Grimm Masallarından “Şişenin İçindeki Cin” Adlı Eserin Türkçe Çevirisine Yönelik Eleştiri

Year 2023, , 103 - 113, 30.12.2023

Esad Ömer Seker , Aylin Seymen

https://doi.org/10.55143/alkad.1339178

Abstract

Bu araştırmanın amacı; modern Alman kültürünü ölümsüzleştirmek amacıyla Alman halk masallarını bir kitap altında toplayan Grimm kardeşlerin “Şişenin İçindeki Cin” isimli Masalının Türkçe çevirisini eleştirmektir. Bu eleştiride kullanılan eser Millî Eğitim Bakanlığının 100 klasik eserinde kullanılan masal çevirisiyle sınırlandırılmıştır. Metinler analizi boyutunda, yöntem olarak kullanışlılığıyla bilinen Doküman analizi tercih edilmiştir. Eleştiri kriterleri olarak Avrupa Ortak Başvuru Metni’nin (AOBM) son güncellemesi (2020) içinde yer alan “Aracılık” kavramı kapsamında bulunan yazılı metin çeviri basamakları kullanılmıştır. Bu kıstaslara göre: Erek dil de yapılmış olan çeviride deyimler, atasözleri ve Alman kültürüne özgü yapılar gibi kültürlerarası boyutta aracılık yapılmış olan ifadeler analiz edilmiştir. Hedef metinde tespit edilen kültürel yapılar arasında aracılık kriterlerini karşılamayan 9 örnek tespit edilmiştir. Ayrıca bu örneklerde; ana metindeki kültürel ifadelere hatalı aracılık yapılması dışında, hatalı duygu, düşünce ve anlam aktarımı gibi sorunlar da saptanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, AOBM içerisinde bulunan aracılık kriterlerinin ihlal edildiği dolayısıyla kültürlerarası aracılık faaliyetinin başarısız olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

Çeviri, Çeviri Eleştirisi, Şişenin içindeki Cin, Grimm Kardeşler, Romantik Dönemi, Alman Edebiyatı.

Criticism of the Turkish translation of "The Spirit in the Bottle" from Grimm's Fairy Tales

Abstract

The aim of this research is to criticize the Turkish translation of the Grimm brothers' tales called “The Spirit in a Bottle”, which is one of the German folk tales that the Grimm brothers' have gathered under one book in order to immortalize modern German culture. The work used in this criticism is limited to the tale translation used in 100 classical works of the Ministry of National Education. In the analyzing of the texts, document analysis, which is known for its usefulness, was preferred as the research method. As the criticism criterion, one of the concepts of Common European framework of reference for languages (2020) known as “Mediation” was used. In the latest version of CEFR, the concept of "mediation" includes the written text translation steps which this research focuses on. According to these criterions: Intercultural expressions such as idioms, proverbs and German culture-specific structures that were translated into the target language were analyzed. Among the cultural structures identified in the target text, 9 examples were identified that did not meet the mediation criteria. Also, in these examples; In addition to erroneous mediation of cultural expressions from the main text, problems such as erroneous transfer of feelings, thoughts and meanings were also identified. According to the results of the research, it was concluded that the intercultural mediation activity was unsuccessful because the mediation criterion in the CEFR were violated.

Keywords

Translation, Translation Criticism, The Spirit in the Bottle, Grimm Brothers, Romantic Period, German Literature

