Hukuk Tekniği Açısından Mecelle’ye Yapılan Eleştiriler ve Değerlendirilmesi / The Evaluation of the Criticisms Made to the Majalla in Terms of Law Techniques

Year 2015, Volume: 19 Issue: 2, 27 - 48, 10.11.2015

Zeki Koçak

Abstract

Özet: Mecelle İslam hukuk tarihinde yapılan ilk sistematik kanundur. Mecelle’ye yönelik
sadece şer’i ve örfi hukuk açısından değil, dil ve üslup gibi çeşitli yönlerden de
eleştiriler yapılmıştır. Mecelle heyeti tespit ettiği eksiklikleri tadil komisyonlarıyla telafi
yoluna giderken önceden olduğu gibi dış ve içten gelen yoğun baskılar altında kalmış ve
beklenilen düzenlemeler tamamlanmadan medeni kanuna geçilmiştir. Mecelle mücerret
ve meseleci metodu cem eden nev-i şahsına münhasır bir kanun metni olarak tarihe geçmiştir.
Amacımız Mecelle ve ona yöneltilen eleştirileri bir makale çerçevesinde mütalaa
etmektir.
Anahtar Kelimeler: Mecelle, şer’i hukuk, örfi hukuk, fıkıh, kanun, külli kaide.
The Evaluation of the Criticisms Made to the Majalla in Terms of Law
Techniques
Abstract: Majalla is the first systematic law made in the history of Islamic law. Majalla
has been criticized from many aspects such as Sheria Law and Customary Law. It
has also been criticized in terms of its language and its wording, etc. Majalla Delegation
remained under internal and external pressures while the regulatory commission was
trying to recover identified deficiencies. So, civil law has been passed before the expected
arrangements had been made. Majalla has taken place in history because of its uniqueness
which collected the normative and the issue method together. Our aim is to adress
the Majalla and the cristicisms directed at it in an article.
Keywords: Majalla, Sheria Law, Customary Law, Fiqh, Law, General Rules

