ÖĞRETMEN ADAYLARININ DOĞA EĞİTİMİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 22, 215 - 243, 15.06.2020

Nilüfer Köşker

https://doi.org/10.33692/avrasyad.631883

Cited By: 2

Öz

Doğanın ve doğal unsurlar arasındaki ilişkilerin
fark edilmesini sağlayan doğa eğitimi, erken yaşlardan itibaren, çeşitli
deneyimler sunarak bilgi, beceri, olumlu tutum ve davranışlar kazandırmanın yanı
sıra, duyarlılığı, farkındalığı, doğa sevgisi ve bağlılığını da artıracaktır. Doğada
gerçekleştirilecek faaliyetler çocukların fiziksel, bilişsel, sosyal ve
duygusal gelişimi için de önemlidir. Etkili ve yeterli bir doğa eğitimi için
doğayı ve doğadaki süreçleri, doğal unsurlar arasındaki ilişkileri
kavrayabilen; insan-doğa etkileşiminin önemini bilen ve eğitim sürecini bu
yönde tasarlayarak uygulayabilen öğretmenlere ihtiyaç bulunmaktadır. Öğretmen
adaylarının doğa eğitimine yönelik görüşlerini belirlemeyi ve betimlemeyi amaçlayan
bu çalışmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubunun
belirlenmesinde amaçlı örneklem yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 2017-2018
bahar döneminde, Okulöncesi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği, Sosyal Bilgiler
Öğretmenliği ve Fen Bilgisi Öğretmenliği anabilim dallarında dördüncü sınıfa
devam eden 197 öğretmen adayından toplanmıştır. Araştırmada veri toplamak için
açık uçlu soruların yer aldığı bir anket formu kullanılmıştır. Veriler, içerik
analizi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre,
doğa eğitiminin öğretmen adayları tarafından ağırlıklı olarak doğal çevrenin
korunması ve ekolojik bilinçlendirmeye yönelik bir eğitim süreci olarak
değerlendirildiği görülmektedir. Bu bağlamda, doğa eğitiminin, katılımcılar
tarafından çevre eğitimi boyutuyla değerlendirildiği ve tanımlandığı dikkati
çekmektedir. Ayrıca öğretmen adaylarının yaşamlarının büyük bir kısmını şehirde
geçirdikleri ve büyük bir kısmının doğa eğitimine ilişkin bir etkinliğe
katılmadığı, bu doğrultuda doğa deneyimlerinin sınırlı olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Doğa, doğa eğitimi, çevre, öğretmen adayları, ekolojik bilinç

PROSPECTIVE TEACHERS’ OPINIONS ABOUT NATURE EDUCATION

Öz

Nature education, which
enables the recognition of the relationships between nature and natural
elements, will increase the sensitivity, awareness, love and commitment for
nature and impart knowledge, skills, positive attitudes and behaviors by
providing various experiences from early ages. Activities in nature are also
important for the physical, cognitive, social and emotional development of
children. For an effective and sufficient nature education, there is a need for
teachers who are able to comprehend the nature and processes in nature and the
relationships between natural elements, know the importance of human-nature
interaction, and can design and implement the educational process in this
direction. The current study aiming to determine and describe prospective
teachers’ opinions about nature education employed the descriptive survey
model. In the selection of the study group, purposive sampling method was used.
The data were collected from 197 senior students attending the departments of
Preschool Teaching, Primary School Teaching, Social Sciences Teaching and
Science Teaching at spring term of 2018-2019 academic year. A questionnaire
form was used to collect data. The data were analyzed by using content
analysis. The findings of the data have revealed that nature education is
predominantly evaluated by the prospective teachers as an educational process
directed to the protection of natural environment and to develop ecological
consciousness. In this regard, nature education seems to be evaluated and
defined on the basis of environmental education. Also it has been determined
that prospective teachers spent most of their lives living in cities and most
of them did not participate in an activity related to nature education. Accordingly,
their nature experience was found to be limited.

Anahtar Kelimeler

Nature, nature education, environment, prospective teachers, ecological consciousness

