Can Distance Education Be A Permanent Education Method? Reveling the Marketing Perspective Within the Scope of Education Marketing

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 2, 743 - 763, 31.07.2025

Yıldırım Yıldırım

https://doi.org/10.11616/asbi.1658304

Öz

This study was carried out using the interview technique, which is one of the qualitative methods. The study, which was conducted by asking open-ended questions with ten marketing academicians working at universities, has a distinctive and different feature in that it is the first study in which distance education is evaluated at the higher education level from the eyes of marketers. Because previous studies were handled in terms of education, students, teachers, parents and other stakeholders were included in the sampling. However, in this study, distance education has been evaluated from the perspective of marketers and the future existence and permanence of distance education has been opened to discussion. As a result of the research, it has been revealed that distance education is a product (service) that can be marketed, it should be focused on the product the most, but all marketing mix elements are important, and distance education is described as flexible, easy, accessible and cheap. In addition, it has been found that the most critical success factor in distance education is technical infrastructure, hardware and a user-friendly interface, it can be used mostly in social sciences and theory-based courses, private universities are more advantageous in distance education, and distance education is most suitable for personal development courses rather than higher education. In addition, it has been observed that marketing academics do not see students as customers, and they think that distance education will be a permanent education method in the future, but not a substitute for face-to-face education, but an alternative education method.

Anahtar Kelimeler

Distance education, Marketing, Education marketing, Service marketing

Uzaktan Eğitim Kalıcı Bir Eğitim Yöntemi Olabilir mi? Eğitim Pazarlaması Kapsamında Pazarlamacı Bakış Açısının Ortaya Konulması

Öz

Bu çalışma nitel yöntemlerden biri olan görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Üniversitelerde görev yapan pazarlamacı on akademisyen ile açık uçlu sorular sorularak yapılan çalışma, ilk kez pazarlamacıların gözünden, yükseköğretim düzeyinde uzaktan eğitimin değerlendirildiği çalışma olması yönünden ayırt edici ve farklı bir özellik taşımaktadır. Çünkü önceki çalışmalar eğitim yönünden ele alınmış, örnekleme ise öğrenciler, öğretmenler, veliler ve diğer paydaşlar dahil edilmiştir. Oysaki bu çalışmada uzaktan eğitim pazarlamacı gözüyle değerlendirilmiş ve uzaktan eğitimin gelecekteki varlığı ve kalıcılığı tartışmaya açılmıştır. Araştırma sonucunda uzaktan eğitimin pazarlanabilecek bir ürün (hizmet) olduğu, en çok ürüne odaklanılması gerektiği ancak bununla birlikte bütün pazarlama karması elemanlarının önemli olduğu, uzaktan eğitimin esnek, kolay, erişilebilir ve ucuz olarak nitelendirildiği ortaya çıkmıştır. Ayrıca uzaktan eğitimde en kritik başarı faktörünün teknik altyapı, donanım ve kullanıcı dostu bir arayüz olduğu, en çok sosyal bilimlerde ve teoriye dayalı derslerde kullanılabileceği, özel üniversitelerin uzaktan eğitimde daha avantajlı olduğu ve uzaktan eğitimin en çok yükseköğretimden ziyade kişisel gelişim kursları için elverişli olduğu bulunmuştur. İlaveten pazarlamacı akademisyenlerin öğrencileri müşteri olarak görmediği, gelecekte uzaktan eğitimin kalıcı ancak yüzyüze eğitimin yerini alan değil, ona alternatif bir eğitim yöntemi olacağını düşündükleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan eğitim, Pazarlama, Eğitim pazarlaması, Yükseköğretim

