Balkan Göçmenlerinin Sofra Kültürü: Tekirdağ Malkara Örneği

Year 2022, Volume: 24 Issue: 2, 775 - 789, 27.06.2022

Emre Varol İlkay Gök

https://doi.org/10.32709/akusosbil.972821

Abstract

Balkan yarımadası coğrafi olarak doğunun batıya geçiş rotası, batının da doğuya geçiş kapısı niteliğindedir. Bundan dolayı ki yıllar boyunca birçok medeniyete hem ev sahipliği yapmış hem de geçiş güzergâhı olmuştur. Balkanlarda yaşayan toplulukların farklı medeniyetler ile etkileşimi sayesinde yemek çeşitliliğinin artmasına katkıda bulunmuştur. Çeşitli Türk boylarının Balkanlar’da yerleşmesi ve yıllar geçtikten sonra bazı yerleşimcilerin Türkiye’ye dönmesiyle beraberlerinde getirdikleri mutfak kültürü etkileşimde bulunduğu toplumun mutfak kültürünün çeşitlenmesine sebebiyet vermiştir. Balkan mutfaklarını ülkeler bazında incelecek olursak; Arnavut, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Karadağ, Kosova, Makedonya, Romanya, Sırbistan ve Yunan mutfak kültürlerinden oluştuğunu görebiliriz. Balkan mutfakları coğrafi, ekonomik, dini, kültür vb. sebeplerden dolayı birbirlerine çok benzemektedir. Hatta bugün dahi birçok ürün farklı ülkelerde aynı isimde anılmakta hatta Türkçede de kullanılan yemekler ve araç-gereçler bulunmaktadır. Yapılan çalışmada Tekirdağ’ın Malkara ilçesinde yaşayan Balkanlar’ın çeşitli vilayetlerinden göçmüş olan 20 mahalleden 47 kişi ile görüşülmüş, mutfak kültürü, sofra adapları ve yemek tarifleri kayıt altına alınmaya çalışılmıştır. Çalışmanın amacı yaşlı ve ulaşılması zor olan 1. ve 2. nesil göçmenlerin bilgi birikimlerinin kayıt altına alarak gelecek nesillere aktarabilmektedir. Trakya bölgesinde mutfak kültürü hakkında yapılan çalışmaların azlığı ve birçok farklı etnik yapıyı bulundurması sebebiyle ileride yapılacak çalışmalar için de kaynak olunması amaçlanmaktadır. Ayrıca yörenin mutfak kültürünün zenginliği göz önüne alındığında, tanıtım faaliyeti amacıyla öneriler son bölümde sunulmuştur.

Keywords

Balkan, mutfak kültürü, sofra adabı, Tekirdağ, Malkara

Thanks

Bu çalışmanın ilk hali, 09/09/2020 tarihinde birinci yazarın ikinci yazarın danışmanlığında tamamladığı“Balkan Göçmenlerinin Sofra Kültürü Tekirdağ Malkara Örneği” adlı yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Culinary Culture of Balkan Immigrants: Tekirdağ Malkara Case

Abstract

The Balkan peninsula is geographically the route of the east to the west and the west to the east. Therefore, it has been both home to many civilizations and a transit route over the years. It has contributed to the increase in food diversity thanks to the interaction of communities living in the Balkans with different civilizations. With the settlement of various Turkish tribes in the Balkans and the return of some settlers to Turkey after many years, the culinary culture they brought with them led to the diversification of the culinary culture of the society in which they interacted. If we explore the Balkan cuisines on a country-by-country basis; We can see that it consists of Albanian, Bosnia and Herzegovina, Bulgaria, Croatia, Montenegro, Kosovo, Macedonia, Romania, Serbia and Greek culinary cultures. Balkan cuisines are very similar for geographical, economic, religious, cultural, etc. reasons. Even today, many products are called by the same name in different countries and there are even meals and tools used in Turkish. In the study, 47 people from 20 neighborhoods from various provinces of the Balkans living in The Malkara district of Tekirdag were interviewed and culinary culture, table manners and recipes were recorded. The aim of the study is to record the knowledge of the elderly and hard-to-reach 1st and 2nd generation immigrants and pass them on to future generations. Due to the lack of studies on culinary culture in the Thrace region and the presence of many different ethnicities, it is aimed to be the source for future studies. In addition, given the richness of the culinary culture of the region, suggestions for promotional activity are presented in the last section.

