Sokratik Sorgulama Yöntemine Dayalı Geliştirilen Fen Etkinliklerinin Uygulanabilirliğine Yönelik Öğretmen Görüşleri

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 2, 374 - 405, 28.12.2021

İdris Aktaş , Orhan Karamustafaoğlu

https://doi.org/10.51460/baebd.956813

Öz

Bu çalışmanın amacı sokratik sorgulama yöntemine dayalı geliştirilen 5, 6, 7 ve 8. sınıf fen etkinliklerinin uygulanabilirliğine yönelik öğretmen görüşlerini ortaya koymaktır. Çalışma deneyimli fen bilimleri öğretmenlerinin sokratik sorgulama yöntemine dayalı geliştirilen fen etkinliklerinin uygulanabilirliğine yönelik görüşlerini ortaya koyarak öğretmenlerin yöntem hakkındaki düşüncelerini belirlemeyi amaçladığından araçsal durum çalışması desenindedir. Bu çalışma 7 (3 kadın, 4 erkek) fen bilimleri öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın verileri, öğretmenlere yöntemin detayları hakkında bilgi verilip etkinlikleri incelemelerine fırsat verildikten sonra yarı yapılandırılmış görüşmeler ile toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizine tabi tutularak çözümlenmiştir. Öğretmenlerin ifadeleri, yöntemin kavram yanılgılarını ve eksikliklerini gidermede etkili olması ve fen programının sorgulama stratejisine vurgu yapmasından dolayı fen bilimleri derslerinde rahatlıkla uygulanabileceğini, öğrencilerin başarı, kalıcılık, motivasyon, aktif katılım, üst düzey düşünme ve iletişim becerisini arttırmada etkili olacağını ortaya koymuştur. Diğer taraftan öğrenci cevapları, öğretmen özellikleri, zaman, sınıf mevcudu gibi etkenlerin güçlüklere neden olabileceği ayrıca basit etkinlik, görseller gibi kavram öğretim araçlarıyla desteklenmesi gerektiğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen etkinlikleri, Öğretmen görüşleri, Sokrates yöntemi, Sokratik sorgulama.