Kaynakça

• Akkan, E. ve Bozyiğit, S. (2014). Eğitim hizmetleri pazarlamasında web sitelerin önemi: Türkiye’deki devlet üniversitelerinin incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), s.84-99.
• Altunışık, R. (2022). Örnekleme ve örnekleme süreci. Altunışık, R., Boz, H., Gegez, E., Koç, E., Sığrı, Ü., Yıldız, E. ve Yüksel, A. (Eds.) İçinde Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: Yeni perspektifler (ss.129-184), Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Aydemir, M. (2018). Uzaktan eğitim program, ders ve materyal tasarımı. Ankara: Eğitim
• Balaman, F. ve Hanbay Tiryaki, S. (2021). Coronavirüs (Covid-19) nedeniyle mecburi yürütülen uzaktan eğitim hakkında öğretmen görüşleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10 (1), s.52-84
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E. ve Şahin, E. (2020). Koronavirüs (Covid-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), s.368-397.
• Bers, T. H. ve Galowich, P. M. (2002). Using survey and focus group research to learn about parents' roles in the community college choice process. Community College Review, 29(4), s.67-82
• Bilgiç, H.G. ve Tüzün, H. (2015). Yükseköğretim kurumları web tabanlı uzaktan eğitim programlarında yaşanan sorunlar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 1(3), s.26-50.
• Bilgiç, H.G., Doğan, D. ve Seferoğlu, S.S. (2011). Türkiye’de yükseköğretimde çevirimiçi öğretimin durumu: ihtiyaçlar, sorunlar ve çözüm önerileri. Yükseköğretim Dergisi, 1(2), s.80-87.
• Binbaşıoğlu, H. (2010). Eğitim hizmetlerinin pazarlanması, sorunlar ve çözüm önerileri: İnönü üniversitesi örneği. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Malatya
• Bozkurt, A. (2017). Türkiye’de uzaktan eğitimin dünü, bugünü ve yarını. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), s.85-124.
• Braun, V. ve Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.
• Braun, V., & Clarke, V. (2013). Successful qualitative research: A practical guide for beginners. London: SAGE Publications.
• Bümen, H. (2015). Eğitim hizmetleri pazarlaması: Uludağ üniversitesinde eğitim gören yabancı uyruklu öğrenciler üzerinde bir alan araştırması, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
• Cabi, E. ve Ersoy, H. (2017). Yükseköğretimde uzaktan eğitim uygulamalarının incelenmesi: Türkiye örneği. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (3), s.419-429.
• Coşkun, R., Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. 9.Baskı, Sakarya: Sakarya Yayıncılık
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Siyasal Kitapevi
• Çekerol, G.S. ve Yürekli, E. (2019). Öğrencilerin üniversite tercihlerini etkileyen faktörlerin analitik hiyerarşi süreciyle belirlenmesi: eğitim hizmetleri pazarlaması bakımından bir değerlendirme. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (Ek Sayı 1), s.1434-1458
• Çetin, Ö., Çakıroğlu, M., Bayılmış, C. ve Ekiz, H. (2004). Teknolojik gelişme için eğitimin önemi ve internet destekli öğretimin eğitimdeki yeri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(3), s.144-147.
• Duman, S.N. (2020). Salgın döneminde gerçekleştirilen uzaktan eğitim sürecinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), s.95-112.
• Durdu, L. & Onay Durdu, P. (2013). Çevrimiçi öğrenme ortamları. K. Çağıltay ve Y. Göktaş (Ed.), İçinde Öğretim teknolojilerinin temelleri: teoriler, araştırmalar, eğilimler (ss. 534-552). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Dursun, T. (2011). Uzaktan eğitimde hizmet kalitesinin ölçümlenmesi ve eğitim sektöründe bir uygulama, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Ensari, H. (1999). 21. Yüzyıl Okulları İçin Toplam Kalite Yönetimi. 3.Baskı, Ankara: Sistem Yayıncılık
• Erdal, M. (2002). Üniversite tanıtım tekniklerinde web sitelerinin yeri ve İstanbul Üniversitesi uygulaması. Maltepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 2, 99-113.
• Genç, M. F. ve Gümrükçüoğlu, S. (2020). Koronavirüs (Covıd-19) sürecinde ilâhiyat fakültesi öğrencilerinin uzaktan eğitime bakışları. Electronic Turkish Studies, 15(4), s.403-422