Kaynakça

• AARON, Rachel F. (2009), Planting a Seed: An Examination of Nature Perception, Program Processes, and Outdoor Experience. Unpublished Doctor’s Degree Thesis, Office of Graduate Studies of Texas A&M University.
• AKYÜZ, Yahya. (1979), Eğitimde Çocuk-Doğa ve Çevre Korunması İlişkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12 (1), 85-96.
• BAILIE, Patti Ensel, (2010), “From the One-Hour Field Trip to a Nature Preschool: Partnering with Environmental Organizations”, YC Young Children, C. LXV, S.4: s.76-82.
• BELL, Janice F., WILSON, Jeffrey S. ve LIU Gilbert C. (2008), “Neighborhood Greenness and 2-year Changes in Body Mass İndex of Children and Youth”, American Journal of Preventive Medicine, C. XXXV, S.6: s. 547-553.
• BİRDİŞLİ, Fikret, (2014), “Çevreye Metaekolojik Yaklaşım ve Doğada Karşılıklı Dayanışma İlkesi”. Akademik İncelemeler Dergisi (AID), 9(1), 25-46.
• BOOKCHIN, Murray, (1996), Ekolojik Bir Topluma Doğru. (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BURDETTE, Hillary L. ve WHITAKER, Robert C. (2005), “Resurrecting Free Play in Young Children: Looking Beyond Fitness and Fatness to Attention, Affiliation and Affect. Archives of Pediatrics and Adolescent Medicine”,C.CLIX,S.1:s.46-50.
• CHAWLA, Louise, (2002), “Spots of Time: Manifold Ways of Being in Nature in Childhood.” Children and nature: Psychological, sociocultural, and evolutionary investigations, Eds. P. H. Kahn ve S. R. Kellert), London: The MIT Press, 199-225.
• ÇUKUR, Duygu ve ÖZGÜNER, Halil, (2008), “Kentsel Alanda Çocuklara Doğa Bilinci Kazandırmada Oyun Mekânı Tasarımının Rolü”, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, C. II: s.177-187.
• ÇUKUR, Duygu, (2011), “Okulöncesi Çocukluk Döneminde Sağlıklı Gelişimi Destekleyici Dış Mekân Tasarımı”, SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, C. XII: s. 70-76.
• DOWDELL, Kellie, GRAY Tonia ve MALONE, Karen, (2011), “Nature and Its İnfluence on Children’s Outdoor Play”. Australian Journal of Outdoor Education, C. XV, S. 2: s.24–35.
• ERDOĞAN, Mehmet, (2011), “Ekoloji Temelli Yaz Doğa Eğitimi Programının İlköğretim Öğrencilerinin Çevreye Yönelik Bilgi, Duyuşsal Eğilimler ve Sorumlu Davranışlarına Etkisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, C. XI, S. 4: s. 2223-2237.
• ERENTAY, Nilgün, ve ERDOĞAN, Mehmet, (2009), 22 Adımda Doğa Eğitimi. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
• ERYILMAZ, Çağrı, (2017), “Sosyal Bilim Paradigmaları Çerçevesinde Çevre Sosyolojisi’nin Kuramları ve Kavramları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XXVII, S.1: s.159-174.
• GÜL, Fikri, (2013), “İnsan-Doğa İlişkisi Bağlamında Çevre Sorunları ve Felsefe”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.14: s.17-21.
• GÜLER, Tülin, (2009), “Ekoloji Temelli Bir Çevre Eğitiminin Öğretmenlerin Çevre Eğitimine Karşı Görüşlerine Etkileri”, Eğitim ve Bilim, C. XXXIV, S.151: s.30-43.
• KAHYAOĞLU, Mustafa, (2016), “Türkiye’de Doğa Eğitimi Üzerine Yapılan Çalışmalarının Analizi: Bir Meta Sentez Çalışması”, Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, C I, S.1: s. 1-14.
• KARASAR, Niyazi, (2009), Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• KELEŞ, Özgül, UZUN, Naim ve UZUN, Funda V. (2010), “Öğretmen Adaylarının Çevre Bilinci, Çevresel Tutum, Düşünce ve Davranışlarının Doğa Eğitimi Projesine Bağlı Değişimi ve Kalıcılığının Değerlendirilmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. C.9, S.32: 384-401.
• KELLERT, Stephen R. (2002), “Experiencing Nature: Affective, Cognitive, and Evaluative Development in Children”, Children and nature: Psychological, sociocultural, and evolutionary investigations, (Eds. P. H. Kahn ve S. R. Kellert), London: The MIT Press, 117-151.
• KELLERT, Stephen R. (2005), Building for Life: Designing and Understanding the Human-Nature Connection. Washington, D.C.: Island Press.
• KIYICI, Fatime B., YİĞİT, Elif. A. ve DARÇIN, Emine S. (2014), “Doğa Eğitimi İle Öğretmen Adaylarının Çevre Okuryazarlık Düzeylerindeki Değişimin ve Görüşlerinin İncelenmesi”. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. IV, S.1: s.17-27.
