Aidiyet Algısının Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisinde Yöneticiye Güvenin Aracılık Rolü

Year 2014, Volume: 18 Issue: 1, 25 - 43, 21.05.2014

A.asuman Akdoğan Onur Köksal

Abstract

Bu çalışmanın amacı, çalışanların aidiyet algılarının örgütsel vatandaşlık davranışları
üzerindeki etkisinde yöneticiye güvenin aracılık rolünü tespit etmektir. Bu amaçla, Kayseri
Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin çalışanları üzerinde bir
alan araştırması gerçekleştirilmiştir. Farklı sanayi işletmelerinde çalışan toplam 512 kişiye
uygulanan anketlerden elde edilen veriler, korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi
yöntemleriyle incelenmiştir. Analiz sonuçlarına göre, aidiyet algısının, yöneticiye güveni ve
örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarını pozitif yönde etkilediği bulunmuştur. Bunun yanında,
yöneticiye güvenin örgütsel vatandaşlık davranışı boyutlarını pozitif yönde etkilediği
belirlenmiştir. Ayrıca, yöneticiye güvenin aidiyet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı boyutları
üzerindeki etkisinde kısmen aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir. Bu bulgular, aidiyet
algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisinde yöneticiye güvenin önemini
ortaya koymaktadır.

Keywords

Aidiyet Algısı, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Yöneticiye Güven

