Problems Encountered in Turkish Language Teaching and Solution Suggestions

Yıl 2025, Cilt: 14 Sayı: 1, 38 - 54, 27.06.2025

Şafak Kaman , Turan Yiğit , Ülkühan Şahin

https://doi.org/10.17539/amauefd.1611805

Öz

The aim of the study is to determine the problems faced by classroom teachers and Turkish teachers in Turkish lessons and to identify solutions to these problems. The research was conducted using a case study design from qualitative research methods and the study of this research consisted of 15 classroom teachers and 15 Turkish teachers working in public schools in the 2023-2024 academic year. A semi-structured interview form was used as a data collection tool. The data obtained from the interviews with classroom teachers and Turkish teachers, who are important stakeholders of Turkish teaching, were analyzed by content analysis method, and then 5 main themes, 18 sub-themes, 115 codes were created. The 5 main themes are curriculum, textbook, teaching environment, student, and socio-cultural factors. One of the themes that emerged as a result of our research is that the biggest problem with the student theme is that students do not have reading habits, while teachers recommend that activities such as author-reader days and participation in book fairs should be organized for students to like reading. Other findings obtained according to these themes and sub-themes are discussed with the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Turkish Teaching , Classroom Teacher , Turkish Teacher , Problems , Solution Suggestions

Türkçe Öğretiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Öz

Amacı, sınıf öğretmenlerinin ve Türkçe öğretmenlerinin Türkçe derslerinde karşılaştıkları sorunları belirlemek ve bu sorunlara yönelik çözüm önerilerini tespit etmektir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılarak gerçekleştirilen araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 eğitim öğretim yılında devlet okullarında görev yapan 15 sınıf öğretmeni ve 15 Türkçe öğretmeni oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Türkçe öğretiminin önemli paydaşlarından olan sınıf öğretmenleri ve Türkçe öğretmenleri ile gerçekleştirilen görüşmeler ile elde edilen veriler içerik analiz yöntemi ile incelenmiş ve 5 ana tema olmak üzere 18 alt tema ve 115 kod oluşturulmuştur. Oluşturulan 5 ana tema; öğretim programı, ders kitabı, öğretim ortamı, öğrenci ve sosyokültürel faktörlerdir. Araştırmamızın sonucunda ortaya çıkan temalardan biri olan öğrenci temasıyla ilgili görülen en büyük sorun öğrencilerin okuma alışkanlıklarının olmaması tespit edilirken öğretmenlerin öğrencilerin okumayı sevmeleri için yazar-okur günleri, kitap fuarlarına katılım gibi etkinliklerin yapılmasını önermektedir. Bu temalara ve alt temalara göre elde edilen diğer bulgular ilgili literatür ile tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretimi , Sınıf öğretmenleri , Türkçe öğretmenleri , Sorunlar , Çözüm önerileri

Etik Beyan

Yapılan bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında uyulması belirtilen tüm kurallara uyulmuştur. Yönergenin ikinci bölümü olan “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden hiçbiri gerçekleştirilmemiştir. Etik kurul onayına ilişkin bilgi Etik değerlendirmeyi yapan kurul adı = Kastamonu Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Bilimsel Araştırmalar ve Yayın Etiği Kurulu Etik değerlendirme kararının tarihi= 08.05.2024 Etik değerlendirme belgesi sayı numarası= 5/32

