İstenmeyen Öğrenci Davranışları ve Eğitim-Öğretim Sürecine Yansıması

Year 2025, Volume: 9 Issue: 33, 99 - 120, 25.09.2025

Serkan Ünsal , Hilmi Şahin

https://doi.org/10.31455/asya.1725782

Abstract

Bu araştırmada istenmeyen öğrenci davranışları, nedenleri, öğretmenlerin başa çıkma yöntemleri ve bu davranışların eğitim öğretim sürecine yansımasının öğretmen görüşlerine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcılarını Kahramanmaraş ilinin farklı okullarının çeşitli kademelerinde görev yapan 15 öğretmen oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın verileri içerik analiziyle analiz edilmiştir. Araştırmada istenmeyen öğrenci davranışlarının; okul kurallarına uymamak, okul eşyalarına zarar vermek, okulu temiz tutmamak, saygısız konuşmak, hakaret etmek, el şakası yapmak, kavga yapmak, arkadaşlarının eşyalarını izinsiz kullanmak, saldırgan davranışlar sergilemek ve argo konuşmak olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucuna göre istenmeyen öğrenci davranışlarının aile kaynaklı nedenleri; aile ilgisizliği, ailenin eğitime önem vermemesi, olumsuz aile yaşantıları, değerlerin öğretilememesi, ailelerin rol model olamaması ve aile içi iletişimin zayıf olmasıdır. Araştırmanın başka bir sonucuna göre istenmeyen öğrenci davranışlarının öğrenci kaynaklı nedenleri; öğrencilerin kendilerini okula ait hissetmemeleri, empati eksikliği, dikkat çekme davranışı, ergen benmerkezciliği, sorumluluk üstlenmemeleri, ders çalışma alışkanlığının olmaması, kendilerini yetersiz hissetmeleridir. Araştırmada istenmeyen öğrenci davranışlarının; öğretmenlerde zihinsel yorgunluğa yol açtığı, motivasyonlarını düşürdüğü, çalışma isteklerini azalttığı, ayrıca ders sürecini olumsuz etkilediği, dersin verimini düşürdüğü, okul kültürünü olumsuz etkilediği ve diğer öğrencilerin öğrenmesine engel oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

İstenmeyen Davranış , İstenmeyen Davranışın Nedenleri , Sınıf İklimi

Undesirable Student Behavior and Its Reflections On The Educational Process

Abstract

In this study, it was aimed to examine the undesirable student behaviours, their causes, teachers’coping methods and the reflection of these behaviours on the education process according to teachers’ views. Phenomenology, one of the qualitative research designs, was used in the study. The study group of the research consisted of 15 teachers working at various levels (primary, secondary and high school) in different schools in Kahramanmaraş province. Content analysis was used to analyse the data. In the study, it was concluded that the undesirable student behaviours were; disobeying school rules, damaging school belongings, not keeping the school clean, speaking disrespectfully, insulting, playing pranks, fighting, exhibiting aggressive behaviours and slang. According to the results of the research, the family-related causes of undesirable student behaviours are family indifference, family's lack of importance to education, negative family experiences, inability to teach values, inability of families to be role models and poor communication within the family. According to the results of the research, the student-induced causes of undesirable student behaviours are: students not feeling that they belong to the school, having poor empathy skills, adolescent egocentrism, students not assuming responsibility, not having the habit of studying, and feeling inadequate. Based on the findings another result of the research, undesirable student behaviours cause mental fatigue in teachers, reduce their motivation, decrease their willingness to work, negatively affect the lesson process, disrupt the flow of the lesson, reduce the efficiency of the lesson, negatively affect the school culture and create obstacles to the learning of other students.