Kaynakça

• Aktas, İ., & Bilgin, İ. (2015). The effect of the 4MAT learning model on the achievement and motivation of 7th grade students on the subject of particulate nature of matter and an examination of student opinions on the model. Research in Science and Technological Education, 33(1), 1–21.
• Aktaş, İ., & Özmen, H. (2020). Investigating the impact of TPACK development course on pre-service science teachers’ performances. Asia Pacific Education Review. 21, 667–682.
• Al-Darwish, S. (2012). The role of teacher questions and the socratic method in efl classrooms in kuwait. World Journal of Education, 4(2), 76-84.
• Aydın, M. Z. (2001). Aktif öğretim yöntemlerinden buldurma (Sokrates) yöntemi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 55-80.
• Aydoğan, S., Güneş, B., & Gülçiçek, Ç. (2003). Isı ve sıcaklık konusunda kavram yanılgıları. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 111-124.
• Ayvacı, H. Ş., & Bakırcı, H. (2018). Farklı öğretim kademelerindeki öğrencilerin ses konusundaki kavramsal gelişimlerinin incelenmesi. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 7(1), 1-17.
• Benlikaya, R. (2018). Atom, Molekül ve Maddenin Tanecikli Yapısı. Gamze Dolu (Ed.), Kimyada Kavram Yanılgıları içinde (s. 19-32). Ankara: Pegem Akademi.
• Bilgin, İ., Aktaş, İ., & Çetin, A. (2014). Öğrenci takımları başarı bölümleri tekniğinin ilköğretim öğrencilerinin zihinsel yapılarına etkisi. İlköğretim Online, 13(4), 1531-1551.
• Bostan-Sarıoğlan, A. (2016). Conceptual level of understanding about sound concept: Sample of fifth grade students. E-International Journal of Educational Research, 7(1), 87-97.
• Bozer, E. N. (2014). Ortaöğretim 9-12. Sınıf öğrencilerinde Sokratik sorgulama beceri ölçeği geliştirilmesi çalışması. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Konya.
• Chang, K., Lin, M., & Chen, S. (1998). Application of the Socratic dialogue on corrective learning of subtraction. Computers and Education, 31, 55-68.
• Chorzempa, B. F., & Lapidus, L. (2009). Using socratic discussions in ınclusive classrooms. Teaching Exaptional Children, 41(3), 54-59.
• Coştu, B., Ayas, A., & Ünal, S. (2007). Kavram yanılgıları ve olası nedenleri: Kaynama kavramı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 123-136
• Creswell, J. W. (2014). Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches (4th ed.). Thousand Oaks, CA: Sage
• Çebi, B. (2006). Sokratesçi öğretme yaklaşımının ilköğretim Türkçe eğitim programına yansıması ve uygulamadaki durum. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Çelikler, D., & Kaya, F. (2016). Ortaokul 5. sınıf öğrencilerinin “maddenin değişimi” ünitesindeki bilgilerini günlük yaşamla ilişkilendirebilme düzeyleri açısından hazırbulunuşluklarının belirlenmesi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 21-39.
• Çoban, O. (2016). Sokratik sorgulama yöntemi ile sorumluluk değerinin öğretimi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uşak.
• Delić, H., & Bećirović, S. (2016). Socratic method as an approach to teaching. European Researcher. Series A, 111(10), 511-517.
• Dolu, G. (2018). Elementler, Bileşikler ve Karışımlar. Gamze Dolu (Ed.), Kimyada Kavram Yanılgıları içinde (s. 33-42). Ankara: Pegem Akademi.
• Driver, R., Guesne, E., & Tibergihen A. (1998). Childrens’ ideas in science. Milton Keynes: Open University Press.
• Ecevit, T., & Özdemir-Şimşek, P. (2017). Öğretmenlerin fen kavram öğretimleri, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmalarının değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 16(1), 129-150.
• Emir, S., Hüner, S. B., & Üzelli, O. (2012). Sokratik Sorgulama Yönteminin Akademik Başarı, Eleştirel Düşünme ve Üstbilişsel Farkındalık Düzeyleri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. 2. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi (27-29 Eylül). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bolu.
• Epçaçan, C. (2013). Sokrat Semineri tekniğine dayalı öğretimin öğrencilerin okuduğunu anlama becerisine ve okumaya ilişkin tutuma etkisi. Akademik Araştırmalar Dergisi, 58, 93-116.
• Ertuğrul, İ., & İnan, B. (2009). Socratic method: Its role in the cognitive domain of Bloom’s taxonomy and its use in advanced elt literature classes to teach plato’s republic. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(3), 119-125.
• Fraenkel, J.R., Wallen, N.E., & Hyun, H.H. (2012). How to Design and Evaluate Research In Education (8th ed). New York: McGraw Hill Higher Education.
• Gökulu, A. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının “ısı, sıcaklık, hal değişimi” kavramlarını anlama seviyelerine ilişkin bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 300-314.
• Johnson, R. B., & Christensen, L. B. (2004). Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches. Boston, MA: Allyn and Bacon.
• Kırbulut, Z. D., & Beeth, M. E. (2013). Representations of fundamental chemistry concepts in relate to the particulate nature of matter. International Journal of Education in Mathematics, Science and Tehnology, 1(2), 96-106.
• Kırıkkaya, E. B., & Güllü, D. (2008). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin ısı-sıcaklık ve buharlaşma-kaynama konularındaki kavram yanılgıları. İlköğretim Online, 7(1), 15-27.
• Knezic, D., Wubbels, T., Elbers, E., & Hajer, M. (2010). The Socratic Dialogue and teacher education. Teaching and Teacher Education, 26, 1104-1111.
• Koray, Ö., & Tatar, N. (2003). İlköğretim öğrencilerinin kütle ve ağırlık ile ilgili kavram yanılgıları ve bu yanılgıların 6., 7. ve 8. sınıf düzeylerine göre dağılımı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13), 187-198.
• Korkmazer, A. (2016). Sokrates yöntemi kullanılarak maddenin hal değiştirmesi konusunun öğretilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya.
• Lam, F. (2011). The Socratic Method as an Approach to Learning and Its Benefits. Carnegie Mellon University. Thesis. doi. 10.1184/R1/6686570.v1
• Longo, K. J. (2007). Using a Socratic Dialogue to teach the mole concept to adult learners. Journal of Chemical Education, 84(8), 1285,
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi (3.-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi (3.-8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• Özmen, H. (2011). Turkish primary students’ conceptions about the particulate nature of matter. International Journal of Environmental and Science Education, 6(1), 99–121.
• Özmen, H. & Karamustafaoğlu, O. (Ed.) (2019). Eğitimde Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Pabuçcu, A., & Geban, Ö. (2015). 5E öğrenme döngüsüne göre düzenlenmiş uygulamaların asit-baz konusundaki kavram yanılgılarına etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 191-206.
• Pihlgren, A. S. (2008). Socrates in the classroom: Rationales and effects of philosophizing with children. Doctoral Dissertation, Stockholm University.
• Sarı-Ay, Ö., & Aydoğdu, C. (2015). Maddenin halleri ve ısı konusunda kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim metinlerinin etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 99-111.
• Sönmez, V. (2005). Eğitim Felsefesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şişman, S. (2009). Sokratik yöntem kullanılarak yapılan din kültürü ve ahlak bilgisi derslerinin, öğrencilerin eleştirel düşünme eğilimleri ve derse karşı tutumları üzerindeki etkileri [Bildiri]. XVIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 1-3 Ekim 2009, Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi, İzmir.
• Turnbull, W., & Mullins, P. (2007). Socratic Dialogue as personal reflection. Reflective Practice, 8(1), 93-108.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, A., & Dadi, M. (2019). Buldurma (Sokrates) yönteminin kullanılarak “Avagadro sayısı”nın öğretilmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 369-402.
• Yılmazlar, M., Takunyacı, M., & Günaydın, G. (2014). Öğretim programı değişikliği ile birlikte 6. sınıf öğrencilerinin kuvvet ve hareket konusundaki kavram yanılgıları. International Journal of Social Science, 24, 161-81.
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (4th Ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Zeybek, G. (2019). Sokratik sorgulama yöntemi ile “Ohm kanunu” konusunun öğretimi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 53-63.