FEN BİLİMLERİ DERSLERİNDE SOSYOBİLİMSEL KONULARIN ARGÜMANTASYON SÜRECİ KULLANILARAK ÖĞRENCİLERE SUNULMASI

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 23, 409 - 427, 15.09.2020

Hamdi Karakaş

https://doi.org/10.33692/avrasyad.794827

Cited By: 1

Öz

Sosyobilimsel yapıdaki gerçek yaşam problemleri barındırdıkları bilimsel yönü, etkiledikleri çevre ve toplum yapısı itibariyle çok yönlü düşünülmesi ve tartışılması gereken konulardır. Gerçek yaşam bilgileriyle deneyim kazanan bireyler edindikleri bilgileri günlük hayatta karşılaşabilecekleri sorunlara daha rahat uyarlayabilirler. Bilimsel bilginin yapılandırılması ve zihinsel faaliyetlerin geliştirilmesinde argümantasyon (bilimsel tartışma) süreci son dönem eğitim çalışmalarında ön plana çıkmaktadır. Bu süreç başkalarınca ortaya atılan veya savunulan iddiaların sorgulaması ile başlar ve öğrencilerin kendi argümanlarını geliştirmeleri, onu savunmaları ve karşı iddiaları çürütmeleri ile devam eder. Bu bağlamda çalışmanın amacı fen bilimleri derslerinde sosyobilimsel konuların argümantasyon süreci kullanılarak öğrencilere sunulmasının önemi araştırılmıştır. Argüman sürecinin özelliği bireylerin karşılaştıkları durumlara yönelik argümanları destekleme ya da çürütme eğilimi içerisinde olmalarıdır. Böylece argümanlar üretme sürecinde sosyobilimsel durum değerlendirilir, incelenir ve karşılaşılan problemler başkasının bakış açısından eleştirel gözle görülebilir. Sosyobilimsel konularda var olan ikilemli yapının argümantasyon süreci ile tartışılması öğrencileri aktif düşünmeye yöneltecek, öğrenciler olayları yorumlayacak, argüman geliştirecek ve uygulamaya dönük fikirler üretecektir. Bu noktadan bakıldığında ilkokuldan öğretmen eğitimine kadar fen bilimleri derslerinde sosyobilimsel konuların argümantasyon süreci kullanılarak öğrencilere sunulması fen okuryazarı birey yetiştirmeye katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sosyobilimsel konular, argümantasyon süreci, fen okuryazarlığı

PRESENTATION OF SOCIO-SCIENTIFIC SUBJECTS TO STUDENTS BY USING ARGUMENTATION PROCESS

Öz

Real life problems in the socio-scientific structure are the issues that need to be considered and discussed from different perspectives in terms of their scientific aspect, the environment and the social structure that they affect. Individuals who gain experience with real-life knowledge can better adapt their knowledge to the problems they may encounter in daily life. The process of argumentation (scientific discussion) in the structuring of scientific knowledge and development of mental activities comes to the forefront in recent educational studies. This process begins with questioning of the claims made or defended by others and continues with the students' developing their own arguments, defending them and refuting counter claims. In this context, as the main aim of the study, the importance of presenting socio-scientific subjects to the students by utilizing argumentation process in science courses was investigated. The characteristic of the argumentation process is that individuals tend to support or refute arguments regarding the situations they are faced with. Thus, in the process of producing arguments, the socio-scientific situation is evaluated, examined and the problems encountered can be seen critically from someone else's point of view. Discussion of the dichotomous structure, inherent in socio-scientific topics, together with argumentation process will lead students to think actively, and they will interpret the events, develop arguments and produce applicable ideas.

