Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Beğenirlik Tercihlerinin Yargici Kararlari İle Ölçeklenmesi

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 1, 136 - 152, 12.06.2015

Hakan Koğar , Selahattin Gelbal

Öz

Bu araştırmada, üniversite öğrencilerinin sosyal beğenirlik tercihleri ve bu tercihlerin bazı değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amaçlanmıştır. Çalışma grubu, Başkent Üniversitesi ve Gazi Üniversitesinde öğrenim gören 307 öğrenciden oluşmaktadır. Ölçme aracı olarak Dunn-Rankin, Knezek ve Abalos (1978)’un geliştirdikleri Sosyal Beğenirlik Ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçeğe ait sıfatlardan Türk kültürüne uygun bulunan 10 tanesi uzman görüşü de alınarak seçilmiştir. İkili karşılaştırma, sınıflama ve sıralama ile ölçekleme yöntemleri kullanılarak öğrencilerin sosyal beğenirlik tercihleri belirlenmiştir. Buna göre, en çok tercih edilen sıfatlar “sağlıklı”, “dürüst” ve “başarılı” iken; en az tercih edilen sıfatlar “güzel/yakışıklı”, “güçlü” ve “zengin”dir. Yargıcı kararlarına dayalı farklı ölçekleme teknikleri ile elde edilen sosyal beğenirlik sıfatları arasındaki ilişki 0.903 ile 0.939 arasında değişen korelasyon katsayıları hesaplanmıştır. Elde edilen ölçek değerlerinin cinsiyet, yaş, arkadaş sayısı ve gelir düzeyine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Sağlıklı olma, adil olma, dürüst olma gibi bazı sıfatlarda farklılıklar görülmekle birlikte, bu farklılıkların düşük düzeyde kaldığı belirlenmiştir. Sosyal beğenirlik tercihlerinin cinsiyet, yaş, arkadaş sayısı ve gelir düzeyine göre oldukça benzer çıkmasına, tercih edilen sosyal beğenirlik sıfatlarının stabil bir yapıya sahip olmalarının neden olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal beğenirlik; ölçekleme; sınıflama yargılarına dayalı ölçekleme; sıralama yargılarına dayalı ölçekleme; karşılaştırma yargılarına dayalı ölçekleme

Kaynakça

• Acar-Güvendir, M. & Özer-Özkan, Y. (2013). İki ölçekleme yönteminin karşılaştırılması: ikili karşılaştırma ve sıralama yargıları, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105-119.
• Baskett, G. D. & Freedle, R. O. (1972). Aspects of Language Pragmatics and the Social Perception of Lying, Journal of Psycholinguistic Research, 3(2), 117-131.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket Geliştirme, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 133-151.
• Dunn-Rankin, P., Knezek, G. A. & Abalos, J. (1978). Circular Triads Revisited. Hawaii Psikoloji Birliği Oturumunda Bildiri, Honolulu, Hawaii.
• Dunn-Rankin, P., Knezek, G. A., Wallace, S. & Zhang, S. (2004). Scaling Methods (2. Baskı). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Haran, S. & Aydın, O. (1995). Depresyon, Umutsuzluk, Sosyal Beğenirlik ve Kendini Kurgulama Düzeyinin İntihar Fikirleri ile İlişkisi, Kriz Dergisi, 3 (1-2) 218-222.
• Kamide, H. & Daibo, I. (2004). Perception in Close Relationship as a Regulation Function: Discrepancy Between İdeal Self and Actual Self. Japanese Journal of Interpersonal and Social Psychology, 4, 107 – 112.
• Kan, A. (2008). A Comparison of Scaling Methods Based on Judge Decisions: An Empirical Study, Hacettepe University Journal of Education, 35, 186-194.
• Lanyon, R. I. (2000). Development of a Correction Procedure for Overly Favourable Self-Presentation on the Drake P3 Communication Survey, Drake Predictive Performance Profile Inc. (Online olarak 22 Ocak 2011'de elde edilmiştir.)
• McCreary, D. R. & Korabik, K. (1994). Examining the Relationships Between the Socially Desirable and Undesirable Aspects of Agency and Communion, Sex Roles, 31 (11-12), 637-651.
• O’Neil, M. R., & Chissom, B. S. (1993). A Comparison Three Methods for Assessing Attitudes. Paper Presented at the Annual Meeting of the Educational Research Association. New Orleans, USA.
• Schumm, W. T. & Bugaighis, M. A. (1986). Marital Quality over the Marital Career: Alternative Explanations. Journal of Marriage and Family, 48 (1), 165 – 168.
• Stevens, S. S. (1966). Handbook of Experimental Psychology. NewYork: John Willey and Sons Inc.
• Thomsen, D. K., Mehlsen, M. Y., Viidik, A., Sommerlund, B. & Zachariae, R. (2004). Age and Gender Differences in Negative Affect—Is There a Role for Emotion Regulation?. Personality and Individiul Differences, 38, 1935 – 1946.
• Turgut, M. F. & Baykul, Y. (1992). Ölçekleme Teknikleri. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• US National Library of Medicine (2007). Medical Subject Headings (MeSH) Dictionary, USA.
• The Scaling of Social Desirability with Judgmental
• Decision among College Students
• Hakan Koğar1,* and Selahattin Gelbal 2 1 Başkent University, Turkey
• 2 Hacettepe University, Turkey