• Gök, B. ve Kılıç Çakmak, E. (2020). Uzaktan eğitimde ders veren öğretim elemanlarının uzaktan eğitim algısı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(5), s.1915-1931.
• Gökbulut, B. (2020). Distance education students’ opinions on distance education. Durnalı, M. & Limon, İ. (Ed.) Enriching Teaching and Learning Environments With Contemporary Technologies (p. 138-152). USA: IGI Global
• Gökbulut, B. (2021). Uzaktan eğitim öğrencilerinin bakış açısıyla uzaktan eğitim ve mobil öğrenme. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 11(1), s.160-177.
• Gökoğlu, S. (2021). Çevrimiçi Sınıfların Yönetimi, Karabatak, S., Alanoğlu, M., Atik, S. (Editörler), İçinde Yeni Nesil Sınıflar ve Yönetimi (ss.356-389), Ankara: Anı Yayıncılık
• Gören, S.Ç., Gök, F.S., Yalçın, M.T, Göregen, F. ve Çalışkan, M. (2020). Küresel salgın sürecinde uzaktan eğitimin değerlendirilmesi: Ankara örneği. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), s.69-94.
• Hatton, A. & Sedgmore L. (1992). Marketing for college managers: a workbook for the effective integration of marketing into college planning. Staff Coll. Coombe Logde, Blagdon, Bristol (England) BS18 6 RG.
• Herand, D. ve Hatipoğlu, Z.A. (2014). Uzaktan eğitim ve uzaktan eğitim performanslarının karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(1), s.65-75
• Hite, N.G. ve Railsback, B. (2010). Analysis of the content and characteristics of university websites with implications for web designers and educators, Journal of Computer Information Systems, Fall, s.107-113.
• Irgat, E. ve Kurubacak, G. (2002). Üniversite web sayfalarında yer alması gereken özellikler, VIII. Türkiye’de İnternet Konferansı 19-21 Aralık, http://inet-tr.org.tr/inetconf8/bildiri/48.doc.
• Kahraman, Ç. ve Çömlekçi, S.Ç. (2023). Yükseköğretim kurumlarında konumlandırma, pazarlama karması ve performans etkileşimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22(85), s.64-85.
• Kandemir, A. ve Nartgün, Ş. S. (2022). Öğretmenlerin uzaktan eğitim yorgunluğu. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(27), s.424-449.
• Karaca, S. ve Kelam, D. (2020). COVID-19 gölgesinde uzaktan eğitim hizmet kalitesinin incelenmesi. Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, (5), s.7-18.
• Karatepe, F., Küçükgençay, N. ve Peker, B. (2020). Öğretmen adayları senkron uzaktan eğitime nasıl bakıyor? Bir anket çalışması. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 7(53), s.1262-1274.
• Keskin, M. ve Özer Kaya, D. (2020). Covid-19 sürecinde öğrencilerin web tabanlı uzaktan eğitime yönelik geri bildirimlerinin değerlendirilmesi. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), s.59-67
• Kırık, A. (2014). Uzaktan eğitimin tarihsel gelişimi ve Türkiye’deki durumu. Marmara İletişim Dergisi, (21), s.73-94.
• Kızgın, Y. (2010). Meslek yüksekokullarında eğitim hizmetleri pazarlamasında internete dayalı uzaktan eğitimin durumu ile ilgili bir araştırma. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 47(542), s.81-90.
• Kurnaz, E. ve Serçemeli, M. (2020). Covid-19 pandemi döneminde akademisyenlerin uzaktan eğitim ve uzaktan muhasebe eğitimine yönelik bakış açıları üzerine bir araştırma. Uluslararası Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 3, 262-288
• Kurttekin, F. (2022). COVID-19 pandemi sürecinde uzaktan eğitim: İlahiyat/İslami İlimler Fakülteleri öğretim elemanlarının görüşleri. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 8(1), s.31-60.
• Kuzu, Ö. H. (2021). Yükseköğretimde Pazarla(ştır)ma, Ateş, A. ve Erdem, B. (Eds.), İçinde Pazarlamada Güncel Yaklaşımlar (ss. 185-198), İstanbul: Eğitim Yayınevi
• Kürtüncü, M. ve Kurt, A. (2020). Covid-19 pandemisi döneminde hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitim konusunda yaşadıkları sorunlar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), s.66-77.
• Lewison, D.M. ve Hawes, J.M. (2007). Student target marketing strategies for universities. Journal of College Admission, 196, s.14-19.
• Nardalı, S., Ergenç, E. ve Kırbaç, G. (2020). Online (uzaktan) eğitim hizmetlerinin pazarlanmasında kalite fonksiyon göçerimi uygulaması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(4), s.557-568.
