'Otoriter' ve 'Demokratik' Tutuma Sahip Ebeveynleri Olan 5-6 Yaş Çocuklarının Evcilik Oyunlarında Üstlendikleri Roller

Yıl 2014, Cilt: 3 Sayı: 2, 384 - 409, 03.04.2014

Handan Asude Başal , Pınar Bağçeli Kahraman , Meral Taner Derman , Özlem Kahraman Hatice Sümer

Öz

Bu araştırmanın genel amacı, otoriter ve demokratik tutuma sahip anne-babaları olan 5-6 yaş grubu çocukların evcilik oyunlarında üstlendikleri rolleri incelemektir. Araştırma kapsamına tesadüfî örnekleme yoluyla önce 194 çocuk, 194 ebeveyn ve 10 öğretmen katılmıştır. Araştırma kapsamına alınan 194 anne-babaya Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeği (PARI) uygulanmıştır. Uygulanan Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutum Ölçeğine göre en yüksek demokratik tutum puanına sahip 10 anne-babanın çocuğu ve en yüksek otoriter (baskıcı) tutum puanına sahip 10 anne-babanın çocuğu seçilmiştir. Araştırma kapsamına alınan anne-balardan demokratik tutuma sahip olanların çoğunluğunun yükseköğretim mezunu olduğu; otoriter tutuma sahip olanların çoğunluğunun ise ilköğretim mezunu olduğu saptanmıştır. Araştırma süresince toplam 20 çocuk araştırmacılar tarafından gözlenmiştir. Ayrıca öğretmenlere çocukların evcilik oyunlarında üstlendikleri rolleri belirtmelerine ilişkin bir anket uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarının belirlenmesinde sayısallaştırma yoluna başvurulmuş, frekans ve yüzdeler halinde değerlendirmeler yapılmış ve Ki Kare Testiile tutumlar arasındaki ilişki ifade edilmeye çalışılmıştır. Araştırma sonucunda; demokratik ebeveynlerin kız çocuklarında en fazla uyumluluk ve sosyallik; otoriter ebeveynlerin kız çocuklarında ise en fazla liderlik, sosyallik ve baskıcı olma özelliklerinin gözlendiği, demokratik tutuma sahip ebeveynlerin erkek çocuklar, otoriter ebeveynlerin erkek çocuklarına göre daha hoşgörülü olduğu belirlenmiştir. Demokratik tutuma sahip ebeveynlerin kız çocukların, otoriter tutuma sahip ebeveynlerin kız çocuklarına göre anne rolünü daha çok benimsedikleri; otoriter tutuma sahip ebeveynlerin erkek çocuklarının ise özellikle olumsuz baba tutum ve davranışlarını sergilemekten kaçındıkları belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

