Gıda Tercihinde Duyuların Rolü: Tat Duyusunun Tat Testi İle Demografik Özelliklere Göre Farklılığının Tespiti

Year 2020, Volume: 24 Issue: 2, 883 - 898, 21.06.2020

Elif Esma Karaman Neslihan Çetinkaya

Abstract

Bireylerin gıda tüketimlerini ve buna bağlı olarak tat algılarını fizyolojik, sosyo-kültürel ve psikolojik faktörler belirlemektedir. Yiyecek içecek işletmeleri bu faktörleri göz önünde bulundurarak bireylerin tüketmeye karar verip tüketim konusunda ısrarcı oldukları ürünleri hangi etmenler çerçevesinde seçtiklerini araştırmak ve buna göre faaliyetlerini gerçekleştirmek zorunda kalmaktadırlar. Bu işletmeler, ürünlerine yönelik tüketici tepkilerini anlamak ve bu doğrultuda mevcut talebi daha da artırarak rakipleri karşısında güçlü konuma gelmek istemektedir. Bu nedenle işletmeler, bireylerin gıda tercihini etkileyen faktörleri bilmek zorundadır. Bu bağlamda bu araştırmada insanların en temel ihtiyacı olan yeme-içme gereksinimlerini gidermek için tüketim talebinde bulundukları aynı tipteki gıdalar üzerinde seçim işlemini gerçekleştirirken hangi duyusal faktörlerle iletişim kurdukları ve kullanmakta ısrarcı oldukları ürünleri tadım testi ile destekleyip destekleyemediklerini ölçmek amaçlanmaktadır. Araştırmada duyusal analiz yöntemlerinden puanlama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, Erzurum il merkezinde gıda sektöründe faaliyet gösteren restoranlarda yöresel ürün olan lor dolması üzerinde tadım testi yapılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan beklenen en önemli sonuç özellikle tat duyusunun yaş ve cinsiyet faktörüne göre değişkenlik gösterip göstermediğini belirlemek ve bu amaç doğrultusunda bireylerin bir ürünü duyusal olarak değerlendirirken o ürünün hangi duyusal özelliğine ne düzeyde önem verdiklerini belirlemektir. Araştırma sonuçları incelendiğinde yaş faktörüne göre tat duyusunda anlamlı bir farklılık belirlenememiştir. Cinsiyet faktörüne göre tatlı, ekşi, tuzlu ve metalik tadın algılanmasında anlamlı bir farklılık belirlenemezken, acı ve umami tadın algılanmasında anlamlı bir farklılık olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Gıda Tercihi, Tat Duyusu

The Role Of Senses In Food Preference: The Determınatıon Of The Dıfference Of Sense Of Taste In Lıne Wıth The Demographıc Characterıstıcs Through Test Of Taste

Abstract

Food consumption and individuals’ taste perceptions are determined by physiological, socio-cultural and psychological factors. Taking this into account, food and beverage companies are obliged to investigate the factors that influence individuals’ choice of products they decide to consume and develop their marketing strategies accordingly. These enterprises want to understand consumer reactions to their products in order to increase the current demand and become strong against their competitors. Businesses therefore have to know the factors that affect individuals’ food preferences. In this context, the research is aimed at measuring the sensory factors that people use when choosing between foods of the same type in order to satisfy their most basic need of food and drink, and at determining whether a tasting test would influence people’s choice of products they usually buy. The scoring method, which is a type of sensory analysis method, was used in the research. The research was carried out using a tasting test on lor dolması, which is a local product in the restaurants operating in the food sector in Erzurum city center. The most important result expected from the research was to determine whether the taste sensation varies according to age and gender, and to determine the level of attention to the sensory characteristics of the product when evaluating a product as sensory. The research found no significant difference in the taste sense in terms of age. While there was no significant difference in perception of sweet, sour, salty and metallic tastes in terms of gender, there was a significant difference in perception of bitter and umami tastes.

