2015 Hayat Bilgisi Öğretim Programının Sosyal Beceriler Bağlamında İncelenmesi*

Year 2017, Volume: 12 Issue: 23, 437 - 456, 28.06.2017

Aslı Gündoğan

Abstract

Bu araştırmanın amacı İlkokul Hayat Bilgisi Öğretim
Programında sosyal becerilerin yeri; öğretim programlarının amaçları, vizyonu,
kazanımlar ile öğretim programını oluşturan unsurlardan beceri ve değerler
açısından incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan
doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda araştırmada 2015 İlkokul
1.2.3. sınıflar Hayat Bilgisi Öğretim Programları incelenmiştir. Araştırma
sonuçlarına göre, programda yer alan 14 amaçtan 7’sinin (%50); 22 beceriden
12’sinin (%54) ve 20 değerden 14’ünün (%70) doğrudan ya da dolaylı olarak
sosyal beceriler ile ilgili olduğu belirlenmiştir. Yine, programın
kazanımlarında sosyal becerilere yönelik yapılan analiz sonucunda sosyal beceri
içerikli kazanımların tüm kazanımlara oranı %37 olarak bulunmuş ve programda
sosyal beceri içeriğine %30 oranla en fazla yer verilen sınıf düzeyinin 2.
sınıf olduğu görülmüştür. Programın genelinin sosyal becerilerden ilk
kazandırılacak beceriler, duygulara yönelik beceriler, grupla bir işi yapma ve
yürütme becerileri ile plan yapma ve problem çözme becerilerini kapsadığı;
saldırgan davranışlar ve stres durumuyla başa çıkmaya yönelik becerilere yer
verilmediği belirlenmiştir.

Keywords

hayat bilgisi, sosyal beceri, ilkokul

References

• Akçay, H. & Kapıcı, H. Ö. (2016). Hayat bilgisi dersi öğretim programı ve temel beceriler. S. Güven ve S. Kaymakçı (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.112-131). Ankara: Pegem Akademi.
• Akdağ, H. & Taşkaya, S. M. (2016). Birleştirilmiş sınıflarda hayat bilgisi öğretimi. S. Güven ve S. Kaymakçı (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.348-369). Ankara: Pegem Akademi.
• Akkök, F. (1996). İlköğretimde sosyal becerilerin geliştirilmesi (Anne-Baba El Kitabı). Ankara: MEB Yayınları.
• Aktepe, V. & Yalçınkaya, E. (2016). Hayat bilgisi dersinde değer eğitimi ve uygulama örnekleri. S. Güven ve S. Kaymakçı (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.134-175). Ankara: Pegem Akademi.
• Aladağ, S. (2016). Hayat bilgisi: Tanımı, amacı ve doğası. S. Güven ve S. Kaymakçı (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.2-19). Ankara: Pegem Akademi.
• Boisjoli, J. A. & Matson, J. L. (2009). General methods of assessment. J. L. Matson (Ed.). in Social behavior and skills in children (s.61-77). New York: Springer.
• Cartledge, G., & Milburn, J. F. (1986). Teaching social skills to children. USA: Pergamon Press.
• Çifci, İ. & Sucuoğlu, B. (2010). Bilişsel süreç yaklaşımıyla sosyal beceri öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Çubukçu, Z. & Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal beceriler. Bilig, 37, 155-174.
• Demir, M. K. (2016). Hayat bilgisi öğretim programının değiştirilmesi gerekçelerine dair öğretmen adayı görüşleri. International Journal of Social Science, 47, 157-171.
• Gresham, F, M. (1986). Conceptual and definitional issues in the assessment of children’s social skills: Implications for classification and training. Journal of Clinical Child Psychology, 15(1), 3-15.
• Gülay, H. & Akman, B. (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Ankara: Pegem Akademi.
• Gültekin, M. (2015). Çocuğun yaşamından dünyaya açılan pencere: Hayat bilgisi öğretim programı. M. Gültekin (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.15-42). Ankara: Nobel Yayın.
• Gürdoğan Bayır, Ö. (2015). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde çatışma çözme becerilerinin gelişiminin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Güven, S. & Kaymakçı, S. (2016). 2015 Hayat bilgisi dersi (1,2 ve 3. Sınıflar) öğretim programının tanıtımı. S. Güven ve S. Kaymakçı (Ed.). Hayat bilgisi öğretimi içinde (s.62-79). Ankara: Pegem Akademi.
• Karaca, N. H. & Ocak, G. (2011). Hayat bilgisi ders kitaplarının becerilere uygunluk düzeyinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Afyonkarahisar ili örneklemi). Kuramsal Eğitimbilim, 4(1), 108-125.
• MEB (2009). İlköğretim 1. 2. ve 3. Sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/ilkokul/2010-2011/HayatBilgisi-3.S%C4%B1n%C4%B1f.pdf adresinden 20.01.2011 tarihinde erişilmiştir.
• MEB, (2015). İlkokul hayat bilgisi dersi 1,2 ve 3. sınıflar öğretim programı. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx/program2.aspx?islem=1&kno=244 adresinden 10.09.2015 tarihinde erişilmiştir.
• Merrell, K. W. & Gimpel, G. A. (1998). Social skills of children and adolescents: conceptualization, assessment, treatment. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Narin, D. (2007). İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programının vatandaşlık bilgi, beceri ve değerlerini kazandırmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Nezlek, J. B. (2001). Causal relationships between perceived social skills and day-to-day social interaction: Extending the sociometer hypothesis. Journal of Social and Personal Relationships, 18(3), 386-403.
• Öztürk, T. (2015). Öğrencilerin hayat bilgisi dersi öğretim programındaki temel becerileri kazanmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Eğitim ve Bilim, 40(181), 271-292.
• Stump, K. N., Ratliff, J., M.; Wu, Y., P. & Hawley, P. H. (2009). theories of social competence from the top-down to the bottom- up: a case for considering foundational human needs. J. L. Matson (Ed.). in Social behavior and skills in children (s.23-38). New York: Springer.
• Tay, B. & Baş, M. (2015). 2009 ve 2015 yılı hayat bilgisi dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 341-374. Warger, C. L. & Rutherford, R. (1996). Social skills instruction: A collaborative approach. Reston: Exceptional Innovations.
• Yıldırım, A. (2006). Yeni ilköğretim programına göre hazırlanmış hayat bilgisi ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi (Elazığ İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, G. (2001). Öğretmenlerin sahip olmaları gereken davranış olarak sosyal beceri. Milli Eğitim Dergisi, 150.
• Yüksel, G. (2004). Sosyal beceri envanteri el kitabı. Ankara: Asil Yayıncılık.