükledikleri metaforlar. Eğitim ve Bilim, 38(169).
• Heffron, S. G. and Downs, R. M. (2012). Geography for life: national geography standards. Washington, DC: The National Council for Geographic Education.
• Hinde, E. R., Osborn Popp, S. E., Dorn, R. I, Olp Ekiss, G., Mater, M., Smith, C. B., and Libbee, M. (2007). The integration of literacy and geography: the arizona geoliteracy program’s effect on reading comprehension, Theory and Research in Social Education, 35(3), 343-365. doi: 10.1080/00933104.2007.10473340.
• İşigüzel, B. ve Baldık, Y. (2019). Göçmen toplulukların eğitim sistemine katılımı sürecinde uygulanan eğitim ve dil politikalarının incelenmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 487-503.
• Karabağ, S. (2001). Sosyal bilgiler programlarında coğrafya konularının içeriği. konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu (Sosyal Bilgiler, Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen. (Ed.). içinde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kaya, H. (2013). Neden Coğrafya?Neden Coğrafya Eğitimi? Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kerimoğlu, F. (2014). Farklı yaştaki çocukların oluşturduğu ilkokul 1. sınıflara ilişkin öğretmen değerlendirmesi. (Yayımlanmamış yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• King, C. L. (2017). An examination of the representation of geography literacy within the california history-social science common core state standards and its implications for global citizenship. Unpublished master’s thesis, California State University, Fullerton.
• Kurtbörü, Y. (2010). Türkiye’nin komşu ülkeleri ile olan dış ticareti ve geliştirilmesinde eğitimin rolü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• McBeth, W., Hungerford, H., Marcinkowski, T., Volk, T. And Meyers, R. (2008). National environmental literacy assessment project: year 1, national baseline study of middle grade students; final research report. Unpublished project report, Florida Institute of Technology, Melbourne, USA. https://www.noaa.gov/sites/default/files/atoms/files/Final_NELA_minus_MSELS_8-12-08_0.pdfadresinden 07.11.2020 tarihinde alınmıştır.
• McGhee, L. E. (1991). Influence of race, gender, travel, geography courses, and geography content in other courses upon geographic literacy of high school students. Unpublished doctoral dissertations, Memphis State University, Memphis.
• MEB. (2018a). Hayat bilgisi dersi öğretim programı (1, 2. ve 3. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 14/12/2019 tarihinde erişilmiştir.
• MEB. (2018b). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). http://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx adresinden 14/12/2019 tarihinde erişilmiştir.
• Mhishi, M., Pedzisai E., & Edward M. (2013). Geographic literacy and world knowledge amongst open distance learning students in Zimbabwe. Greener Journal of Educational Research, 3(7),301-309. https://ir.buse.ac.zw/handle/11196/592. Adresinden 22/12/2019 tarihinde erişilmiştir.
• Nolan, R. E. (2002). Geo-literacy: how well adults understand the world in which they live. Adult Basic Education, 12(3), 134-144.
• Obalar, S. ve Ada, S. (2010). Ekolojik bakış açısı ve sosyal kapital kuram çerçevesinde öğrencilerin ilk okuma yazma becerilerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 32(141), 168.
• Oigara, J. (2006). A multi-method study of background experiences influencing levels of geographic literacy. Unpublished doctoral dissertations. Binghamton University. Binghamton.
• Ottati Reperger, D. F. (2015). Geographical literacy, attitudes, and experiences of freshman students: a qualitative study at Florida international university. unpublished doctoral dissertations, Florida International University, Florida.
• Özçağlar, A. (2009). Coğrafyaya giriş. Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık.
• Roberts, J. (2003). Place perception, cognitive maps, and mass media: the interrelationships between visual popular culture and regional mental mapping. Unpublished master’s thesis, Virginia Polytechnic Institute and State University, Virginia.
• Rogers, L. K. (1997). An examination of elementary teachers’ knowledge of geography and geographic education. Unpublished doctoral dissertations. Binghamton University, New York.
• Seymour, A. (2007). overcoming global ignorance: developing geographic literacy in a world regional geography course. Unpublished master’s thesis. Western Kentucky University, Kentucky.