Keywords

Food Preference, Sense of Taste

References

• Akgün, Ö. (2008). Modern Alışveriş Merkezlerinin Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi ve Konya İlinde Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Üretim Yöntemi ve Pazarlama Bilim Dalı, Konya.
• Altuğ Onoğur T. (1993). Duyusal Test Teknikleri. (1. Baskı). İzmir: Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Ders Kitapları Yayın.
• Altuğ Onoğur, T. ve Elmacı, Y. (2011). Gıdalarda Duyusal Değerlendirme. (1.Baskı). Sidas Yayınları.
• Arslan, M. (2018). Beslenme Alışkanlıkları ve Fiziksel Aktivite Düzeylerinin Analizi: Marmara Üniversitesi Öğretim Üyeleri Üzerine Bir Çalışma, Dicle Tıp Dergisi, 45 (1), 59-69.
• Batman, O., Sarıışık, M. ve Gökçe, C. A. (2015). Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıklarına Dair Kısıtlar Nelerdir? Yükseköğrenim Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes. Sessıon 4B: Ekonomisi 257- 265.
• Baysal, A.C. (1981). Sosyal Psikolojide Tutumlar. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Davranış Bilimleri Kürsüsü. Sosyal ve Örgütsel Psikolojide Tutumlar. İstanbul: Yalkım Ofset Matbaası.
• Baytok, A., Emren, A. ve Gürel, N., Dalkıranoğlu, A., Güney, H. ve Töre, H. (2001). Afyonkarahisar Mutfağı. Ankara: Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Sağlık ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Behremen, C. (2015). Yiyecek ve İçecek İşletmelerinin Nöropazarlama Faaliyetlerinde Duyusal Algıların Etkisi: Psikonörobiyokimya Perspektifi. (Yüksek Lisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Demirel, Ö. (2015). Öğretim İlke ve Yöntemleri Öğretme Sanat. (22. Basım). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Dinçer, B. ve Dinçer, C. (2011). Tüketicilerin Alışveriş̧ Merkezi Ziyareti ve Davranışı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15, 317- 331.
• Durmaz, Y., Bahar Oruç, R. ve Kurtlar, M. (2011). Kişisel Faktörlerin Tüketici Satın Alma Davranışlarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(1).
• Ewen, R.B. (1998). Personality: A Topical Approach: Theories, Research, Major Controversies, and Emerging Findings. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Garber, J., Lawrence, L., Hyatt, E. M. and Starr, J. R. G. (2000). The Effects of Food Color on Perceived Flavor. Journal of Marketing Theory and Practice, 8 (4), 59-72.
• Güzel, F. Ö. (2013). Duyu Tabanlı Pozitif Yüklü Duygu ve Hislerin Satın Alma Sonrası Eğilimlere Etkisi: Alman Turistler Üzerinde Bir Araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 24(2), 226 – 236.
• Hulten, B., Broweus, N. and Dijk, M. (2009). Sensory Marketing. UK: Palgrave Macmillan.
• Kahle, L. R. (1985). Social Values in The Eighties: A Special Issue, Psychology&Marketing, 2(4); 231.
• Karaca, Y. (2016). Referans Grupları ile İletişimin Satın Alma Kararları Üzerine Etkisi: Genç Yetişkinlere Yönelik Bir Araştırma, İletişim 25, 210-231.
• Kazanç, B. (2018). Açlık Mekanizmasını Etkileyen Faktörler. (http://www.samdan.com.tr/saglik/2018/03/05/aclik-mekanizmasini-etkileyen- faktorler). (Erişim tarihi 27.11.2018).
• Kotler, P. and Armstrong, G. (2001). Principles of Marketing. (9. Edition). New Jersey: Prentice-Hall.
• Kyutoku, Y., Minami, Y., Koizumi, T., Okamoto, M., Kusakabe, Y. and Dan, I. (2012). Conceptualization of Food Choice Motives and Consumption Among Japanese in Light of Meal, Gender, and Age Efects, Food Quality and Preference, 24, 213-217.
• Lindstrom, M. (2006). Brand Sense: How To Build Powerful Brands Through Touch, Taste, Smell,. Gardners Book.
• MEB, 2011, (http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Beslenme%20Ilkeleri.pdf). Erişim Tarihi 09.05.2019.
• Miişoğlu, D. ve Hayoğlu, İ. (2005). Tat Eşik Değerlerinin Algılanması, Tanınması ve Derecelendirilmesi, HR.Ü.Z.F. Dergisi, 9(2), 29-35.
• Mucuk, İ. (2001). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Mucuk, İ. (2006). Pazarlama İlkeleri. (15. Basım). İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Onar, C. (2018). Duyusal Pazarlamanın Tüketici Satın Alma Sürecine Etkisi, T.C. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dış Ticaret Enstitüsü Tartışma Metinleri. 1-14.
• Ramanjaneyalu, N., Channabasappa, G. A. and Vishwanath, S. K., (2013) “Blind Taste Test of Soft-Drinks –A Comparison Study on Coke and Pepsi”, International Journal of Application or Innovation in Engineering and Managament (IJAIEM), 2(12), 244-247.
• Saygı, B. (Aralık 2017). Gıda Seçimini Etkileyen Faktörler I. Dünya Gıda, (http://www.dunyagida.com.tr/haber/gida-secimini-etkileyen-faktorler-i/7929).
• Saygın, M., Kurtuluş, Ö., Çalışkan, S., Yağlı, M., Has M., Gonca, T. ve Kurt, Y. (2011). Süleyman Demirel Üniversitesi Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıkları, S.D.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi. 18(2), 43-47.
• Serin, Y. ve Şanlıer, N. (2018). Duygusal Yeme, Besin Alımını Etkileyen Faktörler ve Temel Hemşirelik Yaklaşımları, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(2), 135-146.
• Smutzer, G., Patel, J. Y., Stull, C. J., Abarintos, A. R., Khan, K. N. and Park, C. K. (2013). A Preference Test For Sweet Taste That Uses Edible Strips, Appetite, 73, 132- 139.
• Tanrıverdi, Yener M. (2004). Marka İletişimi Açısından Duyuların Tüketici Davranışı Üzerindeki Etkisi: Duyusal Markalama. (Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim ve Tasarım Anasanat Dalı İletişim Sanatları ve Tasarım Sanat Dalı, İstanbul.
• Tarman, S. (2014). Açlık-İştah ve Tokluk Metabolizma Şeytan Üçgeni. (https://www.tavsiyeediyorum.com/makale_13492.htm) (Erişim tarihi 28.11.2018).
• Ustaahmetoğlu, E. (2015). Tat Algısı İçin Dilden Daha Fazlası mı Gerekli? Tat Test Üzerine Bir Uygulama, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 127- 134.