Coğrafı̇ İşaretlerı̇n Sürdürülebı̇lı̇r Gastronomı̇ Turı̇zmı̇ ve Bölgesel Kalkınmadakı̇ Rolü: Eflanı̇ Örneğı̇

Year 2025, Volume: 9 Issue: 2, 399 - 415, 10.07.2025

Mustafa Yılmaz

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Karabük ili Eflani ilçesinin yerel mutfak kültürünü incelemek ve coğrafi işaret tescili alabilecek potansiyel ürünleri belirlemektir. Araştırmada nitel yöntem benimsenmiş; veri toplama sürecinde yarı yapılandırılmış görüşme, menü analizi, literatür taraması ve katılımcı gözlem teknikleri kullanılmıştır. Yerel halk, restoran işletmecileri ve şeflerle yapılan görüşmeler aracılığıyla bölgenin gastronomik mirası ve geleneksel yemekleri hakkında derinlemesine bilgi edinilmiştir. Menü analizi, yerel lezzetlerin restoran menülerinde ne ölçüde temsil edildiğini ortaya koyarken; literatür taraması, Eflani mutfağının coğrafi işaret ve sürdürülebilir gastronomi turizmi bağlamındaki yerini değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yerel festivaller ve gastronomi etkinlikleri ise katılımcı gözlem yoluyla incelenmiştir. Bulgular, Eflani mutfağının zengin ve çeşitlilik gösteren geleneksel yemeklere sahip olduğunu; ancak bu kültürel birikimin restoran menülerine sınırlı şekilde yansıdığını ve gastronomi turizmine entegrasyonunun zayıf kaldığını göstermektedir. Ayrıca, bazı yöresel ürünlerin coğrafi işaret tesciline uygun nitelik taşıdığı; ancak bu potansiyelin farkındalığı, tanıtımı ve ticarileştirilmesi konusunda yerel düzeyde yapısal eksiklikler bulunduğu belirlenmiştir.

Keywords

Coğrafi işaret, yerel mutfak, sürdürülebilir turizm, gastronomi turizmi

The Role of Geographical Indications in Sustainable Gastronomy Tourism and Regional Development: The Case of Eflani

Abstract

The aim of this study is to examine the local cuisine culture of Eflani district of Karabük province and to identify potential products that can receive geographical indication registration. Qualitative method was adopted in the research; semi-structured interviews, menu analysis, literature review and participant observation techniques were used in the data collection process. In-depth information about the gastronomic heritage and traditional dishes of the region was obtained through interviews with local people, restaurant operators and chefs. While the menu analysis revealed the extent to which local flavors are represented in restaurant menus, the literature review was conducted to evaluate the place of Eflani cuisine in the context of geographical indication and sustainable gastronomy tourism. Local festivals and gastronomy events were analyzed through participant observation. The findings show that Eflani cuisine has rich and diverse traditional dishes; however, this cultural accumulation is reflected in restaurant menus in a limited way and its integration into gastronomy tourism remains weak. In addition, it has been determined that some local products are eligible for GI registration; however, there are structural deficiencies at the local level in terms of awareness, promotion and commercialization of this potential