Keywords

Mecelle, şer’i hukuk, örfi hukuk, fıkıh, kanun, külli kaide

References

• Abdülhalim, (1339). “Mecelle Hakkında”. Sebilü’r-Reşad (XXIII), sayı: 577, ss. 77-79.
• Abadan, Y. (2011). “Tanzimat Fermanı’nı Tahlili”. Tanzimat. (Editörler: Halil İnalcık- Mehmet Seyitdanlıoğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası, ss. 59-88.
• Aclunî, İ.b. M. (1352). Keşf’u’l- Hafa. Beyrut: Dâru'l-İhya et-Türsi’l-Arabi.
• Ahmed Nazif, (1339). “Teceddüd-Tekemmül Mecelle Meselesi”. Sebilü’r-Reşad (XXXII), sayı: 279, ss. 99-100.
• Akgündüz, A. (2013). Karşılaştırmalı Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye. İstanbul: OSAV Yayın- ları.
• Akgündüz, A. (1990). Osmanlı Kanunnameleri I. İstanbul: Fey Vakfı Yayınları.
• Aral, V. (1992). Hukuk Felsefesinin Temel Sorunları. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Aydın, M. (1996). İslam ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Aydın, M. (1996). Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Aydın, M. (1985). İslâm Osmanlı Aile Hukuku. İstanbul: Anka Ofset.
• Azzam, A. (2005). el-Kavaidü’l-Fıkhiyye. Kahire: Daru’l-Hadis.
• Bahuseyn, Y.b. A, (2008). el-Kavaidü’l-Fıkhiyye. Kahire: Mektebetü’r-Rüşd.
• Baktır, M. (1997). İslam Hukukunda Külli Kaideler. (Basılmamış Çalışma). Erzurum.
• Bardakoğlu, A. (2002). “Tabii Hukuk Düşüncesi Açısından İslam Hukukçularının İstih- san ve İstıslah Görüşü”. Makâsıd ve İçtihad. (Haz. Ahmet Yaman). Konya: Yediveren Kitap.
• Barkan, Ö. L. (1946). “Türkiye’de Sultanların Teşri Sıfat ve Salahiyetleri ve Kanunname- leri”. İÜHFM, XII, sayı:1, ss. 713-733.
• Belgesay, M. R. (1946). “Mecellenin Külli Kaideleri ve Yeni Hukuk”. İÜHFM, XII, sayı:1, ss. 561-608.
• Berki, A. H. (1990). Mecelle (Mukaddime). İstanbul: Hikmet yayınları.
• Bilge, N. (1995). Hukuk Başlangıcı. Ankara: Turhan Kitabevi Yayınları.
• Bigiyef, M. C. (1949). Kavaidü Fıkhiyye. Kazan.
• Bilmen, Ö. N. (1997). Hukuku İslâmiyye ve İstilahat-ı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bil- men Yayınları.
• Aktan C. C, Vural İ. Y. (2003). Özgürlük Bildirgeleri. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Debusi, E. Z. (2006). Kitabu Tesisi’n-Nazar. Beyrut: Daru’l-Fikr.
• Demir, A. (2008). Külli Kaideler Ekolü ve Mecelle. İzmir: Katre Yayınları.
• Del Vecchio, G. (1952). Hukuk Felsefesi Dersleri, trc, Sahir Erman, İstanbul.
• Dönmez, İ. K. (2014). Fıkıh Usulü İncelemeleri (Örf). İstanbul: İSAM Yayınları.
• Erdoğan, M. (1989). Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Gözübenli, B. (1997). “Türk Hukuk Tarihinde Kanunlaştırma Faaliyetleri ve Mecelle”. Ahmet Cevdet Paşa (Sempozyum 9-11 Haziran 1995). Ankara: Türkiye Di- yanet Vakfı Yayınları.
• Gür, A. R. (1975). Hukuk Tarihi ve Tefekkürü Bakımından Mecelle. İstanbul.
• Güriz, A. (1996). Hukuk Felsefesi, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Hacımüftüoğlu, N. (1997). “Ahmet Cevdet Paşa’nın Belâgat-ı Osmaniye’si ve Yankıları” Ahmet Cevdet Paşa (Sempozyum 9-11 Haziran 1995), Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara.
• Halim Sabit Şibay (1999). “Mecelle Cemiyeti Hakkında Bir Muhtıra-i Âcizane I”. İslam Düşüncesinde Arayışlar. (Yay. Haz. İlyas Çelebi- Ziya Yılmazer). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Halim Sabit Şibay (1999). “Mecelle Cemiyeti Hakkında Bir Muhtıra-i Âcizane II”. İslam Düşüncesinde Arayışlar. (Yay. Haz. İlyas Çelebi- Ziya Yılmazer). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Hallaf, A. (1984). İlmü Usuli’l-Fıkh. İstanbul: Mektebetü’l-İslamiyye.
• Heyet, (1998). Türk Hukuk Lügatı, Başbakanlık Basımevi, Ankara.
