Sportif Rekreasyon Programlarının Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 8 Issue: 2, 783 - 807, 31.07.2025

Gülşah Özkaya , Müberra Çelebi

https://doi.org/10.53353/atrss.1680526

Abstract

Bu araştırmanın amacı X-Gençlik ve Spor İl ve İlçe Müdürlüğü’ndeki (GSM) sportif rekreasyon programlarının sürdürülebilirliğinin değerlendirilmesidir. Araştırmada nitel araştırma deseni seçilmiştir. Veri toplama için “görüşme yöntemi” seçilerek, X-GSM il ve ilçe müdürleri, spor uzmanları ve çalışanların görüşleri alınmıştır. Katılımcı olarak “amaçlı örneklem” ve “ölçüt örneklem” yöntemi kullanılmıştır. Katılımcılarla, a) mevcut rekreasyon programları, b) sportif rekreasyon programlarına ilişkin güncel sorunlar ve c) sportif rekreasyon program sürdürülebilirliği ile ilgili görüşmeler yapılmıştır. Veriler betimsel ve içerik analiz yolu ile elde edilmiştir. Araştırmanın a) mevcut sportif rekreasyon programlarına ilişkin bulgularda; merkez’deki ve ilçe’deki rekreatif etkinlikler şeklinde iki ana tema altında ortaya çıkmıştır. Sportif rekreasyon programlarına ilişkin güncel sorunlara ait bulgularda; ekonomik zorluklar, iletişim eksikliği, coğrafi koşullar ve teknoloji bağımlılığı, yönetsel süreçler şeklinde temalar ortaya çıkmıştır. Rekreasyon program sürdürülebilirliğine ilişkin sorunlar ile ilgili bulgularda ise; toplumsal katkı, çevresel duyarlılık, ekonomik sürdürülebilirlik, iletişim ve etkileşim başlıkları altında temalar belirlenmiştir. Sonuç olarak ekonomik, iletişimsel, coğrafi ve yönetsel süreçlerdeki eksikliklerin giderilmesi, kurumlar arasında iş birliğinin güçlendirilmesi, antrenör ve personel sayısının artırılması, bütçenin verimli kullanılması, coğrafi ve çevresel etmenlerin dikkate alınması ve liderlik yetkinliklerinin geliştirilmesi büyük önem arz etmektedir.

Keywords

Spor, Rekreasyon, Sportif Rekreasyon, Sürdürülebilirlik

Evaluation of Recreational Sports Programs in Terms of Sustainability

Abstract

The aim of this study was to evaluate the sustainability of sports recreation programs in X-GSİM and Sports District Directorate. Qualitative research method was chosen in this study. Interview method and “criterion sampling” method from purposeful sampling methods were used in the research. Participants; a) Opinions on recreation programs, b) Opinions on current problems related to sports recreation programs and c) Opinions on sustainability of sports recreation programs were obtained. Data were obtained by descriptive and content analysis. In the findings of the research regarding current sports recreation programs, Sports Recreation Programs implemented in the institution and still being implemented were expressed under two main themes as recreational activities (sports, arts, education and culture) in the center and recreational activities (sports, education and culture) in the district. In the findings regarding current problems related to sports recreation programs; economic difficulties, lack of communication, geographical conditions and technology dependency, administrative processes emerged as themes. In the findings regarding the problems related to recreation program sustainability, themes were determined under the titles of social contribution, environmental awareness, economic sustainability, communication and interaction.

