TÜRK MÜZİK YAŞAMINDA KEMAL İLERİCİ

Year 2020, Volume: VI Issue: ÖZEL SAYI, 338 - 373, 22.09.2020

Melik Ertuğrul Bayraktarkatal Erdinç Yalınkılıç

Abstract

Türk müziği ezgilerinin Batı tekniği ile çokseslendirilmesinin, kurumsal olarak Osmanlı İmparatorluğu zamanında “Muzika-yi Hümâyun”da başladığı söylenebilir. Türk müziği makam yapılarının Batı müziği armonisiyle uyuşum sorunu ve yeni müzik dilinin nasıl olması gerektiğiyle ilgili tartışmalar Cumhuriyet döneminde de devam etmiştir. Rauf Yekta, Hüseyin Sadettin Arel gibi birçok müzik insanı Türk müziğinin kendi yapısal özelliklerinden kaynaklanacak olan bir armonik sistemin gerekliliğine işaret etmişlerdir. Müzik tarihimizde bu arayışlara ilk kapsamlı ve sistematik öneri besteci ve müzikolog Kemal İlerici’den (1910-1986) gelmiştir. Kemal İlerici, ilk olarak 1970 yılında yayınlanan “Bestecilik Bakımından Türk Müziği ve Armonisi” isimli eserinde, Türk müziği ezgilerini ve makam yapılarını analiz ederek, müziğimizden kaynaklanan özgün bir armonik modeli ortaya koymuştur.
Türk müzik yaşamında besteci, teorisyen, müzikolog olan pek çok önemli müzik insanı da Kemal İlerici’nin öğrencisi olmuş ve armonik sistemini kendisinden öğrenmiştir. Kemal İlerici’nin daha az bilinen yönlerinden biri ise; bir düşün insanı olarak, Türk toplumu ve Türk müziğinin sorunlarına pek çok makale, rapor ve röportajlarında eğilmiş olmasıdır. Bu konularda çözüm önerileri sunmuş ve açıklamıştır. Türk müziğinin değerlerini bu müziğin özelliklerinden kaynaklanarak açıklamış olan İlerici, Türk müziğinin her alanında çalışma yapılmasının çok önemli olduğunu her zaman vurgulamıştır.
Yaptığı çalışmaların etkileri bugün de sürmekte olan Kemal İlerici’nin yaşam öyküsü ve çalışmalarının gün yüzüne çıkarılmasının, Türk müzik yaşamına ışık tutacağı düşünülmektedir.

Keywords

Kemal İlerici, Türk Müziği, Makamsal Armoni, Dörtlü Armoni

References

• Arpaguş, F. (2004). Ma’lûmât Mecmuasının 1-500 sayıları arasında yer alan Türk Mûsikîsi İle İlgili Makaleler. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul.
• Arseven, V. (1969). Bestecilerimiz: Kemal İlerici. Orkestra Dergisi, sayı 80, ss. 2-8.
• Bayraktar, E. (1998). Kemal İlerici’nin Armonik Dizgesinin Bir Özeti. A. Say içinde, Türkiye’nin Müzik Atlası (ss. 51-54). İstanbul: Borusan Kültür Sanat Yayınları.
• Gökalp, Z. (1968). Türkçülüğün Esasları. Ankara: Varlık Yayınları.
• İlerici, K. (1972, Ekim). Müzikseverlere. Filarmoni Dergisi. sayı 75, 12-21.
• İlerici, K. (1980, Aralık). Müzikte Çok seslilik. (Y. Dorman, Dü.) Gösteri sanat-edebiyat(1), 54.
• İlerici, K. (1981). Bestecilik Bakımından Türk Müzıği ve Armonisi. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Oransay, G. (1965). Batı Tekniğiyle Yazan 60 Türk Bağdar. Ankara: Küğ Yayını.
• Özcan, N. (2006). Muzıka-yi Hümâyun. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Cilt 31, s. 422-423). içinde İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Öztuna, Y. (2006). Türk Mûsikîsi Akademik Klasik Türk San'at Mûsikîsi'nin Ansiklopedik Sözlüğü (Cilt I). Ankara: Orient Yayınları.
• Tanır, G. A. (2001). Kemal İlerici Hayatı, Eserleri ve Müzikolojiye Katkıları. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Etnomüzikoloji ve Folklor Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi). Ankara
• Yalınkılıç, E. (2019). Besteci, Müzikolog Kemal İlerici'nin "Bestecilik Bakımından Türk Müziği ve Armonisi" ve Öğrencisi M. Ertuğrul Bayraktarkatal'ın Makamsal Armoni Yaklaşımları. Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü (Yüksek Lisans Tezi). Ankara.
• Yekta, R. (1986). Türk Musikisi. (O. Nasuhioğlu, Çev.) İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Bayraktarkatal, M. E. (29.12.2012). Öğretmenim Kemal İlerici. Ankara: MÜZED 2012 Ödül Törenleri. 03.06.2020. https://www.ertugrulbayraktar.com/ogretmenim-kemal-ilerici.
• Özcan, N. (2006). Muzıka-yi Hümâyun. TDV İslâm Ansiklopedisi. 21.01.2020.https://islamansiklopedisi.org.tr/muzika-yi-humayun