Anahtar Kelimeler

Socio-scientific issues, argumentation process, science literacy

Kaynakça

• AKAR, B. (2010). Tıp fakültesi öğrencilerinin insan genetiği uygulamalarına yönelik risk algıları ve etik inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Biyoteknoloji Enstitüsü, Ankara.
• AKKAŞ, B. N. Ç., ÖZ, M. ve MEMİŞ, E. K. (2018). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme (atbö) yaklaşımının 5. Sınıf öğrencilerinin başarılarına ve başarının kalıcılığına etkisi. 17. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Ankara.
• AKPINAR, E. ve ERGİN, Ö. (2005). Yapılandırmacı kurama dayalı fen öğretimine yönelik bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 9-17.
• AKŞİT, A. C. A. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konularla ve bu konuların öğretimiyle ilgili görüşleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı, İzmir.
• AKTAŞ, T. (2017). Argümana dayalı sorgulama öğretiminin 7. Sınıf öğrencilerinin kuvvet ve enerji ünitesindeki akademik başarılarına ve argümantasyon seviyelerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• ALDAĞ, H. (2006). Toulmin tartışma modeli. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 13-34.
• ANAGÜN, Ş. S. ve ATALAY, N. (2016). Laboratuvarda deneylerle ilişkilendirilmiş öykülerin kullanımının sınıf öğretmeni adaylarının argümantasyon becerilerine etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5, 158-168.
• ANDREWS, R. (2010). Argumentation in higher education improving practice through theory and research. Newyork and London: Routledge.
• AYDIN, Ö. ve KAPTAN, F. (2014). Fen-teknoloji öğretmen adaylarının eğitiminde argümantasyonun biliş üstü ve mantıksal düşünme becerilerine etkisi ve argümantasyona ilişkin görüşler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(4), 164-188.
• BABACAN, M. A. (2017). Sosyobilimsel konulardaki etkinliklerin yedinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Yüksek lisans tezi, Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• CHEN, C. H. ve SHE, H.C. (2012). The impact of recurrent on-line synchronous scientific argumentation on students’ argumentation and conceptual change. Educational Technology ve Society,15(1), 197–210.
• CRESWELL, J. W. (2017). Araştırma deseni (S. B. Demir, Çev., 3. Baskı). Ankara: Eğiten Kitap.
• CROSS, D., TAASOOBSHIRAZI, G., HENDRICKS S. ve HICKEY, T. D. (2008). Argumentation: A strategy for improving achievement and revealing scientific identities. International Journal of Science Education,30(6), 837-861.
• ÇANKAYA, H. (2014). Dünyanın düzeltilmesi üzerine bir araştırma: Genetizm ve insan hakları. Memleket Siyaset Yönetim (MSY), 9(22), 295-326.
• ÇAVUŞ, R. (2013). Farklı epistemolojik inanışlara sahip 8. Sınıf öğrencilerinin sosyobilimsel konulara bakış açıları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgisi Eğitimi Bilim Dalı, Sakarya.
• ÇELİK, T., GÖKÇE, S, YENMEZ, A. A. ve ÖZPINAR, İ. (2017). Online argümantasyon: eleştirel okuma özyeterlik algısı. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 117-134.
• ÇINAR, D. (2013). Argümantasyon temelli fen öğretiminin 5. Sınıf öğrencilerinin öğrenme ürünlerine etkisi. Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya
• ÇINAR, B. T. (2016). Argümantasyona dayalı öğretimin ilköğretim öğrencilerinin başarıları kavramsal anlamaları ve eleştirel düşünme becerileri üzerine etkisi: Yaşamımızdaki Elektrik ünitesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• DEMİRCİOĞLU, T. ve UÇAR, S. (2014). Akkuyu nükleer santrali konusunda üretilen yazılı argümanların incelenmesi. İlköğretim Online, 13(4), 1373-1386.
• DEMİREL, T. (2017). Argümantasyon yöntemi destekli artırılmış gerçeklik uygulamalarının akademik başarı, eleştirel düşünme becerisi, fen ve teknoloji dersine yönelik güdülenme ve argümantasyon becerisi üzerindeki etkisinin incelenmesi. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Adana
• DIAS R. A., MATTOS C.R. ve BALESTIERI J.A.P. (2004). Energy education: Breaking up the rational energy use barriers. Energy Policy, 31, 1339–1347.
• DOLAN, T. J., NICHOLS, B. H. ve ZEIDLER, D. L. (2009). Using socioscientific issues in primary classrooms. Journal of Elementary Science Education, 21(3), 1-12.
• DRIVER, R., NEWTON, P. ve OSBORNE, J. (2000). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. Science Education, 84(3), 287–312.
• DUSCHL, R. A. ve OSBORNE, J. (2002). Supporting and promoting argumentation discourse ın science education, Studies in Science Education, 38(1), 39-72.
• ERDURAN, S., SİMON, S. ve OSBORNE, J. (2004). TAPping into argumentation: Developments in the application of toulmin‟s argument pattern for studying science discourse. Science Education, 88(6), 915-933.