Keywords

Geographical indication, local cuisine, sustainable tourism, gastronomy tourism

References

• Aslan, Z., Güneren, E., Çoban, G. (2014). Destinasyon markalaşma sürecinde yöresel mutfağın rolü Nevşehir örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 2/4, 3–13.
• Avşar, M., Eryılmaz, B. (2022). Coğrafi işaretli ürünlerin Amasya turizminin gelişimine katkısının değerlendirilmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(4), 988–1003. https://doi.org/10.26677/TR1010.2022.1135
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23–28.
• Baycar, A. (2022). Yerel ürünlerin müze aracılığıyla turizme kazandırılması: Siirt arıcılık müze önerisi. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism Recreation and Sports Sciences, 5(2), 242–254. https://doi.org/10.53353/atrss.1089927
• Boztoprak, F., Kurnuç, M., Çetinkaya, N. (2017). Erzurum yöresel yemeklerinin restoran tercihine etkileri ve tekrar ziyaret etme niyetleri üzerine bir araştırma. Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(4), 96–110.
• Braun, V., Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77–101.
• Creswell, J. W., Poth, C. N. (2016). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches (4th ed.). Sage publications.
• Çelik, H., Başer Baykal, N., Kılıç Memur, H. N. (2020). Nitel veri analizi ve temel ilkeleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 379–406.
• Erdem, Ö., Mızrak, M., Kemer, A. K. (2018). Yöresel yemeklerin bölge restoranlarında kullanılma durumu: Mengen örneği. Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 44–61.
• Ertan, A. (2010). Prestijli tarim ürünlerinin pazarlanmasinda kalite ve coğrafi ışaret kavramlarinin tutundurulmasi ve bu bağlamda tarim satiş kooperatiflerinin önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 157–170.
• Esen, M. K. (2022). Yöresel lezzetlerin gastronomi turizmi açısından önemi: Türkiye’deki helvalar. Aydın Gastronomy, 6(2), 283–294.
• Giovannucci, D., Barham, E., Pirog, R. (2010). Defining and marketing “local” foods: Geographical indications for US products. The Journal of World Intellectual Property, 13(2), 94–120. https://doi.org/10.1111/j.1747-1796.2009.00370.x
• Hazarhun, E., Tepeci, M. (2018). Coğrafi işarete sahip olan yöresel ürün ve yemeklerin Manisa’nın gastronomi turizminin gelişimine katkısı. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2, 371–389.
• Işın, A., Yalçın E. (2020). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Gastronomi Turizmi Kapsamında Değerlendirilmesi, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 8(4), 2507–2522. https://doi.org/10.21325/jotags.2020.724
• Kivela, J. J., Crotts, J. C. (2009). Understanding travelers’ experiences of gastronomy through etymology and narration. Journal of Hospitality & Tourism Research, 33(2), 161–192. https://doi.org/10.1177/1096348008329
• Lang, M., Stanton, J., Qu, Y. (2014). Consumers Evolving Definition And Expectations For Local Foods. British Food Journal, 116 (11), 1808–1820. https://doi.org/10.1108/BFJ-03-2014-0117
• Long, M. L. (2004). Culinary tourism (2th ed). The University Press Of Kentucky.
• Moschini, G., Menapace, L., Pick, D. (2008). Geographical indications and the competitive provision of quality in agricultural markets. American Journal of Agricultural Economics, 90(3), 794–812. https://doi.org/10.1111/j.1467-8276.2008.01142.x
• Onur, M., Ceylan, F. (2023). Heritage of the Anatolian geography: registered varieties of ancestral wheat (siyez, gacer, and menceki). Journal of Ethnic Foods, 10(1), 36. https://doi.org/10.1186/s42779-023-00203-5
• Özer Altundağ, Ö. (2018). Turistlere sunulan yöresel yemeklerin makro ve mikrobesin içeriğinin sağlık boyutu: Safranbolu ilçesi örneği. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 16–28.
• Özmen, N., Eren, M. (2020). Safranbolu’da gastronomi turizminin geliştirilmesine yönelik bir araştırma. International Academic Journal, 4(1), 142–168.
• Saatçi, G. (2019). Coğrafi işaretli yiyeceklerin tanıtım unsuru olarak yöresel yemekler kapsamında değerlendirilmesi (Analysis on the use of products with geographical ındication as a promotion factor in the case of local foods). Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 7(1), 358–374. https://doi.org/10.21325/jotags.2019.367
• Savaşkan, Y., Kıngır, S. (2020). Sakarya ili gastronomik unsurlarının coğrafi işaret kapsamında değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 939–961.
• Schneider, G. K., Ceritoğlu, A. B. (2010). Yöresel ürün imajının tüketici satınalma davranışı ve yüksek fiyat ödeme eğilimi üzerindeki etkisi-İstanbul ilinde bir uygulama. Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(6), 29–52.
• Serçeoğlu, N. (2014). Yöre halkının mutfak kültürünü tanıma durumunun tespit edilmesi: Erzurum ili örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 2(4), 36–46.
• Sezgin, A. C., Onur, M. (2017). Kültür mirası düğün yemekleri’nin gastronomi turizmi açısından incelenmesi: Erzincan ili örneği. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 203–214.
• Süzer, Ö. (2024). Sustainable eating behavior: An examination in the context of restaurant customers. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(52), 343-358. https://doi.org/10.31795/baunsobed.1552741
• Şanlıer, N., Cömert, M., Durlu Özkaya, F. (2012). Gençlerin Türk mutfağına bakış açısı. Milli Folklor, 24(94), 152–161.
• Tanrıkulu, M., Doğandor, E. (2021). Coğrafi işaretleri ve coğrafi işaret potansiyeliyle Bolu ili. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(1), 223–257.
• Türk Patent, (2018). Eflani hindi bandırması. https://ci.turkpatent.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38363 adresinden 06.11.2024 tarihinde alınmıştır.
• Yılmaz, İ. A., Ünal, A., Çakır, G. (2017). Sürdürülebilir turizm literatürü üzerine bir değerlendirme: Türkiye bağlamı. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4), 1–20.
• Yurt, İ. (2024). Bölgelerin pazarlama faaliyetlerinde coğrafi işaretli ürünlerin etkisinin incelenmesi: Karabük Eskipazar örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 16(3), 1905–1919. https://doi.org/10.20491/isarder.2024.1892
• Yurt, İ., Dinvar, Ş. (2024). Sürdürülebilir gastronomi turizmi kapsamında coğrafi işaret tescili alabilecek ürünlerin değerlendirilmesi: Safranbolu örneği. Aydın Gastronomy, 8(2), 413–425.
• Zağralı, E., Akbaba, A. (2015). Turistlerin destinasyon seçiminde yöresel yemeklerin rolü: İzmir Yarimadasi’ni ziyaret eden turistlerin görüşleri üzerine bir araştirma. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 10(40), 6633–6644. https://doi.org/10.19168/jyu.45921