Üniversite Öğrencilerinin Kişilik Özelliklerinin Hexaco İle Ölçülmesi

Yıl 2017, , 443 - 463, 31.10.2017

Mustafa Ulu , Meryem Berrin Bulut

https://doi.org/10.28949/bilimname.446527

Cited By: 4

Öz

Kişilik, insana ait en dikkat çeken ve psikolojinin özel olarak ilgilendiği olgulardan birisidir. Kişilik çalışmalarının temel amacı, davranışların nedenlerinin bilimsel yöntemlerle açıklanabilmesidir. Günlük yaşantısı içerisinde çevresiyle bilinçli ya da bilinçsiz olarak etkileşimde bulunan birey, etrafında gerçekleşen olaylara ve uyarıcılara kendi hayat görüşü, değerleri, düşünce biçimi ve inançları doğrultusunda kısaca kişiliğini oluşturan yapılar çerçevesinde tepkiler vermektedir. 

Bu çalışmanın temel amacı, üniversite öğrencilerinin kişilik özelliklerinin HEXACO (Humility-Honesty, Emotionality, eXtraversion, Agreeableness, Constientiousness, Openness to Experience) yardımıyla belirlenmesidir. Araştırmaya, bir devlet üniversitesinde 2016-2017 yılları arasında öğrenim gören 283’ü kadın ve 81’i erkek olmak üzere 364 üniversite öğrencisi katılmıştır. Veriler, HEXACO ve kişisel bilgiler formu yardımıyla toplanmış ve SPSS 24.0 ile analiz edilmiştir. Ölçek, 60 madde ve 6 faktörden oluşmaktadır. Ölçekteki maddelerin değerlendirilmesi 5’li Likert tipi bir derecelendirme üzerinden yapılmıştır. Araştırmanın verilerinin analizinde nicel analiz tekniklerinden yararlanılmıştır. Betimsel istatistik yöntemlerinden ortalama ve standart sapma değerleri; çıkarımsal istatistik yöntemlerinden ise korelasyon analizi kullanılmıştır.

Bulgular, katılımcıların kişilik özelliklerinden en yüksek ortalamaya H ve en düşük ortalamaya ise X faktöründe sahip olduklarını göstermektedir. Alt faktörlerde ise en yüksek ortalamaya adalet ve en düşük ortalamaya sosyal benlik saygısında sahip oldukları saptanmıştır. Kişilik özelliklerinden H ve E faktörlerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı tespit edilmiştir. Buna göre her iki faktör için de kadınların ortalama puanları erkeklere göre daha yüksektir. Alt faktörlerde ise samimiyet, adalet, korku, endişe, duygusallık ve mükemmeliyetçilik alt faktörlerinde kadınların; esneklik alt faktöründe ise erkeklerin ortalama puanları anlamlı olarak daha yüksektir. Korelasyon analizi sonucunda ise H faktörü A ve C faktörleri ile olumlu ve anlamlı bir ilişkiye sahiptir. E faktörü X ve A faktörleri ile olumsuz ve anlamlı bir ilişkiye sahiptir. X faktörü O faktörü ile olumlu ve anlamlı bir ilişkiye sahiptir. Son olarak, C faktörü O faktörü ile olumlu ve anlamlı bir ilişkiye sahiptir.

Araştırmada HEXACO’nun revize edilmesi ve yeniden geçerlilik-güvenilirlik testlerine tabi tutulması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın bulguları ilgili literatür temelinde tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