• KÖŞKER, Nilüfer, (2013), “İlkokul Öğrencileri ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Doğaya İlişkin Algıları ve Sorumluluklarına Yönelik Düşünceleri”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, C. 8, S.3: s.341-355. doi: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4037
• KÖŞKER, Nilüfer ve ÇALIŞANDEMİR, Fatma, (2015), “Child and Nature”, Environment and ecology at the beginning of 21st century, (Eds. R. Efe, C. Bizzarri, İ. Cürebal ve G. N. Nyusupova.), Sofia: St. Kliment Ohridski University Press, 326-336.
• KÖŞKER, Nilüfer, (2019), “Okulöncesi Çocuklarında Doğa Algısı”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. XIX, S.1: s.294-308.
• LOUV, Richard, (2010), Doğadaki Son Çocuk: Çocuklarımızdaki Doğa Yoksunluğu ve Doğanın Sağaltıcı Gücü. (Çev. C. Temürcü). Ankara: TÜBITAK Yayınları.
• NADELSON, Louis S. ve JORDAN, Richard J. (2012), “Students Attitudes toward an Recall of Outside Day: An Environmental Science Field Trip”, The Journal of Research, S.105: s.220- 231.
• OĞURLU, İdris, TÜRKOĞUZ, Suat ve AKSU, Gül A. (2018), “Doğa Eğitimi Projelerinin Katılımcı Profili ve Yaygın Etkisinin Değerlendirilmesi: IDE Projeleri Örneği”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. VII, S.5: s.262-283.
• ÖZBERK, Nejdet, (2017), “Politik Ekolojide Doğa-Toplum Diyalektik Birliğine Kuramsal Bir Bakış: Toplumsal Doğa ve Doğanın Kapitalist Üretimi Tezi”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. XVII, S.3: s.71-98.
• ÖZDEMİR, Aydın ve YILMAZ, Oğuz, (2008), “Assessment of Outdoor School Environments and Physical Activity in Ankara's Primary Schools”, Journal of Environmental Psychology, C: XXVIII, S.3: s. 287-300.
• ÖZDEMİR, Oğuz, (2007), “Yeni Bir Çevre Eğitimi Perspektifi: Sürdürülebilir Gelişme Amaçlı Eğitim”. Eğitim ve Bilim, C. XXXII, S.145: s.23-39.
• ÖZDEMİR, Oğuz, (2010), “Doğa Deneyimine Dayalı Çevre Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Çevrelerine Yönelik Algı ve Davranışlarına Etkisi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. XXVII, S.27:s.125-138.
• ÖZDEMİR, Oğuz, (2016), Ekolojik Okuryazarlık ve Çevre Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• ÖZDEMİR, Pınar, AKFIRAT, Nejat ve ADIGÜZEL, Ömer, (2009), “Bilim ve Yaratıcı Drama Eşliğinde Doğa Eğitimi”, Yaratıcı Drama Dergisi, C. IV, S.7: s.69-78.
• ÖZGEN, Nurettin, (2018), “Doğa ve Toplum”, Sosyal coğrafya, Ankara: Pegem Akademi, 1-54.
• ÖZMEHMET, Ecehan, (2008), “Dünyada ve Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Yaklaşımları”, Journal of Yaşar University, C. III, S. 12: s.1853-1876.
• ROUSSOPOULOS, Dimitri, (2017), Politik Ekoloji, (Çev. F. D. Elhüseyni ), İstanbul: Sümer Yayıncılık.
• SÖNMEZ, Veysel ve ALACAPINAR, Füsun G. (2013), Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
• TAYLOR, Andrea F. ve KUO, Frances E. (2008), “Children with Attention Deficits Concentrate Better After Walk in the Park”, Journal of Attention Disorders, C. XII, S.5: s.402-409, doi:10.1177/1087054708323000
• TURAN, Feryal, (2018), “Toplum-Çevre ve Doğa”, Sosyal Coğrafya (Ed. N. Özgen), Ankara: Pegem Akademi, 55-75.
• VURAL, Hüccet ve YILMAZ, Sevgi, (2016). “Ortaokul Öğrencilerinin Çevre ve Doğa İle İlgili Konularda Bilgi ve Davranış Düzeylerinin Belirlenmesi; Erzurum İli Örneği”, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, C. VI, S.1: s.107-115.
• WELLS, Nancy M. (2000), “At Home with Nature: Effects of ‘Greenness’ on Children’s Cognitive Functioning”, Environment and Behavior, C.32, S.6: s.775-795.
• WILSON, Ruth, (2008), Nature and Young Children: Encouraging Creative Play and Learning in Natural Environments. London and New York: Routledge.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan (2008), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YILDIRIM, Günseli ve AKAMCA, Güzin Ö. (2017), “The Effect of Outdoor Learning Activities on the Development of Preschool Children”. South African Journal of Education, C. XXXVII, S. 2: s.1-10.