Keywords

Sports, Recreation, Recreational Sports, Sustainability

References

• Akay, K. A. (2022). Nitelikli Personel Eksikliği ile İş Yükü Stresi Arasındaki İlişkide Okullardaki Şiddetin Aracılık Rolü. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi, Ağrı, Türkiye.
• Akyıldız, M. (2013). Boş zamana "Ciddi" bir bakış açısı: Boş zaman araştırmalarında ciddi boş zaman teorisi. Pamukkale Journal of Sport Sciences, 4(2), 46-59. ISSN: 1309-0356
• Altınçit, U. (2019). Sportif rekreasyon faaliyeti olarak badminton sporunu yapan 11-16 yaş çocuklarda, dikkat ve karar verme özelliğinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla, Turkey.
• Atasever, T. & Çolak, E. (2019). "Kocaeli Üniversitesi Akademik Personelinin Sportif Alışkanlık ve Rekreasyon Hakkında Görüşleri ve Beklentilerinin Araştırılması. Spor ve Rekreasyon Araştırmaları Dergisi, cilt 1, sayı 1, Haziran 2019, E-ISSN: 2667-8985.
• Baltaş, A. (2008). Ekip Çalışması ve Liderlik: Türk Kültürünün Ekip Çalışmasını Zorlaştıran Özelliklerini Aşın, Kolaylaştıran Özelliklerini Harekete Geçirin (8th Ed), Remzi Kitapevi.
• Barutçugil, İ. (2002). Performans Yönetimi, 1. Baskı, Yönetim Dizisi, Alfa Yayınları, 101-107,1.
• BM, Birleşmiş Milletler, (2016). Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları, Erişim Adresi: https://turkiye.un.org/tr/sdgs 23 Şubat 2024. Erişim tarihi: 23 Şubat 2024.
• BM Türkiye (2024). Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları. Erişim (16.03.2025). https://turkiye.un.org/tr/sdgs, (https://www.un.org/sustainabledevelopment)
• Bilgen N. (1990) Örgüt İklimi. Milli Eğitim Bakanlığı Teftiş Kurulu. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. Ankara.
• Cain, J.H. & Jolliff B. (1998). Teamwork and Teamplay. 432 pages, Kendall Hunt Publishing, ISBN 9780787245320 (ISBN10: 0787245321).
• Chalip, L. (2006). Towards social leverage of sport events. Journal of Sport & Tourism, 11(2), 109–127.
• Çelebi, M. (2016). Eğitimde Rekreasyon Program Uygulamaları Topluma Hizmet Uygulamalarında Yaşayarak Öğrenme. International Journal of Social Science Research, s. 34, (ijssr), cilt 5, sayı 1.
• Çelebi, M. & Özbey, S. (2017). Editör: Mirzeoğlu Nevzat. Spor Bilimlerine Giriş (Geliştirilmiş 2.Baskı) (Rekreasyon: Bölüm ss:265-294). ISBN:978-9944-379-87-8 Spor Yayınevi ve Kitapevi.
• Daly, J.W. (2000). Recreation and Sport Planning and Design (2nd edt.), Human Kinetics, 232 pages; p.2, 4-5, ISBN-13: ‎978-0736003452
• Darama, H. (2021). Türkiye’deki Profesyonel Futbol Kulüplerinin Sürdürülebilirlik Performansının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbuli Türkiye.
• Dinç, N., & Güzel, P. (2012). Gençlerde rekreasyonel fiziksel aktiviteler ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki. Rekreasyon Araştırmaları Kongresi, 12-15.
• Doğu, G., Kesim Ü. & Sivrikaya Ö. (2002). “Belediyelerin Sporla İlgili İşlevleri: Düzce Belediyesi Örneği,” Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt 11, Say 2 Nisan 2002, s. 89-106
• Erdemli, A. (1996). İnsan, Spor Ve Olimpizm - Spor Felsefesi Yazıları. Sarmal Yayınevi, 236
• Erkal, M. E., Ayan, D. & Özbay, G. (1998). Sosyolojik Açıdan Spor. İstanbul: Der Yayınları, 287.
• Elveren, A., & Çelebi, M. (2024). Examining the factors developing national bicycle policies in promoting bicycle use. Journal of ROL Sport Sciences, 5(1), 73–98.
• Ergül O. K. (2008). Üniversite Gençliğinin Sportif Rekreasyon Etkinliklerine Yönelik İlgileri ve Katılma Düzeylerinin Belirlenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, Türkiye.