References

• Aryee, S., Budhwar, P. S. ve Chen, Z. X. (2002). “Trust as a mediator of the relationship between organizational justice and work outcomes: Test of a social exchange model”. Journal of Organizational Behavior, 23, 267-285.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). “The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations”. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173118
• Blau, P. M. (2009). Exchange and power in social life. Thirteenth Printing, New Jersey: Transaction Publishers.
• Börü, D. (2001). “Örgütlerde güven ortamının yaratılmasında ilk adım: Güvenilir insanlar kim?”. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 24-26 Mayıs, İstanbul, 189-204.
• Buonocore, F., Metallo, C. ve Salvatore, D. (2009). “Behavioural consequences of job insecurity and perceived insider status for contingent workers”. http:// www.woa2009.it/papers/Buonocore_Metallo_Salvatore.pdf, 1-29, (Erişim Tarihi: 16.01.2011).
• Cardona, P. ve Elola, A. (2003). “Trust in management: The effect of managerial trustworthy behavior and reciprocity”. http://blog.iese.edu/cardona/ files/2010/07/research-7.pdf, 1-13, (Erişim Tarihi: 19.10.2011).
• Chen, Z. X. ve Aryee, S. (2007). “Delegation and employee work outcomes: An examination of the cultural context of mediating processes in China”. Academy of Management Journal, 50(1), 226-238.
• Colquitt, J. A., Scott, B. A. ve Lepine, J. A. (2007). “Trust, trustworthiness and trust propensity: A meta-analytic test of their unique relationships with risk taking an job performance”. Journal of Applied Psychology, 92(4), 9099
• Cropanzano, R. ve Mitchell, M. S. (2005). “Social exchange theory: An interdisciplinary review”. Journal of Management, 31(6), 874-900.
• Çelik, M. (2007). Örgüt kültürü ve örgütsel vatandaşlık davranışı: Bir uygulama, Atatürk Üniversitesi SBE, Erzurum (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Deluga, R. J. (1994). “Supervisor trust building, leader-member exchange and organizational citizenship behaviour”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 67, 315-326.
• Dirks, K. T. ve Ferrin, D. L. (2001). “The role of trust in organizational settings”. Organization Science, 12(4), 450-467.
• Erdem, F. (2003). “Örgütsel Yaşamda Güven”. F. Erdem (Ed.), Sosyal Bilimlerde Güven içinde (ss. 153-182). Ankara: Vadi Yayınları.
• Farh, J. L., Podsakoff, P. M. ve Organ, D. W. (1990). “Accounting for organizational citizenship behavior: Leader fairness and task scope versus satisfaction”. Journal of Management, 16(4), 705-721.
• Farh, J. L., Zhong, C. B. ve Organ, D. W. (2004). “Organizational citizenship behavior in the People’s Republic of China”. Organization Science, 15(2), 241-253.
• Ganesan, S. ve Hess, R. (1997). “Dimensions and levels of trust: Implications for commitment to a relationship”. Marketing Letters, 8(4), 439-448.
• Huff, L. ve Kelley, L. (2003). “Levels of organizational trust in individualist versus collectivist societies: A seven nation study”. Organization Science, 14(1), 81-90.
• İşbaşı, J. Ö. (2001). “Çalışanların yöneticilerine duydukları güvenin ve örgütsel adalete ilişkin algılamalarının vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü”. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-39.
• İşcan, Ö. F. ve Sayın, U. (2010). “Örgütsel adalet, iş tatmini ve örgütsel güven arasındaki ilişki”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(4), 195-216.
• Jeffries, F. L. ve Reed, R. (2000). “Trust and adaptation in relational contracting”. Academy of Management Review, 25(4), 873-882.
• Johnson, J. L. ve O’Leary-Kelly, A. M. (2003). “The effects of psychological contract: Breach and organizational cynicism: Not all social exchange violations are created equal”. Journal of Organizational Behavior, 24, 627-647.
• Joseph, E. E. ve Winston, B. E. (2005). “A correlation of servant leadership, leader trust and organizational trust”. Leadership and Organization Development Journal, 26(1), 6-22.
• Konovsky, M. A. ve Organ, D. W. (1996). “Dispositional and contextual determinants of organizational citizenship behavior”. Journal of Organizational Behavior, 17(3), 253-266.
• Konovsky, M. A. ve Pugh, S. D. (1994). “Citizenship behaviour and social exchange”. Academy of Management Journal, 37(3), 656-669.
• Lapalme, M. E., Stamper, C. L., Simard, G. ve Tremblay, M. (2009). “Bringing the outside in: Can external workers experience insider status”. Journal of Organizational Behavior, 30, 919-940.
• Larsen, Z. F. (2006). Change Leader Retention: Social Capital, Organizational Commitment and Balancing Change Career Commitment, Case Western Reserve University Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Third Year Quantitative Study for the Executive Doctor of Management Program, Ohio (Yayımlanmamış doktora tezi).
• Lawler, E. J. ve Thye, S. R. (1999). “Bringing emotions into social exchange theory”. Annual Review of Sociology, 25, 217-244.
• Marrs, M. E. M. (1999). Antecedents and Outcomes of Verbal Aggression in the Workplace, Faculty of the Graduate School University of Missouri in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Doctor of Philosophy, Columbia, (Yayımlanmamış doktora tezi).
• Masterson, S. S. ve Stamper, C. L. (2003). “Perceived organizational membership: An aggregate framework representing the employee-organization relationship”. Journal of Organizational Behaviour, 24, 473-490.
• Mirap, S. O. (2008). “Algılanan aidiyet durumunun görev performansı, bağlamsal performans ve toplam performans üzerine etkilerini ölçmeye yönelik özel sağlık kurumlarında bir araştırma”. 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildirileri, 16-18 Mayıs, İstanbul, 142-148.