Kaynakça

• Akman, E., & Aşkın, İ. (2012). Ses temelli cümle yöntemine eleştirel bir bakış. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1), 1-18. https://dergipark.org.tr/en/pub/gefad/issue/6736/90561
• Akman, İ., & Akman, N. (2017). Çocuk ve gençlerde okuma alışkanlığı sorunu: Okul kütüphanelerinin işlevselliğine bir bakış. Türk Kütüphaneciliği, 31(2), 281-285. https://dergipark.org.tr/en/pub/tk/issue/48648/618481
• Aksaçlıoğlu, A. G., & Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21(1), 3-28. https://dergipark.org.tr/en/pub/tk/issue/48939/624269
• Aktürk, Y., & Mentiş-Taş, A. (2011).İlk okuma-yazma öğretiminde “Ses temelli cümleyöntemi”nin uygulanmasına ilişkin öğretmen görüşleri (Şanlıurfa/Viranşehir örneği). Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 27-37. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue/33886/375213
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749.
• Avcı, İ. N., & Tepeli, Y. (2022). Türkçe dersi öğretim programı bağlamında 5. sınıf Türkçe dersi öğretimine ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Rumelide Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 26, 99-124. https://doi.org/10.29000/rumelide.1073849
• Aydoğdu, H. (2020). Okuma alışkanlığı ve okul kütüphanelerinin bireysel gelişime etkisi üzerine bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 49(225), 201-226. https://dergipark.org.tr/en/pub/milliegitim/issue/52526/690672
• Aytan, T., & Güney, N. (2012). Türkçe öğretiminde aktif öğrenme uygulamaları dinleme becerisi. Nobel Yayıncılık.
• Bayburtlu, Y. S. (2015). 2015 Türkçe dersi öğretim programı ve 2006 Türkçe dersi öğretim programının değerlendirilmesi. Turkish Studies, 10(15), 137-158. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.8817
• Baymur, F. (1944). İlkokullarda Türkçe öğretimi (İkinci Kitap). Tan Matbaası.
• Bıçak, N., & Alver, M. (2018). 2018 Türkçe dersi öğretim programı’na ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2480-2501. https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/42447/511188
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, K. E., Akgün, E. Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çelenk, S. (2002). İlkokuma-yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. İlköğretim Online, 1(2), 40-47. https://dergipark.org.tr/en/pub/ilkonline/issue/8614/107282
• Çelenk, S. (2008). İlköğretim okulları 1.-5. sınıflar eğitim programının öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi [Konferens sunumu]. 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Sakarya, Türkiye.
• Çınar, O., Teyfur, E., & Teyfur M. (2006). İlköğretim okulu öğretmen ve yöneticilerinin yapılandırmacı eğitim yaklaşımı ve programı hakkındaki görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 47-64. https://www.academia.edu/download/32692767/eteyfur.pdf
• Çiftçi, Ö., & Uzunyol, C. (2019). Öğretmen görüşlerine göre Türkçe öğretiminde karşılaşılan problemlerin kaynakları. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(4), 825-840. https://doi.org/10.16916/aded.558235
• Demir, O., & İzci, E. (2015). İlkokul (4. sınıf) Türkçe dersi öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve bu sorunların giderilmesine yönelik öğretmen görüşleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (49), 440-460. https://dergipark.org.tr/en/pub/abuhsbd/issue/32942/366028
• Demir, S., & Sahin, S. (2009). İlköğretim okullarında 1-5. sınıflarda yapılandırmacılık yaklaşımına göre oluşturulan eğitim programlarının uygulanmasında öğretmenlerin karşılaştığı sorunlar. Journal of Qafqaz University, (26), 158-171.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş (Nitel, nicel ve eleştirel kuram metodolojileri). Anı Yayıncılık.
• Erdoğan, T., & Gök, B. (2009). Türkçenin ana dili olarak öğretiminde karşılaştırılan sorunlar ve bu sorunların giderilmesine yönelik öneriler: Ankara örneği. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(36), 01-16.
• Gencer, K., & Çetin, M. (2016). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin ana dil öğreniminde akademik başarılarına ailenin etkisi. Electronic Turkish Studies, 11(9), 441-460. https://research.ebsco.com/c/w3owqr/search/details/qczdpgriyr?db=obo
• Gün, M. (2012). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi okuma etkinliklerinde karşılaşılan sorunlar. Turkish Studies, 7(4), 1961-1977.
• Güneş, F. (2017). Türkçe öğretiminde etkinlik yaklaşımı. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(1), 48-64
• Güven, S. (2008). Sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim ders programlarının uygulanmasına ilişkin görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 177, 224-236. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1629