Keywords

Balkan, culinary culture, manners of table, Tekirdağ, Malkara

References

• Alibabić, V., Mujić, I., Rudić, D., Bajramović, M., Jokić, S., & Šertović, E. (2012). “Traditional Diets of Bosnia and the Representation of the Traditional Food in the Cuisine Field”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 46, 1673-1678.
• Artun, E. (2003). Osmanlının İlk Dönemlerinde Türk ve Balkan Kültürlerinde Etkileşim. [Online Dergi] Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi, http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/6.php (Erişim tarihi: 24.05.2019).
• Baltic, M., Janjić, J., Popovic, M., Baltic, T., Boskovic, M., Sarcevic, D., & Starcevic, M. (2018). “Meat in Traditional Serbian Cuisine”, Institute of Meat Hygiene and Technology, 54-62.
• Barbieri, V. (2015). “Croatia, Gastronomic Princess of the Mediterranean and Europe”. D. Fabijanic (Ed), crotian eno-gastronomy içinde (ss. 5-9). Zagreb: Radin Print d.o.o.
• Begonja, M. (2019). Traditional Croation Food: 29 Croatian Meals&Snacks You Gotta Try! https://www.chasingthedonkey.com/croatia-food-guide-traditionalcroatian-food (Erişim Tarihi: 04.05.2020).
• Bills, J. W. (2018). 11 Traditional Serbian Dishes You Need to Try. Erişim Tarihi: 02/06/2019, https://theculturetrip.com/europe/serbia/articles/11-traditional-serbian-dishes-you-need-to-try.
• Culture Grams World Edition. (2011). Republic of Montenegro. https://www.ciee.org/sites/default/files/content/hsib/orientation/montenegro.pdf. (Erişim Tarihi: 04.05.2019)
• Culture Grams World Edition (2011). Macedonia.: https://www.ciee.org/sites/default/files/content/hsib/orientation/macedonia.pdf. Erişim (Tarihi: 22.05.2019)
• Çelik, S. D. (2019). Ortak Kültürlerden Ortak Tatlar: Kosova Mutfağı. Milli Folklor, 282-295. https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=89&Sayfa=279. Erişim Tarihi: (12.06.2019).
• Dalby, A. (1988). Erken Atina'da Erkekler, Kadınlar ve Yemek, İkinci Milletlerarası Yemek Kongresi Kitabı. İstanbul-Gaziantep: Konya Kültür ve Turizm Vakfı.
• Doggen, A., & Schmitz, A. (2017). “The Migration of Culinary Traditions in the Region”. Vienna: IOM Vienna Regional Office.
• Eren, T. (1998), Cumhuriyet'in 75. Yılında Malkara: Malkara Kaymakamlığı.
• Gastromanya. (2016). Gastromanya, Romen Mutfağından Öne Çıkan Lezzetler. https://gastromanya.com/romen-mutfagindan-one-cikan-lezzetler. Erişim Tarihi: (25.01.2020).
• Göktepe, K. (2014). Türkiye Trakya’sında Nüfus ve İskân Politikaları (1830-1914), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 16(2) (99-123).
• Hacımuto, G. (2018). Saraybosna’da Ne Yenir? En Popüler Yöresel Yemekler. Erişim Tarihi: 24/01/2020, https://gezipgordum.com/saraybosna-yemek-rehberi.
• İnancık, H. (2016). “Türkler ve Balkanlar”. Kafkasyalı, M., S. (Ed), balkanlarda İslam miladı dolmayan umut içinde, Ankara: Eflal Matbaacılık.
• İyiyol, F. (2010). “The Effect of Turkish Culture on Bosnian Culture Exemplified by Food”. 2nd International Symposium on Sustainable Development, Sarajevo.
• Klemenčić, M., Šunjić, A., & Frka-Petešić, Z. (2013). Crotia Land and People. https://inavukic.com/wp-content/uploads/2013/07/croatia-land_and_people.pdf. (Erişim Tarihi: 05.06.2019).
• Kovačević, F., & Vujačić, V. (2016). “Gastrosophy and Food as Cultural Practice: The Case of Montenegro”, Anthropological Notebooks, 22(1) 95-105.