• Fişek, K. (1985). 100 Soruda Türkiye Spor Tarihi. 53. cilt/100 soruda dizisi, Gerçek Yayınevi, s.198.
• Gençtürk, T. Ö. (2022). Takım Çalışması Aktivitelerinin Örgüt İklimi ve İşgören Performansı Üzerine Etkisinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya, Türkiye.
• Gülerim, M. (2023). Zumba Egzersizi Kadın Katılımcılarını Rekreasyonel Egzersize Güdüleyen Faktörlerin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi, Mersin, Türkiye.
• Jensen, C.R., & Naylor, J. (2000). Opportunities in recreation and leissure careers. VGM Career Books. https://doi.org/10.1036/0071388141
• Karaküçük, S. (1997). Rekreasyon‑Boş Zamanları Değerlendirme: Kavram, Kapsam ve Bir Araştırma. Ankara: Seren Ofset.
• Koç, S. (2020). Yerel Yönetimlerde Çalışan Personellerin Sportif Rekreasyonel Faaliyetlere Katılmaya Motive Eden Unsurların İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sakarya, Türkiye.
• Harris, J. M. (2000). Basic principles of sustainable development. Dimensions of Sustainable Developmnet, 21-41.
• IOC: International Olympic Committee. (2020). Olympic Agenda 2020+5: Sustainability Strategy. Retrieved from https://olympics.com/ioc/sustainability, Erişim: 21.04.2024
• Koçak, F., Tuncel, F. & Tuncel, S. (2013). "Sporda sürdürülebilirliğin boyutlarının belirlenmesi," Ankara Üniv. Spor Bil. Fak. Dergisi, vol. 11, no. 2, 113-129.
• Koçak, F. & Balcı, V. (2010). "Doğada yapılan sportif etkinliklerde çevresel sürdürülebilirlik," Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, vol. 2, no. 2, 213-222.
• McPherson, B. D., Curtis, J. E., & Loy, J. W. (1989). The Social Significance of Sport: An Introduction to The Sociology of Sport. Human Kinetics, 352.
• Özkalp, E. & Kırel, Ç. (1992). Modern Sosyal Etkileşim Kuramlarına Genel Bir Bakış. Eskişehir Anadolu Üniv. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, vol. X, no.1-2.
• Parks, J.B., Quarterman, J. & Thibault, L. (2013). Çağdaş Spor Yönetimi, (3rd Ed.), Akademisyen Yay.
• Preuss, H. (2007). The conceptualisation and measurement of mega sport event legacies. Journal of Sport & Tourism, 12 (3–4), 207–228.
• Ross, C. M. (2006). Recreational Sport Management. Human Kinetics (Ed.)., Introduction to Recretion and Leisure (Chapter 14 , p.271-288). USA: Human Kinetics, Inc.
• Rossman R.J., & Schlatter, B.E. (2000). Recreation Programming: Designing Leisure Experiences, (3rd Ed.), Sagamore Publishing, Illinois State University, USA.
• Smith, A. (2009). Theorising the relationship between major sport events and social sustainability. Journal of Sport & Tourism, 14(2–3), 109–120.
• Solberg, H. A., & Preuss, H. (2007). Major sport events and long-term tourism impacts. Journal of Sport Management, 21(2), 213–234.
• Şahin, H. (1997). Sporcuların Performans Sporunu bıraktıktan Sonraki Yaşamlarında Boş Zaman Değerlendirme İlgilerinin Araştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana, 25-43.
• Şahin, İ. & Kocabulut, Ö. (2014). Sportif Rekreasyon Aktivitelerine Düzenli Katılımı Engelleyen Faktörlerin İncelenmesi: Akdeniz Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Journal Of Recreation And Tourism Research, 1(2), 46–67.
• Şahin, M. (2019). "Gençlik hizmetleri ve spor il ve ilçe müdürlüklerinde görev yapan personelin sporda sürdürülebilirliğe ilişkin tutumlarının belirlenmesi: Ege Bölgesi örneği," M.S. thesis, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Spor Bilimleri Fakültesi, Fırat Üniversitesi, Elazığ, Turkey.