• FACIONE, P. (2011). Critical thinking: What ıt is and why ıt counts. Insight Assesment, 1-28.
• FURTAK, E. M. (2006). The problem with answers: An exploration of guided scientific inquiry teaching. Science Education, 90(3), 453-467.
• GÖCÜK, A. ve ŞAHİN, F. (2016). Probleme dayalı öğrenme yaklaşımının 5. Sınıf öğrencilerinin enerji okuryazarlıkları üzerine etkisi. Journal of Human Sciences, 13 (2), 3446-3468.
• GRAY, D.S. ve BRYCE, T. (2006). Socio-Scientific issues in science education: Implications for the professional development of teachers. Cambridge Journal of Education, 36(2), 171-192.
• GÜLHAN, F. (2012). Sosyo-bilimsel konularda bilimsel tartışmanın 8. Sınıf öğrencilerinin fen okuryazarlığı, bilimsel tartışmaya eğilim, karar verme becerileri ve bilim-toplum sorunlarına duyarlılıklarına etkisinin araştırılması. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• GÜZEL, B. Y., ERDURAN, S. ve ARDAÇ, D. (2009). Aday kimya öğretmenlerinin kimya derslerinde bilimsel tartışma (argümantasyon) tekniğini kullanımları. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 26(2), 33-49.
• HASANÇEBİ, F. (2014). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının (atbö) öğrencilerin fen başarıları, argüman oluşturma becerileri ve bireysel gelişimleri üzerine etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum
• HUDSON, R. A. (2010). Statistical argumentation in project-based learning environments. Doctoral dissertation, Indiana University, USA
• JAN, M. (2009). Desiging an augmented reality game-based curriculum for argumentation. Doctoral dissertation, University of Wisconsin, USA
• KARAKAŞ, H. ve SARIKAYA R. (2020). Çevre-enerji konularına yönelik gerçekleştirilen argümantasyon temelli öğretimin sınıf öğretmeni adaylarının argüman oluşturabilmelerine etkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 48, 346-373.
• KARAKAYA, E. (2015). bilimsel bilginin doğasını anlama ve sosyo-bilimsel konularda akıl yürütme. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• KLOSTERMAN, M. L. ve SADLER, T. D. (2009). Multi-level assessment of scientific content knowledge gains associated with socioscientific ıssues-based ınstruction. International Journal Of Science Education, 1–27.
• KLUGER, B. ve BELL, B. (2000). Recognizing inquiry: Comparing three hands-on teaching techniques. National Science Foundation, Inquiry Thoughts, Views, and Strategies For The K-5 Classroom, 2, 39-50.
• KOLSTO, S. O. (2010). Patterns in students’ argumentation confronted with a riskfocused socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689-1716.
• KURNAZ, M. A. (2007). Enerji kavramının üniversite 1. Sınıf seviyesinde öğrenim durumlarının analizi. Yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Anabilim Dalı, Trabzon.
• KUZZU, E. P. (2018). 5.sınıf fen bilimleri dersinde güneş, dünya ve ay ünitesinde oluşabilecek kavram yanılgılarının argümantasyon yöntemi ile giderilmesi. 27. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Antalya
• LAZAROU, D. (2009). Learnıng to tap: An effort to scaffold students’ argumentation in science. In G. Cakmakci & M. F. Taşar (Eds.) Contemporary Science Education Research: Scientifıc Literacy And Social Aspects Of Science (pp: 43-50), Ankara, Turkey: Pegem Akademi
• LEE, H., ABD-EL-KHALICK, F. ve CHOI, K. (2006). Korean science teachers' perceptions of the introduction of socio-scientific issues into the science curriculum. Canadian Journal of Science, Mathematics and Technology Education, 6(2), 97-117
• LESTER, B. T., MA, L. ,OKHEE ve L., LAMBERT, J. (2006). Social activism in elementary science education: a science, technology and society approach to teach global warming. International Journal of Science Education, 28(4), 315-339.
• LEVINSON, R. (2006). Towards a theoretical framework for teaching controversial socioscientific issues. International Journal of Science Education, 28(11), 1267-1287.
• LIN, S. S. ve MINTZES, J. J. (2010). Learning argumentation skills through instruction in socioscientific issues: The effect of ability level. International Journal of Science and Mathematics Education, 8, 993-1017.
• MASON, L. (2001). Introducing talk and writing for conceptual change: A classroom study. Learning and Instruction, 11, 305-329.
• MCNEILL, K. L. ve PIMENTEL, D. S. (2010). Scientific discourse in three urban classrooms: The role of the teacher in engaging high school students in argumentation. Science Education, 94(2), 203-229.