References

• Akçay, Z. G. (2020). Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler Masalının Üç Hali: Grimm Kardeşler, Walt Disney ve Ertem Göreç. Erciyes İletişim Dergisi, 7(2), 965–988.
• Baumann, B., & Oberle, B. E. (1996). Deutsche Literatur in Epochen (2. überarbeitete Aufl). M. Hueber Verl.
• Becker-Cantarino, B. (Hrsg.). (2005). German literature of the eighteenth century: The enlightenment and sensibility. Camden House.
• Bluhm, L. (2022). Märchen als Literatur aus Literatur: Die „Kinder- und Hausmärchen“ der Brüder Grimm. Springer Berlin Heidelberg.
• Böhme, H. (Hrsg.). (2005). Topographien der Literatur. J.B. Metzler.
• Celik, S., Kirkgoz, Y., Copur, D., Irgin, P., & Erbay Çetinkaya, Ş. (2021). Council of Europe. (2021). Diller için Avrupa ortak başvuru metni: Öğrenme, öğretme ve değerlendirme – Tamamlayıcı cilt (S. Çelik, Y. Kırkgöz, D. Çopur, P.
• İrgin, & Ş. Erbay Çetinkaya, Trans.). Council of Europe Publishing. (Original work published 2020).
• Eki̇nci̇, O. (2017). Edebiyat sosyolojisi bağlamında II. Dünya Savaşı sonrası Alman Edebiyatı üzerine bir inceleme. Uluslararasi Kibris Universitesi Fen-Edebiyat Fakultesi, 23(91), 87–107.
• Europarat (Hrsg.). (2020). Common European framework of reference for languages: Learning, teaching, assessment; companion volume. Council of Europe Publishing.
• Even, S. (2010). Maierhofer, Waltraud; Klocke, Astrid: Deutsche Literatur im Kontext 1750–2000. 37(2–3), 267–270.
• Frey, W., Raitz, W., & Seitz, D. (1985). Einführung in die deutsche Literatur des 12. bis 16. Jahrhunderts: Adel und Hof — 12./13. Jahrhundert. VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Göttsche, D., & Saul, N. (Hrsg.). (2013). Realism and romanticism in German literature =: Realismus und Romantik in der deutschsprachigen Literatur. Aisthesis Verlag.
• Grimm, J., & Grimm, W. (1937). Märchen der Brüder Grimm (R. Koser-Michaëls, Hrsg.). Knaur.
• Grimm, J., & Grimm, W. (1999). Masallar (Kinder und Hausmärchen I) (E. Berköz, Hrsg.; K. Kaya, Übers.). Çağdaş Matbaacılık Yayınları, İstanbul.
• Grimm, W., Grimm, J., Zipes, J., & Dezsö, A. (Hrsg.). (2014). The original folk and fairy tales of the Brothers Grimm: The complete first edition. Princeton University Press.
• Güven, E. B. (2020). Aydınlanma felsefesi ve Alman aydınlanma edebiyatı. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 311–325.
• Hentschel, U. (2005). Der Lindenbaum in der deutschen Literatur des 18. Und 19. Jahrhunderts. Orbis Litterarum, 60(5), 357–376.
• Işıksal, A. (2021). Romantizm türleri ve ülkelere göre ayrımı. Akademik Sanat, (13), 14-23. Jakli, Timon. (2014). „Volk“ und „Volkspoesie“ als Identitätskonzept und literarische Abgrenzungsstrategie bei Grimm, Arnim und Brentano. Journal, 2(30), 5–24.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştirma yöntemleri. Manevi temelli sosyal hizmet araştırmaları dergisi, 1(1), 62-80.Kittel, H., House, J., & Schultze, B. (Hrsg.). (2004). Übersetzung: Ein internationales Handbuch zur Übersetzungsforschung. W. de Gruyter.
• Koelb, C., & Downing, E. (Hrsg.). (2005). German literature of the nineteenth century, 1832-1899. Camden House.
• Komissarov, V. N. (1991). Language and Culture in Translation: Competitors or Collaborators? TTR : traduction, terminologie, rédaction, 4(1), 33.
• Koopmann, H. (2015). Kindler Kompakt: Deutsche Literatur, 19. Jahrhundert. J.B. Metzler.
• Kopetzki, A. (1996). Beim Wort nehmen. J.B. Metzler.
• Korte, H. (2015). Kindler Klassiker: Deutsche Literatur. J.B. Metzler.
• Langosch, K. (1964). Die deutsche Literatur des lateinischen Mittelalters in ihrer geschichtlichen Entwicklung: DE GRUYTER.
• Mahoney, D. F. (Hrsg.). (2004). The Literature of German Romanticism. Camden House.
• Schnell, R. (2014). Hofliteratur und Hofkritik in Deutschland. Zur funktionalen Differenz von Latein und Volkssprache.
• Schumacher, M. (2010). Einführung in die Literatur des Mittelalters. WBG.
• Şerife, Y. (2004). Çeviride eşdeğerlik ve çeviri kuramları bağlamında karşılaştırmalı bir çalışma. Selcuk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi.
• Seymen, A. (2016). The Importance of general Knowledge about the country during the translation process. Kafkas Universitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Seymen, A. (2017). Die Übersetzung von literarischen Texten und ihre Subtilitäten. Zeitschrift für die Welt der Türken, 9(2), 261–271.
• Süren, M. (2021). Çeviriden beklentiler ve çeviri Gerçekleri: Çeviri Eleştirisinde Yapıcı Bir Yaklaşım Mümkün Mü? İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi / Istanbul University Journal of Translation Studies, 0(15), 93–109.
• Tanış Polat, N. (2021). Akademik çeviri eğitimi ve çeviri Bilgisi Alt Edinci. Alman Dili ve Edebiyatı Dergisi / Studien zur deutschen Sprache und Literatur, 0(46), 143–168.
• Üner, A. M. (2019). Klasikten postmoderne bir masalin müthiş serüveni: Kurbağa prens, kurbağa prenses, prenses ve kurbağa. The Amazing Adventure of a Tale from Classic to Postmodern The Frog Prince, The Frog Princess, The Princess and the Frog., 45, 209–225. Academic Search Ultimate.
• Uther, H.-J. (2013). Handbuch zu den „Kinder- und Hausmärchen“ der Brüder Grimm: Entstehung, Wirkung, Interpretation (2., vollständig überarbeitete Auflage). Walter de Gruyter GmbH.
• Winzer, A. (2021). Permanente Metamorphosen: Neues zur Verlags- und Editionsgeschichte der „Kinder- und Hausmärchen“ der Brüder Grimm. Büchner-Verlag, Wissenschaft und Kultur.
• Ziegler, K. (2011). Jacob Grimm und die geschichtliche Welt. Journal, 0(1), 1–32.
• Elektronik Kaynaklar https://sozluk.gov.tr/ https://www.duden.de/