• Smeaton, M. (2000). Questioning geography. In R. Carter (Ed.). Handbook of Primary Geography. Published by the Geographical Association.
• Sönmez, Ö, F. (2010). ilköğretim sosyal bilgiler öğretiminde harita becerileri. (Yayınlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Spires, H. A., Johnson, J., Lee, J. K. and Turner, K. A. (2008). Having our say: middle grade student perspectives on school, technologies, and academic engagement. journal of research on technology in education, 40(4), 497-515. https://doi.org/10.1080/15391523.2008.10782518. https://search.proquest.com/docview/274695591?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true. adresinden 10/08/2020 tarihinde erişilmiştir.
• Strom, P., Strom, R., Wing, C. and Beckert, T. (2010). adolescent learning and the internet: implications for school leadership and student engagement in learning. Education Digest, 75(6), 10-16. https://doi.org/10.1177/0192636509340436. https://search.proquest.com/docview/216027708?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true. Adresinden 04/03/2019 tarihinde erişilmiştir.
• Şahin Yanpar, T. (1994). İlkokul 4. Sınıf sosyal bilgiler dersinde akademik benlik kavramı, ders içi öğrenme ve ders dışı çalışma yolları ile başarı ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,10, 43-48.
• Şengönül, T. (2013). Sosyal sınıfın boyutları olarak gelirin, eğitimin ve mesleğin ailelerdeki sosyalleştirme-eğitim süreçlerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 38(167).
• Tesar, J. E. (2010). The impact of a geographic information system on middle school students’ geographic literacy and historical empathy. Unpublished doctoral dissertation, Ohio University, Ohio.
• Thomas-Brown, K. and Richards, A. (2015). Critical intersections of knowledge and pedagogy: why the geographic literacy of preservice elementary teacher’s matter? Review of International Geographical Education Online, 5(3), 249-273.
• Tosunoğlu, M. (2002). Türkçe öğretiminde okuma alışkanlığı ve çocukların okuma eğilimleri, Türk Dili, 609, 547-563.
• Tuna, F. (2013). Türkiye’de üniversite öğrencilerinin coğrafi okuryazarlık düzeyleri: mevcut durum analizi ve öneriler. Türkiye Coğrafyacılar Derneği Yıllık Kongresi, s. 929, İstanbul.
• Tuna, F. (2015). What is the level of undergraduate students’ geographic literacy in Turkey? H. U. Journal of Education. 30(2):126-136.
• Turner, S. and Leydon, J. (2012). Improving Geographic Literacy Among First Year Undergraduate Students: Testing The Effectiveness of Online Quizzes. Journal of Geography,111(2), 54-66. doi: 10.1080/00221341.2011.583263.
• Utami, W. S., Zain, I. M., & Sumarmi, (2018). Geography literacy can develop geography skills for high school students: is it true? IOP Conf. Series:Materials Science and Engineering, 296, 1-6. doi:10.1088/1757-899X/296/1/012032.
• Uyar, F. O. (2019). sosyal bilgiler öğretmenlerine göre coğrafya okuryazarlığı ve öğretimi, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Winship, J. M. (2004). Geographic Literacy and world knowledge among undergraduate college students. Unpublished master’s thesis, Virginia Polytechnic Institute and State University, Virginia.
• Yaban, E. H. ve Yükselen, A. (2007). Korunmaya muhtaç yedi-on bir yaş grubundaki çocukların sosyal problem çözme becerilerinin incelenmesi. Journal of Society & Social Work, 18(1), 49-67.
• Yenilmez, K. ve Özbey, N. (2006). Özel okul ve devlet okulu öğrencilerinin matematik kaygı düzeyleri üzerine bir araştırma. Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2), 431-448.
• Yıldırım, T. (2016). Sosyal bilgiler ve sınıf öğretmenliği öğrencilerinin coğrafya okuryazarlığı algı düzeylerinin incelenmesi. Electronic Turkish Studies,11(14). doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9742.
• Yılmaz, Y. (2003). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş grubu çocukları için okul olgunluğu kontrol listesi geliştirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek tezi), Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.