• Şimşek, B. (2023). Sürdürülebilir kalkınma amaçları perspektifinden kırsalda kooperatifleşme yöntemini tercih eden kadınların 'girişimcilik' deneyimleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul, Turkiye.
• Tütüncü, Ö. (2020). Şiddet, Suç ve Na-Hoş Zaman İlişkisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 31, Sayı 1, 86.
• Uçar, A. (2021). Yerel Yönetimlerde Sosyal Belediyecilik ile Rekreasyon ve Spor Hizmetleri: İyi Uygulama Örnekleri (1. baskı, s. 248). Astana Yayınları.
• Uğurlu, A. (2012). Deneyimsel Öğrenmeye Dayalı Takım Çalışmasını Geliştirici Rekreasyonel Aktivitelerin Takım İklimi Üzerine Etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Unesco. (2015). Quality Physical Education Guidelines for Policy-Makers. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000232996 Erişim: 12.04.2024
• Yalçınkaya, A., Durmaz, V. & Adiller, L. (2011). Sürdürülebilir Kalkınma ve Kurumsal Sürdürülebilirlik İçin Yeni Ölçümleme: Üçlü Performans. 9th International Conference on Knowledge, Economy & Management, Sarajevo, Bosnia & Herzegovina, Jun. pp. 3320, 23-25.
• Yardımcı, K. (2024,). Spor Yapan Çocukların Ebeveynlerinin Spor Farkındalıkları ve Spora Bağlılıklarının İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi). Bozok Üniversitesi, Yozgat, Türkiye.
• Yoder, D.G. (2006). Leisure & Recreation for Individuals in Society. Human Kinetics (Ed.)., Introduction to Recretion and Leisure (Chapter 4 , p.51-64). USA: Human Kinetics, Inc.
• WCED (1987). World Commission on Environment and Development Report. https://www.un.org/en/academic-impact/sustainability (Erişim: 27.09.2024).
• Weinberg, R. S., & Gould, D. (2019). Foundations of sport and exercise psychology (7th ed.). Human Kinetics, p. 33-56.
• Atalay Çelebi M., Gürer B. & Yaşar B.Ç. (2023). Doğa ve Macera Eğitiminde Liderlik, K. Yıldız & B. Gürer (Ed.), Teoriden Uygulamaya Doğa ve Macera Eğitimi (ss. 111-131), Gazi Yayınevi.
• Boyraz, S., Ozbar, N., Yetgin, M. K., & Koksalan, B. (2015). Assessment of 6th grade elementary school students, their parents and branch teachers perspective on physical education classes. Educational Research and Reviews, 10(14), 1975-1979.
• Bozdağ, B. & Özbek, S. (2020). Lise Öğrencilerinin Fiziksel Aktiviteye Katılım Motivasyonlarının İncelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3 (2), (ss.396-397).
• Demiral, Ş., Aksu, A., Nazıroğlu, M., & Uzun, E. A. (2022). 7-10 yaş grubu çocuklarda yapılandırılmış rekreatif etkinlikler: Uzun vadeli sporcu gelişim modeli (antrenmanı öğrenme evresi). N. Özbar (Ed.,), Rekreatif etkinlikler ve uygulama alanları (pp. 1-18). Efe Akademi Yayınları.
• Gürer B. & Çelebi, M. (2022). Doğa Sporları ve Çevre. B. Gürer (Ed.), Dağcılık, Doğa ve Macera Sporlarında Liderlik-Dağ-Doğa-Macera Liderliği. (ss.149-162), Türkiye Dağcılık Federasyonu Yayınları.
• Özbar, N. & Çelebi, M. (2024). Antrenörlükte Meslek Etiği. N. Topsakal (Ed.), Kürek Sporunda Seçme Konular (ss.9-10), Efe Akademi Yayınları.
• Özsarı, A., Pepe, H., Pepe, Ş., Fişekçioğlu, İ. (2021). Taekwondo Sporcularının Hoşgörü Eğilimlerinin İncelenmesi. Ulusal Spor Bilimleri Dergisi, 5(1), 40-50.
• Taşkın, C., Akdeniz Ar. A., Şener Yaldız. B. & Erdem Özten, E. (2022). Halk Eğitimi Merkezlerinin kursiyer görüşlerine göre değerlendirilmesi: Bandırma Halk Eğitimi Merkezi örneği. Journal Of Continuous Vocational Education And Training, 5(1), 32-57.