Keywords

Undesirable Behaviour , Causes of Undesirable Behaviour , Classroom Climate

References

• Akçadağ, T. (2008). İstenmeyen davranışların yönetimi. H. Kıran (Ed.), Etkili sınıf yönetimi (s. 269-302). Anı Yayıncılık.
• Ataman, A. (2001). Sınıf içinde karşılaşılan davranış problemleri ve önlemler. L. Küçükahmet (Ed.), Sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar (s. 171-191). Nobel Yayınları.
• Aydemir, M. (2020). Lise öğrencilerine göre günümüzün toplumsal sorunları, nedenleri, çözümleri ve gelecekteki muhtemel toplumsal sorunlar. (Tez No.: 617838) [Yüksek lisans tezi, Sütçü İmam Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Aydın, A. (2015). Sınıf yönetimi. Pegem Akademi.
• Başar, H. (2016). Sınıf yönetimi. Anı Yayıncılık.
• Can, E. & Baksi, O. (2014). Öğrencilerin sınıf içi tutum ve davranışlarının öğretmenlerin sınıf yönetimi başarısına etkisi. Asya Öğretim Dergisi, 2(1), Özel sayı, 86-101.
• Cangelosi, J. S. (2016). Sınıf yönetimi stratejileri. (Çev. Ed.: R. Hoş ve M. Toprak). Öğrencilerin iş birliği yapmalarını sağlama ve bu iş birliğini devam ettirme. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Chenge, R. P, Chenge, E. & Maunganidze, L. (2017). Family factors that contribu te to school dropout in Rushinga district in Zimbabwe. International Journal of Laaw, Humanities & Social Science, 1(4), 87-107.
• Christensen, L. B,, Johnson, R. B., &Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz. (Çev. Ed.: A. Aypay). Anı Yayıncılık.
• Coştu, F. (2023). The effects of positive/negative teachers’ behaviors related to classroom management on preservice science teachers. International e-Journal of Educational Studies, 7(13), 122-133. https://doi.org/10.31458/iejes.1228610
• Creswell, J. W., & Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. Sage publications.
• Creswell, J. W., (2020). Nitel araştırma yöntemleri, beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev. Ed.: M. Bütün ve S. B. Demir). Siyasal Kitabevi.
• Çalık, C. (2007). Okul-çevre ilişkisinin okul geliştirmedeki rolü: kavramsal bir çözümleme. Gazi Eğitimi Fakültesi Dergisi, 27(3), 123-139.
• Çankaya, İ. (2011). İlköğretimde akran zorbalığı. Journal of Uludag University Faculty of Education, 24(1), 81-92.
• Çetin, B. (2013). Sınıfta istenmeyen öğrenci davranışlarıyla ilgili sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 14(1), 255-269.
• Dada, E. M. & Okunade, H. F. (2014). Classroom undesirable behaviours and strategies used for controlling them among primary school teachers. Kuwait Chapter of Arabian Journal of Business and Management Review. 3. (51-57).
• Dağlı, A., & Baysal, N. (2011). İlköğretim II. kademede görevli öğretmenlerin sınıfta karşılaştıkları disiplin sorunlarına ve bunların çözüm yollarına ilişkin görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(38), 61-78.
• Demir, M. K. (2011). Öğretmen adaylarının karşılaşmak istemedikleri davranışların analizi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 31, 68-84.
• Duymaz, E., Akdoğan, T., & Tuncer, E. (2023). Öğrencilerde istenmeyen davranışlar ve bu davranışları engelleme yaklaşımları. Bayterek Uluslararası Akademik Araştırmalar Dergisi, 6(1), 17-35. https://doi.org/10.48174/buaad.1284757
• Erdoğan, Ç., & Demirkasımoğlu, N. (2010). Ailelerin eğitim sürecine katılımına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 16(3), 399-431.
• Girmen, P., Anılan, H., Şentürk, İ. & Öztürk, A. (2006). Sınıf öğretmenlerinin istenmeyen öğrenci davranışlarına gösterdikleri tepkiler. Sosyal Bilimler Dergisi, (15), 235.
• Gökyer, N. & Doğan, B. (2016). İstenmeyen öğrenci davranışları ve nedenlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 26. https://doi.org/10.18069/fusbed.82121
• Görmez, E. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sınıf içi istenmeyen davranışlarının incelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 443-456.
• Helvacı, M. A., & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 42-61.
• Johnson, B., & Christensen, L. (2004). Quantitative, qualitative and mixed approaches. Educational Research, Pearson Education Inc.
• Johnson, Z. D., Goldman, Z. W. & Claus, C J. (2019). Why do students misbehave? An ınitial examination of antecedents to student misbehavior, Communication quarterly. 67(1), 1-20. https://doi.org/10.1080/01463373.2018.1483958
• Kazak, E., & Koyuncu, V. (2021). Undesired student behaviors, the effects of these behaviors and teachers’ coping methods. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(2), 637-659. http://dx.doi.org/10.18039/ajesi.815506