• Kozak, M. (2018). Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Levent, Z. (2019). “Tarihi Süreçte Kosova”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 52, 853-874.
• Marinković, M. (2012). “Sırp Kültüründe Osmanlı Damgası”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, Balkan Özel Sayısı-II, 44-56.
• Masotti, F. (2018) 11 Delicious Food to Try in Albania. https://theculturetrip.com/europe/albania/articles/11-delicious-food-to-try-in-albania. Erişim (Tarihi: 22.05.2019).
• Mehmet, M. A. (1992). “Romanya'da Yaşayan Türk Mutfağı”. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara: Pertal Matbaası.
• Molla, E. (2019). İşkodra Kültür Coğrafyası. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Murić, E. (2017). Local Dishes You Have to Try in Bosnia and Herzegovina. https://travelade.com/bosnia/stories/local-dishes-you-have-to-try-in-bosnia-and-herzegovina. (Erişim Tarihi: 22.06.2019).
• Nureski, D. (2016). “Osmanlı'dan Günümüze Makedonya’daki Türk Kültürü ve Makedonya’nın Türk Kültür Tarihindeki Yeri ve Önemi”, Avrasya Etüdleri, 50(2), 351-388.
• Oruç, Z, (2009), “Dünden Bugüne Balkan Türklüğü: Bir Analiz Denemesi”, Journal of Azerbaijani Studies, 15, 49-58.
• Özder, A, (2012), “Bosna-Hersek Cumhuriyeti'nde Coğrafyanın Halk Kültürüne Etkisi”, Marmara Coğrafya Dergisi, 25, 213-237.
• Pavlovic, S. (2017). 10 Traditional Montenegrin Dishes You Need to Try. Erişim Tarihi: 29/06/2019, https://theculturetrip.com/europe/montenegro/articles/10-traditional-montenegrin-dishes-you-need-to-try.
• Reusen, B. (2017). Kosovo Food Guide: What to Eat Drink (and Where). https://www.chasingthedonkey.com/kosovo-food-in-kosovo-travel-blog. (Erişim Tarihi: 18/04/2019).
• Saçılık, M. Y., Çevik, S., & Toptaş, A. (2018). “Geçmişin Mutfağından Gelecekteki Sofralara: Bandırma-Erdek Yöresinin Gastronomik Mirası”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(1), 300-319.
• Sancaktar, C. (2011). “Balkanlar'da Osmanlı Hakimiyeti ve Siyasal Mirası”, Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 2(2), 27-47.
• Serban, A. (2019). Top 10 Romanian Foods – Most Popular Dishes in Romania. https://www.chefspencil.com/top-10-romanian-foods. (Erişim Tarihi: 07/08/2020).
• Stoyanova, M. (2016). 10 Foods You Have to Try When You Are in Sofia, Bulgaria. https://travellingbuzz.com/10-foods-you-have-to-try-when-you-are-in-sofia-bulgaria. (Erişim Tarihi: 13.06.2019).
• Tayfur, M., & Nezir, S. (1999). “Batı Trakya ve Yunanistan Mutfağı Beslenme Alışkanlıkları. K. Toygar (Ed), Türk halk mutfak kültürü üzerine araştırmalar içinde, Ankara: Türk Halk Kültürünü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yayınları.
• TDK. Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 19.04.2022)
• Uğur, H. Z. (2018). Balkan Savaşları'nın Balkanlar'dan Anadolu'ya Türk Göçü Üzerine Etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Uğurlu, K. (2015). “The Impacts of Balkan Cuisine on the Gastronomy of Thrace Region of Turkey”. K. Csobán, & H. Könyves (Ed) Gastronomy and Culture, Debrecen: Litográfia Nyomda.
• Vujačić, V., Krešić, G., & Solarov, M. (2017). “Culinary Tradition Part of the Tourism Products in Montenegro”, 10th International Scientific Conference “Science and Higher Education in Function of Sustainable Development, Drvengrad, Užice.