• MERRIAM, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber. İçinde S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• MEB (2013). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB (2018). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• ÖZDEMİR, O. (2010). fen ve teknoloji öğretmen adaylarının fen okuryazarlığının durumu. Türk Fen Eğitim Dergisi, 3, 42-56.
• ÖZTÜRK, A. (2013). Sosyo-bilimsel konularla argümantasyon becerisi ve insan haklarına karşı tutum geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana
• SADLER, T. D. (2003). Informal reasoning regarding SSI: The influence of morality and content knowledge. Doctoral dissertation, ProQuest Dissertations And Theses; Thesis (Ph.D.), University of South Florida
• SADLER, T. D. ve DONNELLY, L. A. (2006). Socioscientific argumentation: The effects of content knowledge and morality. International Journal Of Science Education, 28(12), 1463–1488.
• SAĞLAM, H. İ. (2016). Öğretmen adaylarının nükleer enerji kullanımına yönelik informal muhakemeleri üzerine karma yöntem araştırması. Yüksek lisans tezi, Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Anabilim Dalı, Aksaray.
• SEYDİ, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıların eğitim sorununun çözümüne yönelik izlediği politikalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 267-305.
• SCHMOKER, M. ve GRAFF, G. (2011). More argument, fewer standards. Education Week, 30(28), 31-33.
• SMITH, W. (1992). A process: Framework for teaching bioethics. Woodrow Wilson Biology Institute.
• SÖNMEZ, V. (1994). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. Ankara: Pegema Yayınları.
• SÖNMEZ, V. ve ALACAPINAR, G. F. (2018). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şimşek, H. (2009). Methodical problem in the researches of educational history. Journal of Faculty of Educational Sciences, 42(1) 33-51.
• TAL, T. ve KEDMI, Y. (2006). Teaching socioscientific issues: Classroom culture and students’ performances. Cultural Studies of Science Education, 1(4), 615–644.
• TOPÇU, M. S. (2010). Development of attitudes towards socioscientific issues scale for undergraduate students. Evaluation ve Research in Education, 23(1), 51-67.
• TOPÇU, M. S. (2015). Sosyobilimsel Konular ve Öğretimi. Ankara: Pagem Akademi.
• TOPÇU, M. S., MUĞALOĞLU, E. Z. V. ve GÜVEN, D. (2014). Fen eğitiminde sosyobilimsel konular: Türkiye örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(6) s. 1-22.
• TORUN, F. (2017). Sosyal bilgiler öğretiminde argümantasyon yönteminin kullanımı. İçinde R. Turan ve H. Akdağ (Ed), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar III, (ss: 150-166). Ankara: Pegem Akademi
• TOULMIN, S. (1958). The uses of argument. Cambridge: Cambridge University Press TURGUT, Y. (2012). Verilerin kaydedilmesi, analizi, yorumlanası: Nicel ve nitel. İçinde A. Tanrıöğen (Ed), Bilimsel Araştırma Yöntemleri (ss: 193-247). Ankara: Anı Yayıncılık.
• TÜZÜN, Y. Ö. (2013). Fen derslerinde sosyobilimsel konuların işlenişine yönelik kuramsal ve uygulamalı yaklaşımlar. Cito Eğitim: Kuram ve Uygulama, 22, 9-20.
• ULU, C. (2018). Argümantasyon tabanlı bilim öğrenme yaklaşımının kavram öğrenmeye etkisinin iki aşamalı teşhis testiyle incelenmesi. 27. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Antalya
• WAGHID, Y. (2005). Action as educational virtue: Toward a different understanding of democratic citizeship ecucation. Educational Theory, 55(3), 323-243
• YAPICIOĞLU, A. E. (2016). Fen bilimleri öğretmen adaylarının sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımı uygulamalarına yönelik görüşleri ve çalışmalarına yansıtmaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi (HÜNER), 2 (2), 132-151
• YAPICIOĞLU, A. E., ve KAPTAN, F. (2018). Sosyobilimsel durum temelli öğretim yaklaşımının argümantasyon becerilerinin gelişimine katkısı: Bir karma yöntem araştırması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(1), 39-61.
• YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YÜRÜMEZOĞLU, K., AYAZ, S. ve ÇÖKELEZ, A. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin enerji ve enerji ile ilgili kavramları algılamaları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 52-73.
• ZEIDLER, D. L. ve SADLER, T. D. (2008). The rol of moral reasoning in argumentation: Conscience character and care. In S.Erduran ve M.P. Jimenez-Aleixandre (Eds), Argumentation in science education: Perspectives from classroom-based research (201-216). Dordrecht Nerherlands: Springer Press.
• ZENGİN, F., KEÇECİ, G. ve KIRILMAZKAYA, G. (2012). İlköğretim öğrencilerinin nükleer enerji sosyobilimsel konusu online argümantasyon yöntemi ile öğrenmesi. New World Sciences Academy – Education Sciences, 7(2), 647-654.