• Kitishat, A. R., & Al-Friehat, H. M. (2013). Undesirable behavior in class: Reasons and solutions. Research Journal of Science & IT Management, 2(5), 37-42.
• Korkmaz, T., Gönül, E. & Eyigün-Odabaşı, H. (2024). Sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve bu davranışları önleme stratejileri. Uluslararası Eğitime Özgün Bakış Dergisi, 2(1), 112-128. https://doi.org/10.62416/ijwb-20
• Kulinna, P. H. (2008). Models for curriculum and pedagogy in elementary school physical education. The Elementary School Journal, 108(3), 219-227.
• Küçükahmet, L. (2001). Sınıf yönetimi. Nobel.
• Lazurenko, N. & Korolyova, K. & Voloshina, I. & Svischeva, I. & Blagorozheva, Z. (2021). The role of family in the students’ educational achievement. Revista on line de Política e Gestão Educacional. https://doi.org/10.22633/rpge.v25iesp.7.16154
• Marzano, R. J., Marzano, J. S. & Pickering, D. J. (2008). Etkili sınıf yönetimi stratejileri (Çev.: S. Sakacı). Redhouse Eğitim Kitapları.
• McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2010). Research in education evidence-based inquiry. Pearson.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (Çev. Ed.: S. Turan). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Neuman, W. L. (2012). Toplumsal araştırma yöntemleri: Nicel ve nitel yaklaşımlar. (5th Ed.), Yayın Odası.
• Özdaş, F., & Ağasoylu, M. (2021). Öğretmen anlatılarında istenmeyen öğrenci davranışlarının incelenmesi. Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(20), 278-294.
• Özdemir, E,, Ö. (2011). İstenmeyen davranışların önlenmesi. Z. Kaya (Ed.), Sınıf yönetimi (s. 75-96). Pegem Yayıncılık.
• Özer B., Bozkurt N. &Tuncay A. (2014). İstenmeyen öğrenci davranışları ve öğretmenlerin kullandıkları başa çıkma stratejileri. Turkish Journal of Educational Studies, 1(2), 153-189.
• Öztürk, B. (2007). Sınıfta istenmeyen davranışların önlenmesi ve giderilmesi. E. Karip (Ed.), Sınıf yönetimi. Pegem A Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (Çev.: M. Bütün ve S. B. Demir). Pegem.
• Rathod, A. (2018). Managing common misbehaviour problems of students. International Journal of Advanced Educational Research, 3(1), 371-373.
• Sadık, F. (2008). İstenmeyen davranışlarla baş etme stratejilerinin öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre incelenmesi. İlköğretim Online, 7(2), 232-251.
• Siyez, D. M., (2009). Liselerde görev yapan öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışlarına yönelik algıları ve tepkileri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 67-80.
• Şahin, M. (2023). The place and importance of family in education. Millî Eğitim, 52(240), 3195 3220. https://doi.org/10.37669/milliegitim.1184767
• Temiz, S. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarında karşılaştıkları öğrenci davranış problemleri, bu problemlerin öğretme-öğrenme ve bunları yönetme stratejileri. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-15.
• Tertemiz, N. (2000). Sınıf yönetimi ve disiplin. L. Küçükahmet (Ed.), Sınıf yönetimi içinde (s. 49-70). Nobel Yayıncılık.
• Turhan, V. N. (2010). Ailedeki ekonomik ve kültür düzeyinin öğrenci başarısına etkisi üzerine bir araştırma. Ekev Akademi Dergisi, 14(42), 265-274.
• Türnüklü, A., Zoraloğlu, Y. & Gemici, Y. (2001). İlköğretim okullarında okul yönetimine yansıyan disiplin sorunları. Eğitim yönetimi, 7(27), 417-441.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık
• Yıldırım, İ. & Aydın, N. (2019). Liselerde istenmeyen öğrenci davranışlarını konu edinen çalışmaların meta sentez yöntemiyle incelenmesi. 18. 1574-1608. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.632526
• Yılmaz, N. (2008). Dersin akışını bozan istenmeyen davranışları yönetme stratejilerinin incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 1–38.
• Yiğit, B. (2010). Sınıfta disiplin ve öğrenci davranışlarının yönetimi. M. Şişman ve S. Turan (Ed.), Sınıf yönetimi (s. 77-95). Öğreti Yayıncılık.
• Yuan, X. & Che, L. (2012). How to deal with student misbehaviour in the classroom? Journal of Educational and Developmental Psychology, 2(1), 143-150. https://doi.org/10.5539/jedp.v2n1p143
• Yumuşak, G. & Balcı, Ö. (2018). Öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışları ile başa çıkma yöntemleri ve bu yöntemlerin etkililiğine ilişkin görüşleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 223–254. https://doi.org/10.31795/baunsobed.489128
• Zencirkıran, M. (2015). Sosyoloji (4. Baskı). Dora Yayınevi.