Okul Öncesi ve Sınıf Eğitimi Öğretmen Adaylarının Sosyobilimsel Konulara Bakış Açılarının ve Tutumlarının Belirlenmesi

Year 2025, Volume: 16 Issue: 1, 280 - 300

Neslihan Ültay , Eser Ültay

https://doi.org/10.51460/baebd.1577387

Abstract

Araştırmanın amacı okul öncesi ve sınıf eğitimi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara olan bakış açılarını ve tutumlarını belirlemektir. Araştırma tarama modelinde yürütülmüş olup araştırmaya 42 okul öncesi, 45 sınıf eğitimi olmak üzere toplam 87 öğretmen adayı katılmıştır. Araştırmada beş açık uçlu sorudan oluşan sosyobilimsel konulara yönelik görüşme formu ile 30 maddeden oluşan beşli Likert tipindeki sosyobilimsel konulara yönelik tutum ölçeği veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda öğretmen adaylarının sosyobilimsel konuları toplumla ve bilimle ilişkilendirdiği, en fazla çevre kirliliği ve iklim değişikliği konularında bilgi sahibi oldukları ancak bunların da yeterli düzeyde olmadığı bulunmuştur. Çevre ve gıda ile ilgili sosyobilimsel konuları derslerinde kullanacaklarını belirten öğretmen adayları uzay kirliliği ve klonlanma konularının öğrencilerin en çok ilgisini çekecek konular olduğunu düşünmektedirler. Bununla birlikte öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının yüksek olduğu ve alana göre farklılaşmadığı da tespit edilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara yönelik önerilerle araştırma tamamlanmıştır.