hexaco, üniversite öğrencileri, kişilik envanteri

Kaynakça

• ALLPORT, G. W. (1937). Personality: a Psychological Interpretation. New York: Holt Publishing.
• BOIES, K., YOO, T. Y., EBACHER, A., LEE, K., & ASHTON, M. C. (2004). Psychometric Properties of Scores on the French an Korean Versions of the Hexaco Personality Inventory. Education and Psychological Measurement, 64(6), 992-1006.
• BOLLMAN, G., KRINGS, F., MAGGIORI, C., & ROSSIER, J. (2015). Differential associations of personal and general just – world beliefs with the five – factor and the HEXACO models of personality. Personality and Individual Differences, 87, 312-319.
• BURGER, J. M. (2006). Kişilik: Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• DÜNDAR, S. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri İle Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 139-150.
• DINGER, F. C., DICKHAUSER, O., HILBIG, B. E., MÜLLER, E., STEINMAYR, R., & WIRTHWEIN, L. (2015). From basic personality to motivation: Relating the HEXACO factors to achievement goals. Learning and Individual Differences, 40, 1-8.
• EAGLY, A. H. (tarih yok). Sex Differences in Social Behavior: A Social-Role Interpretation. New Jersey: Erlbaum.
• ERFORD, B. T. (2013). Assessment for Counselors. California: Brooks/Cole Cengage Learning.
• FELDMAN, R. S. (2015). Essentials of understanding psychology (11 b.). New York: McGraw Hill Education.
• FORSYTH, J. (2003). Psychological Theories of Religion. New Jersey: Pearson Education.
• GÜRSES, İ. (2010). Dindarlık ve Kişilik. Bursa: Emin Yayınları.
• GHURAYYIB, R. (1988). Psychological Differences Between Men and Women. Al-Raida Journal, 3-4.
• LEE, K., & ASHTON, M. C. (2004). Psychometric Properties of the HEXACO Personality Inventory. Multivariate Behavioral Research, 39(2), 329-358.
• MALTBY, J., Day, L., & MACASKILL, A. (2010). Personality, individual differences, and intelligence (2 b.). Harlow: Pearson Education.
• MATTHEWS, G., DEARY, I. J., & WHITEMAN, M. C. (2009). Personality Traits. Cambridge: Cambridge University Press.
• MCCRAE, R. R., KURTZ, J. E., YAMAGATA, S., & TERRACCIANO, A. (2011). Internal consistency, retest reliability, and their implications for personality scale validity. Personality and Social Psychology Review, 15(1), 28-50.
• MILOJEV, P., & SIBLEY, C. G. (2014). The stability of adult personality varies across age: Evidence from a two-year longitudinal sample of adult New Zealanders. Journal of Research in Personality, 29-37.
• MONDS, L. A., MACCANN, C., MULLAN, B. A., WONG, C., TODD, J., & ROBERTS, R. D. (2016). Can personality close the intention-behavior gap for healthy eating? An examination with the HEXACO personality traits. Psychology, Health & Medicine, 21(7), 845-855.
• NUNNALLY, J. C., & BERNSTEIN, I. (1994). Psychometric theory (3 b.). New York: McGraw-Hill.
• PIEDMONT, R. L. (1998). Personality and its Assessment. The Revised NEO Personality Inventory (s. 1-34). içinde Boston: The Springer Series in Social/Clinical Psychology.
• PIEDMONT, R. L. (2005). Understanding Personality and Its Assessment From a Trait Perspective. B. T. Erford içinde, The Counsellor’s Guide to Clinical, Personality, and Behavioural Assessment (s. 65-90). Pennsylvania: Lahaska/Harcourt-Brace.
• PLOTNIK, R. (2009). Psikoloji'ye Giriş. İstanbul: Kakniüs Yayınları.
• ROMERO, E., VILLAR, P., & LOPEZ-Romero, L. (2015). Assessing six factors in Spain: Validation of the HEXACO-100 in relation to the five factor model and other conceptually relevant criteria. Personality and Individual Differences, 76, 75-81.
• SCHULTZ, D. P., & SCHULTZ, S. E. (2013). Theories of Personality. California: Wadsworth Cengage Learning.
• SMITH, E. E., NOLEN-HOEKSEMA, S., FREDRICKSON, B. L., LOFTUS, G. R., BEM, D. J., & MAREN, S. (2015). Atkinson ve Hilgard Psikolojiye Giriş (14 b.). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• SOHN, H.-K., & LEE, T. J. (2012). Relationship between HEXACO personality factors and emotional labour of service providers in the tourism industry. Tourism Management(33), 116-125.
• TAŞTAN A., KUŞAT A., & ÇELİK C. (2001). Üniversite Düzeyinde Din Öğretimi Alan Öğrencilerde Eğitim Sürecinde Oluşan Tutum Ve Davranış Değişiklikleri, (Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 169-192.
• THALMAYER, A. G., & SAUCIER, G. (2014). The Questionnaire Big Six in 26 Nations: Developing Cross-Culturally Applicable Big Six, Big Five and Big Two Inventories. European Journal of Personality, 482-496.
• TYBUR, J. M., & de VRIES, R. E. (2013). Disgust sensitivity and the HEXACO model of personality. Personality and Individual Differences, 55, 660-665.
• ULU, M. (2016). Kişilik ve Şiddet İlişkisi Üzerine Psikolojik Bir Araştırma. bilimname: Düşünce Platformu(32), 57-81.
• WAKABAYASHI, A. (2014). A sixth personality domain that is independent of the Big Five domains: The psychometric properties of the HEXACO Personality Inventory in a Japanese sample. Japanese Psychological Research, 56(3), 211-223.
• YAZGAN İNANÇ, B., & YERLİKAYA, E. E. (2011). Kişilik Kuramları (5 b.). Adana: Pegem Akademi.