evcilik, 5-6 yaş, otoriter tutum, demokratik tutum

Kaynakça

• Açık Öğretim Fakültesi Ders Notları (2011). “Aile Yapısı ve İlişkileri-Ünite http://notoku.com/06-anne-baba-olmak/ (Erişim Tarihi: 24/10/2014). 6/ Anne-Baba Olmak”,
• Aral, N., Gürsoy, F. ve Köksal, A. (2001). Okul öncesi eğitiminde oyun. İstanbul: Ya-Pa Yayın Pazarlama.
• Arı, M. (2005). Türkiye’de erken çocukluk eğitimi ve kalitenin önemi. Müzeyyen Sevinç (Ed.), Gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar 1 içinde (31-35) İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Arıkan, D. ve Karaca, E. (2004). Annelerin oyuncak seçme ile ilgili bilgi ve uygulamaları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1-9.
• Aslan, E. (1992). Benlik kavramı ve bireyin yaşamındaki etkileri. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4, 7-14.
• Bağçeli-Kahraman, P. ve Başal, H.A. (2011). Anne eğitim düzeyine göre çocukların cinsiyet kalıpyargıları ile oyun ve oyuncak tercihleri. e-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 36-58.
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: an agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52, 1-26.
• Başal, H.A., Bağçeli-Kahraman, P. & Taner-Derman, M. (2011). The view’s of mothers on toy choices of 10-12 age children and the preferences of children according to parental attitudes. VI. International Balkan Congress for Education and Science: The Modern Society and Education, Book of Proceedings, Ohrid, 569- 576.
• Başal, H.A. (2012). Gelişim ve psikoloji nasıl mutlu ve başarılı bir çocuk yetiştirebilirim?. (Genişletilmiş beşinci baskı). Bursa: Ekin Kitabevi
• Baumrind, D. (1968). Authoritarian v.s. authoritative parental control. Adolescence, 3: 255-272.
• Bee, H. (1995). The developing child. (7th ed.) New York: Harper Collins College Publishers.
• Berk, L. (2009). Child development. (8th ed.) USA: Pearson International Edition.
• Çağdaş, A. ve Seçer, Z. (2004). Anne-baba eğitimi. Konya: Eğitim Kitabevi.
• Çağdaş, A. (2002). Anne-baba-çocuk iletişimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Demiriz, S. ve Öğretir, A. D. (2007). Alt ve üst sosyo-ekonomik düzeydeki 10 yaş çocuklarının anne tutumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 15 (1), 105-122.
• Durmuş, R. (2006). 3-6 yaş arası çocuğu olan ebeveynlerin kişilik özellikleri ile anne-baba tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdoğdu, M.Y. (2005). Suça yönlendirilen ve yönlendirilmeyen çocukların aile ilişkileri ile saldırganlık davranışlarının karşılaştırılması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12 (3), 106-114.
• Filiz, Z. ve Yaprak, B. (2009). Diskriminant analizi ile anne baba tutumlarının sınıflandırılmasına ilişkin bir uygulama. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 5(2), 195-209.
• Goldstein, J.H. (1994). Sex differences in toy play and use of video games. toys, play and child development. (First Published) University Pres. 110–129), Australia: Cambridge
• Göncü, A. (1996). Oyunun çocuğun hayatındaki yeri. Eğitim psikolojisi içinde (59-60), Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Günalp, A. (2007). Farklı anne-baba tutumlarının okulöncesi eğitim çağındaki çocukların özgüven duygusunun gelişimine etkisi (Aksaray ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Haapasalo, J. & Pokela, E. (1999). Child rearing and child abuse antecedents of criminality. Agression and Violent Behavior, 4(1), 107-127.
• Jadva,V., Hines, M. & Golombok, S. (2010). Infants’ preferences for toys, colors, and shapes: sex differences and similarities. Archives Sexual Behavior, 39, 1261-1273.
• Kabadayı, A. (2005). Cumhuriyet devrinde konya’da oynanan çocuk incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2(1), 1- 19. çeşitli değişkenler açısından
• Kail, R.V. (2004). Children and their development. (3rd ed.) Pearson Prentice Hall: Purdue University.
• Kaugars, A.S. & Russ, S.W. (2009). Assessing Preschool Children's Pretend Play: Preliminary Validation of the Affect in Play Scale-Preschool Version, Early Education & Development, 20(5), 733-755.
• Navaro, L. (1989). Aşırı koruyuculuğun çocuk eğitimine etkileri. Ya-pa Yaygınlaştırılması Semineri, İstanbul: Ya-Pa Yayınları. Okul
• Öner, N. (2008). Türkiye’de kullanılan psikolojik testlerden örnekler. Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• Özyürek, A. ve Poyraz, H. (2005). Okulöncesi 5–6 yaş çocukların problem davranışları ve ebeveynlerin disiplin yöntemlerinin incelenmesi. Milli Eğitim, 166, 83–97.
• Özyürek, A. & Tezel Şahin, F. (2005). 5–6 Yaş grubunda çocuğu olan ebeveynlerin tutumlarının incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19–34.
• Özyürek, A. ve Tezel Şahin, F. (2010). Anne-baba olmak ve anne-babaların çocuk yetiştirme tutumları. (Ed. Tülin Güler)Anne baba eğitimi içinde, Ankara: Pegem Akademi
• Pennell, G.E. (2008). Why boys still don’t play with barbie: gender socialization in toyland. 5th Itra World Congress Toys and Culture Book of Abstracts, 9-11 July, Nafplion, Greece.
• Roopnarine, J.L., Ahmeduzzaman, M., Donnely, S. Gill,P, Mennis,A., Arky,L., Dingler, K., McLaughlin,M. & Talukder,E. (1992), Social-Cognitive play behaviors and playmate preferences in same-age and mixed-age classrooms over a 6-month period. American Educational Research Journal, 29(4),757-776
• Saracho, O. N. & Spodek, B. (2003). Recent trends and innovations in the early childhood education curriculum. Early Child Development and Care, 173 (2–3), 175–183.
• Sevinç, M. (2004). Erken çocukluk gelişimi ve eğitiminde oyun. İstanbul: Morpa Yayıncılık.
• Suizzo, M-A. & Bornstein, M.H. (2006).French and european american child–mother play: culture and gender considerations. International Journal of Behavioral Development, 30(6), 498-508.
• Taş, I. (2010). Etnografik bakış açısıyla kırsal kesimde okulöncesi fen eğitimine yönelik bir durum çalışması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tezel Şahin, F. ve Özyürek, A. (2008). 5-6 yaş grubu çocuğa sahip ebeveynlerin demografik özelliklerinin çocuk yetiştirme tutumlarına etkisinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
• Uyanık-Blat, G. (2007). İlköğretime başlayan çocukların anne babalarının çocuk yetiştirme tutumlarının okul öncesi eğitimden yararlanma düzeylerine göre incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 32(143),89-99.
• Wood, E., Desmarais, S.& Gugula,S. (2002). The impact of parenting experience on gender stereotyped toy play of children. Sex Roles, 47, 39-49.
• Yavuzer (2010). Yaygın anne-baba tutumları. Çocuk ve ergen eğitiminde anne-baba tutumları içinde (11-40), İstanbul: Timaş Yayınları
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 6. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yörükoğlu, A. (1992). Değişen toplumda aile ve çocuk. 4. Baskı, İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.