Zone of Interest: Lebensraum Politikası ve Soğukkanlı Faşizm Üzerine Göstergebilimsel Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 146 - 163, 28.07.2025

Kamer İncedursun

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.941

Öz

Bu çalışma çerçevesinde Zone of Interest (İlgi Alanı, 2023, Yön. Jonathan Glazer) filmi faşizmin zihinsel ve mekânsal poetikası bağlamında göstergebilimsel olarak incelenecektir. Şayet sinemanın ve film çalışmalarının toplumsal anlamda bir ülküsü varsa o da tarihsel olarak insanlığın trajedilerine ve altüst oluşlarına yol açan özne-nesne süreçlerini kültürel, psikolojik, sosyolojik ve ideolojik yönlerden anlamaya ve anlatmaya çalışmaktır. Zone of Interest filmi İkinci Dünya Savaşı sırasında yaşanmış olan soykırım sürecinin sembolü olan Auschwitz toplama kampının uzun süre boyunca yöneticiliğini yapan Rudolf Höss ve ailesi üzerinden Nazi gündelik hayatının prototipine gözlemci bir bakış atmaktadır. Nazizm için ütopik anlamda güzelin ve iyinin ne olduğunu gösteren Lebensraum politikasının somut çıktısı olan bir yapı kompleksinde (Auschwitz) geçen hikâye; bu politikaya bel bağlayan insanların zihniyetlerini göstermesi açısından son derece önemlidir. 1901 yılında Alman coğrafyacı Friedrich Ratzel tarafından üretilen ve bir ulusun kendi kendine yetebilmesi için gerekli kaynaklara sahip olması anlamına gelen Lebensraum terimi, sonraki yıllarda özellikle Adolf Hitler tarafından Nazizmin işgal ve yağma politikasını meşrulaştıran politik bir söylem olarak aktif bir şekilde kullanılmış ve neredeyse tüm Nazi destekçileri tarafından herhangi bir ahlaki yadırgamayla karşılaşmadan kabul edilmiştir. Film özetle Lebensraum ütopyası üzerinde yükselmiş olan kan ve toprak politikasının baştan çıkardığı insanların maddiyata endeksli olan ahlaktan yoksun zihniyetini ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zone Of İnterest , Lebensraum , Auschwitz , Göstergebilim , Jonathan Glazer

Etik Beyan

Bu çalışma akademik etik ve kurallara riayet edilerek hazırlanmıştır.

Zone of Interest: A Semiotic Analysis on Lebensraum Politics and Cold-blooded Fascism

Öz

Within the framework of this study, the film Zone of Interest (2023, dir. Jonathan Glazer) will be semiotically analysed in the context of the mental and spatial poetics of fascism. If cinema and film studies have a social ideal, it is to try to understand and explain the subject-object processes that historically lead to the tragedies and upheavals of humanity from cultural, psychological, sociological and ideological aspects. The film Zone of Interest takes an observant look at the prototype of Nazi everyday life through Rudolf Höss and his family, who were the long-time administrators of the Auschwitz concentration camp, the symbol of the genocide process during the Second World War. The story, which takes place in a building complex (Auschwitz) that is the concrete output of the Lebensraum policy, which shows what is beautiful and good in a utopian sense for Nazism, is extremely important in terms of showing the mentality of the people who rely on this policy. Coined in 1901 by the German geographer Friedrich Ratzel, the term Lebensraum, which means the possession of the necessary resources for a nation to be self-sufficient, was actively used in the following years, especially by Adolf Hitler, as a political discourse legitimising the occupation and plunder policy of Nazism, and was accepted by almost all Nazi supporters without any moral objection. The film, in summary, deals with the morally depraved mentality of the people who are seduced by the politics of blood and land based on the utopia of Lebensraum.

