KAMU TÜZEL KİŞİLERİNİN SERMAYE ŞİRKETİ KURABİLME VE SERMAYE ŞİRKETİNE ORTAK OLABİLME YETKİSİNİN DAYANAĞI VE SINIRLARI

Yıl 2024, Cilt: 73 Sayı: 4, 2233 - 2280, 11.03.2025

Halil Altındağ , Emin Çamurcu

https://doi.org/10.33629/auhfd.1437924

Öz

Kamu tüzel kişileri, kendilerine verilen görevleri kamusal usullerle yerine getirebileceği gibi özel hukuk kişilerini yetkilendirme yahut özel hukuk tüzel kişisi kurarak bu tüzel kişiler yoluyla kamu hizmetlerini yürütme yoluna gitmektedir. Özel hukuk tüzel kişiliği kurma usulü olarak adlandırılabilecek bu usulün en yaygın görünümü ise sermaye şirketi kurmak veya bir sermaye şirketine ortak olmaktır. Kanunlarda kamu hizmetlerini yürütmek amacıyla sermaye şirketi kurma konusunda açık düzenlemeler olmakla birlikte, uygulamada kamu tüzel kişileri, yalnızca kanunlarda kendilerine bu şekilde bir yetki verilmişse ve verilen bu yetki kapsamında şirket kurmakla yetinmemekte, pek çok konuda sermaye şirketi kurma veya bir sermaye şirketine ortak olma yoluna gitmektedir. Ancak kanunla açıkça yetki verilmeyen hallerde, kamu tüzel kişilerinin sermaye şirketi kurup kuramayacağı konusu tartışmalıdır. Bu çalışmanın konusunu da esasen bu husus oluşturmaktadır. Kamu tüzel kişilerinin sermaye şirketi kurma yetkisi, idarenin kanuniliği ilkesi ve tahsis ilkesi bağlamında ayrı ayrı değerlendirilecek olup, bu iki ilkeden hangisine üstünlük tanınması gerektiği detaylı olarak tartışılacaktır. İkinci olarak, kamu tüzel kişilerinin kendilerine açıkça kanunla yetki verilmeyen hallerde sermaye şirketi kurma yönünde tesis ettikleri işlemlerin hukuka uygunluğu ve yetki aşımı halinde başvurulabilecek hukuki çareler detaylı olarak ele alınacaktır. Bu kapsamda sermaye şirketinin ticaret siciline tescilinden önceki ve sonraki hukuki çareler, fesih davası, dava açma süresi ve davanın tarafları çalışmanın ikinci kısmının temel başlıklarıdır.

Anahtar Kelimeler

kamu tüzel kişiliği, kanunilik ilkesi, tahsis ilkesi, kamu hizmeti, sermaye şirketi, fesih davası, şirket kuruluşu.

Kaynakça

• Akdağ Güney, Necla. Anonim Şirketlerde Kuruluş. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2014.
• Akın, Murat Yusuf. “İsviçre Hukuku Örneğinde Türk Medeni Kanunu Madde 47/11 ile Türk Ticaret Kanunu Tasarısı Madde 353 Üzerine Düşünceler.” Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 26, 1 (2010): 175-227.
• Akipek, Jale, Turgut Akıntürk ve Derya Ateş. Türk Medeni Hukuku Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Cilt I. İstanbul: Beta Yayınevi, 2021.
• Akkan, Mine. Pekcanıtez Usul Medeni Usul Hukuku. İstanbul: Onikilevha Yayınları, 2017.
• Akünal, Teoman. Türk Medeni Hukukunda Tüzel Kişiler. İstanbul: Filiz Kitabevi, 1988.
• Alper, Gizem. Türk Özel Hukukunda Ultra Vires İlkesi (Anlamı ve Kapsamı). Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013.
• Aslan, Zehreddin. Açıklamalı ve İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu. Ankara: Seçkin Yayınları, 2022.
• Ayhan, Rıza, Hayrettin Çağlar ve Mehmet Özdamar. Şirketler Hukuku Genel Esaslar. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Bahtiyar, Mehmet. Anonim Ortaklık Anasözleşmesi. İstanbul: Beta Yayınevi, 2001.
• Balta, Yusuf. “Modern ve İslam Hukuku Açısından Tarihi Süreçte Tüzel Kişilik.” Amasya İlahiyat Dergisi 17 (2021): 465-500.
• Barlas, Nami. Adi Ortaklık Temeline Dayalı Sözleşme İlişkileri. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2012.
• Böckli, Peter. Schweizer Aktienrecht. Zurich: Shultess, 2022.
• Buz, Vedat. “Ortaklık Paylarının Devrinde Ayıba Karşı Tekeffül Hükümlerinin Uygulanabilirliği Sorunu” BATİDER XXXV, 3 (2019): 65-93. Çağlayan, Ramazan. “Hukukumuzda Kamu Tüzel Kişiliği Kavramı ve Kıstasları.” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 7 (2016): 373-398. Çak, Murat ve Demet Çak. “Devlet Üniversitelerinde Yeni Mali Kaynak Arayışları: Üniversite Şirketleri Modeli.” İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları 58. Seri, 2, (2012): 27-50. Derdiman, Ramazan Cengiz. “Kamu Tüzel Kişiliğinin Ölçütleri Hakkında Değerlendirmeler.” Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi 4, 3 (2021): 545-573