• Karakuş, E., & Taş, H. (2007). Türkçe öğretimi etkinlikleri. Nobel Yayıncılık.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F., & Hasırcı, S. (2016). Türkçe öğretimi (9. baskı). Anı Yayıncılık.
• Kılıç, Y., & Haşıloğlu, M. A. (2017). Sosyoekonomik durumun öğrenci başarısına etkisi (7. sınıf Türkçe ve fen bilimleri dersleri örneklemi). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1025-1049. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/345119
• Kırmızı, F. S., & Akkaya, N. (2009). Türkçe öğretimi programında yaşanan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 42-54. https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11118/132971
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook.Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Türkçe dersi öğretim programı. MEB.
• Nas, R. (2003). Türkçe öğretimi. Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Ömeroğlu, A. F., & Hakkoymaz, S. (2022). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin söz varlığı öğretiminde kullanılan yöntem ve teknikler açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(2), 347-362. https://doi.org/10.16916/aded.1053964
• Öz, F. (2006). Uygulamalı Türkçe öğretimi (3. Baskı). Anı.
• Özpolat, A.G., Sezer, F., İşgör, İ.Y., & Sezer, M. (2007). Sınıf öğretmenlerinin yeni ilköğretim programına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 174, 206-213.
• Susar-Kırmızı, F., & Yurdakal, İ. H. (2019). Sınıf öğretmenlerinin 2018 Türkçe dersi öğretim programı’na ilişkin görüşleri. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 64-76. https://dergipark.org.tr/en/pub/ekuad/issue/44939/559433
• Susar, F. (2001). Türkçe öğretiminde öğretmen boyutunda karşılaşılan sorunlar ve bunun öğretmen performansına etkileri, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(10), 53-65. https://dergipark.org.tr/en/pub/pauefd/issue/11133/133152
• Şimşek, Ş., & Demirel, İ. F. (2020). Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı kazandırma/kelime öğretimi etkinliklerinin kullanılan yöntemler açısından incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi,11(E), 317-330. https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/59344/838380
• Tosunoğlu, M. (2009). Türk eğitiminin temel sorunu: İlk okuma yazma. Türkçenin eğitimi ve öğretimi üzerine konuşmalar. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uygun, M., & Katrancı, M. (2013). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe derslerinde karşılaştıkları sorunlara ilişkin görüşleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 255-270. https://dergipark.org.tr/en/pub/jiss/issue/25894/272889
• Ünsal, H. (2013). Yeni öğretim programlarının uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. İlköğretim Online, 12(3), 635-658.https://dergipark.org.tr/en/pub/ilkonline/issue/8584/106621
• Vatansever-Bayraktar, H., & Girgin, S. (2021). İlkokul döneminde Türkçe öğretimi. K. A. Kirkiç & H. Vatansever Bayraktar (Eds.), Kuramdan uygulamaya ilkokul eğitiminde yenilikçi öğrenme ve öğretim içinde (s. 111-150). Efeakademi Yayınları.
• Yalar, T. (2010). İlköğretim 3. sınıflarda Türkçe dersi öğretiminde karşılaşılan sorunların öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 30-41. https://dergipark.org.tr/en/pub/zgefd/issue/47950/606694
• Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretimi yöntemleri-Yeni yaklaşımlar. Akçağ Yayınları.
• Yaman, B., & Erdem İ. (2018). İlkokul 1. sınıf öğretmenlerinin okuma yazma öğretiminde karşılaştıkları güçlükler. Socıal Scıences Studies Journal, 4 (28), 6534-6539. https://doi.org/10.26449/sssj.1141
• Yanbıyık, S., & Yılmaz, F. (2016). Literatür temelli bir araştırma: Türkçe öğretiminin sorunları. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 3(1), 60-75. https://dergipark.org.tr/en/pub/etad/issue/26384/277999
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, K., Kandemir, E., Çınar, Z., & Durak, M. (2017). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi öğretim programına yönelik görüşleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 5(2), 135-154. https://www.anadiliegitimi.com/tr/download/article-file/299688
• Yıldız, C., Okur, A., Arı, G., & Yılmaz, Y. (2013). Türkçe öğretimi: Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya (4. baskı). Pegem Akademi.
• Yolcu, M. (2002). Dil: İşlevi, çeşitleri ve alanları bağlamında kavramsal bir inceleme. Din bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2(4), 67-96. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/52644