Anahtar Kelimeler

Zone of Interest , Lebensraum , Auschwitz , Semiotics , Jonathan Glazer

Kaynakça

• Adanır, O. (2012). Sinemada anlam ve anlatım. Say Yayınları. Adanır, O. (2013). Göstergebilimsel film kuramı. Z. Özarslan (Ed.), Sinema kuramları 2 (s. 13-32). Su.
• Andrew, J. D. (2018). Büyük sinema kuramları. (Çev. Z. Atam). Doruk Yayınları.
• Arendt, A. (2012) Kötülüğün Sıradanlığı Adolf Eichmann Kudüs'te. (Çev. Ö. Çelik). 2. Baskı. Metis Yayınları.
• Armes, R. (2019). Sinema ve gerçeklik. (Çev. Z. Özen Barkot). Doruk Yayınları.
• Baker, U. (2011). Beyin ekran. (Derl. E. Berensel). Birikim Yayınları.
• Barthes, R. (2009). Göstergebilimsel serüven. (Çev. M. Rifat, S. Rifat). Yapı Kredi Yayınları.
• Baudrillard, J. (2012). Kusursuz cinayet. (Çev. N. Sevil). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1997). Modernite ve Holocaust. (Çev. S. Sertabiboğlu). Sarmal Yayınevi.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve Müphemlik. (Çev. İ. Türkmen). Ayrıntı Yayınları.
• Bazin, A. (1967) What is cinema. (Çev. H. Gray). University of California Press.
• Benjamin, W. (2011). Pasajlar. (Çev. A. Cemal). Yapı Kredi Yayınları.
• Büker, S. (2010). Sinemada anlam yaratma. Hayalbaz Kitap.
• Ferro, M. (2017). Sinema ve Tarih. (Çev. H. Demir). Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (1996). The Consequences of Modernity. Polity Press.
• Glazer, J. (Director). (2023). Zone of Interest [Film]. Film4, Access Industries, Polish Film Institute, JW Films, Extreme Emotions.
• Herzog. A. (2024). Proximities of Violence: The Zone of Interest. Film Quarterly. 77 (3), 8–21.
• Horkheimer, M. & Adorno, T. W. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği (Çev. Ülner, N.- Karadoğan Öztarhan E.) Kabalcı Yayınevi.
• Leslie, E. (2012). Adorno, Benjamin, Brecht ve Sinema. Sinemayı anlamak: Marksist perspektifler. (Çev. E. Yılmaz). (Ed. M. Wayne). De ki Yayınları.
• Lindeperg, S. (2011). Night and Fog: A History of Gazes. Concentrationary Cinema: Aesthetics as Political Resistance in Alain Resnais's Night and Fog. (Ed. Griselda Pollock & Max Silverman). Berghahn Books.
• Metz, C. (2012). Sinemada anlam üstüne denemeler. (Çev. Oğuz Adanır). Hayalperest Yayınevi.
• Northrup, R. (2024). There’s No Pang Of Conscience: Why Hedwig’s Mother Leaves Auschwitz Clarified By Zone of Interest Director. https://screenrant.com/zone-of-interest-movie-hedwig-mother-auschwitz-response/
• Ryan, M. & Kellner, D. (2016). Politik Kamera. (Çev. E. Özsayar). Ayrıntı Yayınları.
• Silverman, M. (2015). Palimpsestic Memory: The Holocaust and Colonialism in French and Francophone Fiction and Film. Berghahn Books.
• Sontag, S. (2011) Fotoğraf üzerine. (Çev. O. Akınbay). Agora Kitaplığı.
• Stam, R. (2021). Yıkıcı Film. (Çev. O. Orhangazi). Ayrıntı Yayınları.
• The National WWII Museum. Research Starters: Worldwide Deaths in World War II. https://www.nationalww2museum.org/students-teachers/student-r .
• United States Holocaust Memorial Museum. Introduction to the Holocaust. Holocaust Encyclopedia. https://encyclopedia.ushmm.org/
• Wollen, P. (2017). Sinemada göstergeler ve anlam. (Çev. Z. Aracagök, B. Doğan). Metis Yayınları.