• Moorman, R. H., Niehoff, B. P. ve Organ, D. W. (1993). “Treating employees fairly and organizational citizenship behavior: Sorting the effects of job satisfaction, organizational commitment and procedural justice”. Employee Responsibilities and Rights Journal, 6(3), 209-225.
• Möllering, G., Bachmann, R. ve Lee, S. H. (2004). “Understanding organizational trustfoundations, constellations and issues of operationalisation”. Journal of Managerial Psychology, 19(6), 556-570.
• Namasivayam, K. ve Lin, I. (2005). “Linking employee misbehavior to consumer satisfaction”. Journal of Foodservice Business Research, 8(3), 23-34.
• Newstrom, J. W. ve Davis, K. (1993). Organizational behavior: Human behavior at work, Ninth Edition, New York: McGraw-Hill Inc.
• Niehoff, B. P. ve Moorman, R. H. (1993). “Justice as a mediator of the relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior”. Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• Nyhan, R. C. ve Marlowe, H. A. (1997). “Development and psychometric properties of the organizational trust inventory”. Evaluation Review, 21(5), 614-635.
• Omarov, A. (2009). Örgütsel Güven ve İş Doyumu: Özel Bir Sektörde Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İzmir, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome, Lexington: Lexington Books.
• Organ, D. W. (1990). “The motivational basis of organizational citizenship behavior”. In. Staw B. M. and Cummings L. L. (Eds.), Research in Organizational Behavior (pp. 43-72), Greenwich, CT: JAI Press.
• Organ, D. W. (1997). “Organizational citizenship behavior: It’s construct clean-up time”. Human Performance, 10(2), 85-97.
• Pillai, R., Schriesheim, C. A. ve Williams, E. S. (1999). “Fairness perceptions and trust as mediators for transformational and transactional leadership: A two sample study”. Journal of Management, 25(6), 897-933.
• Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., Moorman, R. H. ve Fetter, R. (1990). “Transformational leader behaviors and their effects on followers’ trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behaviors”. Leadership Quarterly, 1(2), 1071
• Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., Lee, J. Y. ve Podsakoff, N. P. (2003). “Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies”. Journal of Applied Psychology, 88, 879-903.
• Preacher K. J. ve Hayes, A. F. (2004). “SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models”. Behavior Research Methods, Instruments and Computers, 36(4), 717-731.
• Rhoades, L. ve Eisenberger, R. (2002). “Perceived organizational support: A review of the literatüre”. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698-714.
• Rousseau, D. M., Sitkin, S. B., Burt, R. S. ve Camerer, C. (1998). “Not so different after all: A cross-discipline view of trust”. Academy of Management Review, 23(3), 393-404.
• Shapiro, J. C. ve Conway, N. (2005). “Exchange relationships: Examining psychological contracts and perceived organizational support”. Journal of Applied Psychology, 90(4), 774-781.
• Singh, U. ve Srivastava, K. B. L. (2009). “Interpersonal trust and organizational citizenship behavior”. National Academy of Psychology, 54, 65-76.
• Sitkin, S. B. ve Roth, N. L. (1993). “Explaining the limited effectiveness of legalistic remedies for trust/distrust”. Organization Science, 4(3), 367-392.
• Sobel, M. E. (1982). Asymptotic intervals for indirect effects in structural equations models. In. Leinhart, S. (Ed.), Sociological Methodology, (pp. 290-312), San Francisco: Jossey-Bass.
• Stamper, C. L. ve Masterson, S. S. (2002). “Insider or outsider? How employee perceptions of insider status affect their work behaviour”. Journal of Organizational Behaviour, 23, 875-894.
• Stamper, C. L., Masterson, S. S. ve Knapp, J. (2009). “A typology of organizational membership: Understanding different membership relationships through the lens of social exchange”. Management and Organization Review, 5(3), 303-3
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Trivers, G. A. (2009). Servant Leadership’s Effects on Trust and Organizational Citizenship Behaviors, Faculty of Argosy University Seattle in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Business Administration, Seattle, (Yayımlanmamış doktora tezi).
• Tsui, A. S., Pearce, J. L., Porter, L. W. ve Tripoli, A. M. (1997). “Alternative approaches to the employee-organization relationship: Does investment in employees pay off?”. Academy of Management Journal, 40(5), 1089-1121.
• Van Dyne, L., Graham, J. W. ve Dienesch, R. M. (1994). “Organizational citizenship behavior: Construct redefinition, measurement and validation”. Academy of Management Journal, 37(4), 765-802.
• Van Dyne, L., Vandewalle, D., Kostova, T., Latham, M. E. ve Cummings, L. L. (2000). “Collectivism, propensity to trust and self-esteem as predictors of organizational citizenship in a non-work setting”. Journal of Organizational Behaviour, 21, 3-23.
• Wang, L., Chu, X. ve Ni, J. (2010). “Leader-member exchange and organizational citizenship behavior: A new perspective from perceived insider status and Chinese traditionality”. Higher Education Press and Springer-Verlag, 4(1), 148-16
• Williams, J. G. ve Davies, F. (2005). “Using social exchange theory to predict the effects of hrm practice on employee outcomes: An analysis of public sector workers”. Public Management Review, 7(1), 1-24.
• Yurdakul, A. T., Bayramlık, H. ve Çetin, Ş. (2013). “İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarının çalışanların örgüte duydukları güvene etkisi: Örgütsel adaletin aracılık rolü”. 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 30 Mayıs-01 Haziran, Kütahya, 70-76.
• Yücel, C. ve Samancı, G. (2009). “Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 113-132.