• Nowell, L.S., Norris, J.M., White, D.E. ve Moules, N.J. (2017). Thematic analysis: Striving to meet the trustworthiness criteria. International Journal of Qualitative Methods, 16(1), 1–13
• Oğuzkan F. (1993). Eğitim Terimleri Sözlüğü, 3.Baskı, Ankara: Emel Matbaacılık
• Okumuş, A. ve Duygun, A. (2008). Eğitim hizmetlerinin pazarlanmasında hizmet kalitesinin ölçümü ve algılanan hizmet kalitesi ile öğrenci memnuniyeti arasındaki ilişki. Anadolu University Journal of Social Sciences, 8(2), s.17- 38.
• Özbay, Ö. (2015). Dünyada ve Türkiye’de uzaktan eğitimin güncel durumu. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, (5), s.376-394.
• Özdoğan, A.Ç. ve Berkant, H.G. (2020). Covid-19 pandemi dönemindeki uzaktan eğitime ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), s.13-43.
• Özel, N.G. ve Altunışık, R. (2024). Belongingness and consumer well-being. Sönmez, F. (Eds.) İçinde: Fostering Consumer Well-Being. International Series on Consumer Science. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978- 3-031-59144-0_12
• Öztürk, S.A. (1998). Hizmet Pazarlaması. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir
• Ritchie, J. ve Lewis, J. (2003). Qualitative research practice: A guide for social science students and researchers. London: Sage Publications
• Saltürk, A. ve Güngör, C. (2020). Üniversite öğrencilerinin gözünden Covid-19 pandemisinde uzaktan eğitime geçiş deneyimi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (36), s.137-174.
• Sığrı, Ü. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Birinci baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık
• Sönmez, H. (2014). Vakıf üniversitelerinde eğitim pazarlaması uygulamalarının öğrenci memnuniyetine etkileri üzerine İstanbul ilinde bir alan araştırması. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Sütlaş, N. (2010). Eğitim hizmetleri pazarlaması: Türkiye’deki üniversitelerin pazarlama stratejileri konusunda ampirik bir çalışma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul
• Şanlıöz-Özgen, H.K. ve Küçükaltan Günlü, E. (2024). Akademisyenlerin pandemi dönemi uzaktan eğitim deneyimleri: turizm programları örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 25(1), s.148-172.
• Tek, Ö. B. (1999). Pazarlama İlkeleri. 8. Baskı, İstanbul: Beta Yayınları
• Telli Yamamoto, G. ve Altun, D. (2020). Coronavirüs ve çevrimiçi (online) eğitimin önlenemeyen yükselişi. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 3(1), s.25-34.
• Temelli, H. A. (2000). Hizmet pazarlamasında müşteri tatmini ve eğitim sektöründe bir araştırma, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
• Torlak, Ö. (2001). Eğitim hizmetleri pazarlaması açısından üniversite öğrencilerinin hizmet kalitesini algılamalarının önemi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 27, s.397-416.
• Uzunyayla, F. & Ercan, F. (2007). Türkiye’de eğitim sistemine yönelik yeni talepler ve yeni aktörlere sınıfsal bir bakış, Servet Akyol vd. (Eds.), İçinde Dönüştürülen Üniversiteler ve Eğitim Sistemimiz (ss.125-145), Eğitim-Sen Yayınları
• Vagle, M. D. (2014). Crafting phenomenological research. Walnut Creek, Left Coast Press.
• Yalçın, H. (2022). Bir araştırma deseni olarak fenomenoloji. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), s.213-232.
• Yaman, B. (2021). Covid-19 pandemisi sürecinde Türkiye ve Çin’de uzaktan eğitim süreç ve uygulamalarının incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17 (Pandemi Özel Sayısı), s.3298-3308.
• Yıldırım, K. (2020). İstisnai bir uzaktan eğitim-öğretim deneyiminin öğrettikleri. Alanyazın, 1(1), s.7-16.
• Yıldırım, Y. (2023). Turizm öğrencilerinin uzaktan eğitime ilişkin görüşlerinin öğrenilmesi: Akçakoca örneği. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7(2), s.291-317.
• Yolcu, H.H. (2020). Koronavirüs pandemi sürecinde sınıf öğretmeni adaylarının uzaktan eğitim deneyimleri. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(4), s.237-250
• Yürekli, E. (2018). Eğitim hizmetleri pazarlaması çabalarının üniversite tercihleri üzerindeki etkisi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.