• İbni Rüşd, (1985). Bidayetü’l-Müçtehid ve Nihatetü’l-Muktesid. İstanbul: Kahraman Ya- yınları.
• İnalcık, H. “Kanun”. DİA, XXIV, ss. 323-327.
• İnalcık, H. (2011) “Tanzimat Nedir?”. Tanzimat. (Editörler. Halil İnalcık-Mehmet Seyit- danlıoğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• İzgöer, Z. (1999). Ahmet Cevdet Paşa. İstanbul: Şule Yayınları.
• İzmirli, İ. H. (1999). “Fıkıh ve Fetâvâ Örfün Nazar-ı Şer’deki Mevkî’i”. İslam Düşünce- sinde Arayışlar. (Yay. Haz. İlyas Çelebi-Ziya Yılmazer). İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Karaman, H. (1999). İslam Hukuk Tarihi. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Karaman, H. (1991). Mukayeseli İslam Hukuku. İstanbul: Nesil Yayınları.
• Kaşıkçı, O. (1997). İslam ve Osmanlı Hukukunda Mecelle. İstanbul: OSAV Yayınları.
• Karal, E. Z. (2011). Gülhane Hatt-ı Hümayunu’nda Batı’nın Etkisi, Tanzimat. (Editörler. Halil İnalcık-Mehmet Seyitdanlıoğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayın- ları.
• Koçak, Z. (2011). " (Mehmet Şener’in “Örf-Âdet ve Göreneğin Hukuki Değeri” tebliğine)Müzakere", Din ve Gelenek. İstanbul: İSAV Yayınları.
• Mahmasani, S. (1985) İslam Hukukunun Tedvini I. (Trc, İbrahim Kafi Dönmez), MÜİFD, sayı: 3, ss. 313-326.
• Mardin, E. (1996). Medeni Hukuk Cephesinden Ahmet Cevdet Paşa. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Nedvî, A. A. (1991). el-Kavaidü’l-Fıkhiyye. Dımeşk: Daru’l-Kalem.
• Oğuzman, K. (1994). Medeni Hukuk Dersleri, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Öktem, N. (1995). Devlet ve Hukuk Felsefesi Akımları. İstanbul.
• Ortaylı, İ. (2011). Tarihimiz ve Biz. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Özbilgen, T. (19649. “Tabiî Hukuk Görüşünden Sosyolojik Hukuk Görüşüne”. İÜHFM, XXX, sayı: 1-2, ss. 281-304.
• Öztürk, O. (1973). Osmanlı Hukuk Tarihi’nde Mecelle. İstanbul.
• Seyyid Nesib, (1323). “Mecelle’nin Islahına Doğru”. Darulfünun Hukuk Fakültesi Mec- muası, sayı: I/4, ss. 405-425.
• Şafak, A. (1997). Hukukun Temel İlkeleri Açısından Mecelleye Bir Bakış, Ahmet Cev- det Paşa (Sempozyum 9-11 Haziran 1995). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şimşirgil A, Ekinci Ekrem B, (2015) Ahmet Cevdet Paşa ve Mecelle. İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• Tekinay, S. S. (1987). Medeni Hukuka Giriş Dersleri. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Ünal, M. (1998). “Türk Medeni Hukuku Alanındaki Cumhuriyet Dönemi Kanunlaştırma Faaliyetleri ve Bunun Kadın Hakları Bakımından Sonuçları”. Yeni Türki- ye, Eylül-Aralık, Sayı: 23-24, ss. 3861-3867. Ankara.
• Velidedeoğlu, H. V. 1940. “Kanunlaştırma Hareketleri ve Tanzimat”. Tanzimat I Yüzüncü Yıl Dönümü Münasebetiyle, ss. 139-209, İstanbul: Maarif Matbaası.
• Yaman, A. (2001). “Bir Kavram Olarak Fıkıh Kaideleri Ya da İslam Hukukunun Genel İlkeleri”. Marife, sayı: 1, ss. 49-75, Konya: Sebat Ofset Matbaacılık.
• Yavuz, C. (1998). Medeni Kanun Borçlar Kanunu ve Diğer Mevzuat. İstanbul: Beta Ya- yınları.
• Yavuz, H. (1997). “Ahmet Cevdet Paşa ve Mecellenin Tedvini”. Ahmet Cevdet Paşa (Sempozyum 9-11 Haziran 1995). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın- ları.
• Yazır, E. M. H. (2011). Meşrutiyetten Cumhuriyete Makaleler. (Haz. A. Cüneyt Köksal- Murat Kaya). İstanbul: Klasik.
• Yörük, Abdülhak Kemal, (1949). Hukukun Umumi Prensipleri. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası.
• Zerka, A. (1996). Şerhu’l-Kavaidi’l-Fıkhiyye. Beyrut: Daru’l-Kalem.
• Zerka, M. (1968). el- Medhal el-Fıkhu’l-Âmm. Dımeşk: Matbaatu Darbeyn.