Keywords

Okul öncesi eğitimi, öğretmen adayları, sınıf eğitimi, sosyobilimsel konular

References

• Akgün, K., & Türel, Y. K. (2021). Determining the awareness of computer and instructional technologies education (ceit) students on STEM approach. Educational Technology Theory and Practice, 11(1), 116-128. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1207003
• Alaçam Akşit, A. C. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konularla ve bu konuların öğretimiyle ilgili görüşleri [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Albe, V. (2008). Students’ positions and considerations of scientific evidence about a controversial socioscientific issue. Science & Education, 17(8-9), 805-827. https://doi.org/10.1007/s11191-007-9086-6
• Altınel, Z. T., Hamalosmanoğlu, M., & Kızılay, E. (2024). Öğretmen adaylarının çevre sorunları kavramına yönelik bilişsel yapılarının incelenmesi. Journal of Individual Differences in Education, 6(1), 1-19. https://doi.org/10.47156/ jide.1425058
• Atalay, N., & Çaycı, B. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki görüşlerinin ve tutumlarının farklı değişkenlere göre incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 2(2), 35-45. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/571417
• Cebesoy, Ü., & Dönmez Şahin, M. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37(37), 100-117. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2155
• Çabuk, B., & Karacaoğlu, C. (2003). Üniversite öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1-2), 189-198. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/509252
• Çalık, M., & Coll, R. K. (2012). Investigating socioscientific issues via scientific habits of mind: development and validation of the scientific habits of mind survey. International Journal of Science Education, 34(12), 1909-1930. https://doi.org/10.1080/09500693.2012.685197
• Değirmenci, A., & Doğru, M. (2017). Türkiye'de sosyobilimsel konularla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir betimsel analiz çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (44), 123-138. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/433312
• Dewey, J. (1910). Science as subject-matter and as method. Science, 31(787), 121-127. https://www.jstor.org/stable/1634781?seq=7
• Fani, H. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin sosyobilimsel konulara yönelik görüşleri [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Gray, D. S., & Bryce, T. (2006). Socio-scientific issues in science education: Implications for the professional development of teachers. Cambridge Journal of Education, 36(2), 171-192. https://doi.org/10.1080/03057640600718489
• Kolsto, S. D. (2006). Patterns in students’ argumentation confronted with a risk-focused socio-scientific issue. International Journal of Science Education, 28(14), 1689- 1716. https://doi.org/10.1080/09500690600560878
• Lewis, J., & Leach, J. (2006). Discussion of socio‐scientific issues: The role of science knowledge. International Journal of Science Education, 28(11), 1267-1287. https://doi.org/10.1080/09500690500439348
• MEB. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Miles, M., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Ocak, A. (2022). ”Plastik atıklar, yayla turizmi ve HES” sosyobilimsel konularına yönelik informal muhakeme desenleri ve kanıt kalitesi: Sınıflararası bir karşılaştırma [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Oulton, C., Dillon, J., & Grace, M. M. (2004). Reconceptualizing the teaching of controversial issues. International Journal of Science Education, 26(4), 411-423. https://doi.org/10.1080/0950069032000072746
• Özdemir, A. U., & Cappellaro, E. (2020). Elementary school teachers’ STEM awareness and their opinions towards STEM education practices. Journal of Science Teaching, 8(1), 46-75. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2581380
• Pedretti, E. (1999). Decision making and STS education: Exploring scientific knowledege and social responsibility in schools and science centers through an issues-based approach. Schools Science Mathematics, 99(4), 174-181. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1999.tb17471.x
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513-536. https://doi.org/10.1002/tea.20009
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2004). The morality of socioscientific issues: Construal and resolution of genetic engineering dilemmas. Science Education, 88(1), 4-27. https://doi.org/10.1002/sce.10101
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2009). Scientific literacy, PISA, and socioscientific discourse assessment for progressive aims of science education. Journal of Research in Science Teaching, 46(8), 909-921. https://doi.org/10.1002/tea.20327
• Sever, R., Tarım, K., Ültay, E., & Çilingir, S. K. (2018). Sınıf eğitimi programındaki zorunlu dersler hakkında bir araştırma. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 431-450. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kusbd/issue/38953/405202
• Sipahi, S. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının ve görüşlerinin incelenmesi [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Sürmeli, H., & Şahin, F. (2012). Preservice teachers’ opinions and ethical perceptions in relation to cloning studies. Çukurova University Faculty of Education Journal, 41(2), 76-86. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/46490
• Tal, T., & Kedmi, Y. (2006). Teaching socioscientific issues: Classroom culture and students’ performances. Cultural Studies of Science Education, 1, 615–644. https://doi.org/10.1007/s11422-006-9026-9
• Tekin, N., & Aslan, O. (2019). Öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 133-141. https://doi.org/10.18069/firatsbed.538660
• Topçu, M. S., Muğaloğlu, E. Z., & Güven, D. (2014). Socioscientific issues in science education: The case of Turkey. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(6), 2340-2348. https://doi.org/10.12738/estp.2014.6.2226
• Türkmen, H., Pekmez, E., & Sağlam, M. (2017). Fen öğretmen adaylarının sosyo-bilimsel konular hakkındaki düşünceleri. Ege Eğitim Dergisi, 18(2), 448-475. https://doi.org/10.12984/egeefd.295597
• Türksever, F., Karışan Korucu, D., & Yenilmez Türkoğlu, A. (2020). Öğretmen adaylarının sosyobilimsel konular hakkındaki görüş ve tutumları ile dünya vatandaşlığına dair değer yargılarının incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 7(2), 339-354. https://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/317/184
• Tytler, R. (2001). Dimensions of evidence, the public understanding of science and science education. International Journal of Science Education, 23(8), 815- 832. https://doi.org/10.1080/09500690010016058
• Uzun, B., & İris, H. (2023). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre ve çevre sorunlarına yönelik algılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla belirlenmesi. SSD Journal, 8(40), 105-125. http://dx.doi.org/10.31567/ssd.1074
• Ültay, E., Akyurt, H., Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 188- 201. https://doi.org/10.21733/ibad.871703
• Ültay, E. (2012). Implementing REACT strategy in a context-based physics class: Impulse and momentum example. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(1), 233- 240.
• Ültay, N., Ültay, E., & Çilingir, S. K. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin fen konularındaki uygulamalarının incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel sayı), 773-792.