Platon Diyaloglarında Gelişen Ontolojik Çatallaşma Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 191 - 222, 28.12.2019

Mehmet Türkan

https://doi.org/10.20493/birtop.626457

Öz

            Özet

            Bu makalede, Platon'un
öz'cü bir anlayıştan hareket eden diyalektik mantığı çerçevesinde, ontolojisini
nasıl şekillendirdiği ele alınacaktır. Ontolojisini birbirinden keskin bir
şekilde ayrılmış iki varlık kategorisi üzerine kuran Platon'un bu düalist
anlayışı, onun diyalogları hakkındaki kronoloji tartışmalarından bağımsız
değildir. Diyaloglar hakkındaki bazı kronolojiler, Platon'un Transendental
öz'ler kabul ettiği savına dayanırken bazıları onun Parmenides diyaloguna
dayanarak Transendental öz düşüncesinden vazgeçtiği savına dayanır. Ayrıca Transendental
öz düşüncesinden yola çıkan Antik felsefe bilginleri arasında, Platonik külliyatın
tematik bir birliktelik mi yoksa tematik gelişim mi gösterdiği konusunda bir
tartışma söz konusudur.  “Birlikçilere” e
göre Platon, diyaloglarında, her bir diyalog bize kısmi veya proleptik bir bakış
açısı veren tek, tutarlı, sinoptik bir felsefi sistem sunar. (Rickless, 2006:
1). “Gelişimciler” e göre, aynı diyaloglar, yazıldıkları muhtemel sıraya uygun
şekilde bir düzende düzenlendiğinde Transendental öz düşüncesinin tematik bir
gelişim gösterdiği görülecektir. Transendental öz'ler kabul eden kronolojiden
yola çıkan makalemiz, Menon diyalogunda örtük bir şekilde ifade bulmuş olan
varoluş-öz ayrımının, Devlet diyalogunda nasıl açık bir çatallaşmaya, ve
özellikle Phaidon diyalogunda da keskin bir beden-ruh düalizmine dönüştüğünü; öte
yandan Platon'un bu keskin ayrım neticesinde ortaya çıkan "ilişki"
sorununu "pay alma" düşüncesi ile nasıl aşmaya çalıştığını ele
almakta.

Anahtar
Kelimeler: ontoloji, idea, görünüş, öz, varoluş, pay alma,
anamnesis

A
Study on Ontological Bifurcation that Develops in Plato’s Dialogues

Abstract

This article deals with
how Plato shaped his ontology within the framework of dialectical logic, which
relies on an essentialist understanding. This dualist conception of Plato, who
establishes his ontology on two distinctly separated categories of being, is
not independent of the chronological debates about his dialogues. Some
chronologies about the dialogues are based on the claim that he acknowledges
the existence of Transcendental essences, while others, relying on his
Parmenides dialogue, assert that he has renounced the idea of Transcendental
essence. There is also a controversy among the scholars of ancient philosophy
who draw on the idea of Transcendental essence, as to whether the Platonic
corpus displays a thematic union or thematic development. According to
“Unionists”, each of the dialogues of Plato offers a single, consistent,
synoptic philosophical system that gives us a partial or proleptic perspective
(Rickless, 2006:1). According to the “developmentalists”, when the same
dialogues are arranged according to the order in which they have been written,
one will observe that the idea of transcendental essence displays a thematic
development. This article, which draws on the chronology that acknowledges the
existence of Transcendental essences, deals with how the distinction between
existence and essence, which has been implicitly expressed in the Menon dialogue,
has evolved into a clear bifurcation in the dialogue of State and especially
how it has turned into a sharp body-soul dualism in the dialogue of Phaidon; on
the other hand, it also discusses how Plato tries to overcome the problem of
“relation” that arises as a result of this sharp distinction, by means of the
idea of ​​“partaking”.

Keywords:
ontology, idea, appearance, essence, existence, partaking, anamnesis                         

Anahtar Kelimeler

ontoloji, idea, görünüş, öz, varoluş, pay alma

Kaynakça

• Ashbaugh, A. F. (1988). Plato's theory of explanation: A study of cosmological account in the Timaeus. Albany: State University of New York Press.Bigger, C. P. (1968). A Platonic inquiry. Charlotte: Louisiana State University Press.Cevizci, A. (2011a). Felsefe tarihi: Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say Yayınları.Cornford, F. M. (1989). Platon'un bilgi kuramı. (Çev. A. Cevizci). Ankara: Gündoğan Yayınları. (Özgün Çalışma 1935).Helmig, C. (2012). Forms and concepts: concept formation in the Platonic tradition. Berlin/Boston: Walter de Gruyter. Mattei, J. F. (2008). Platon. (Çev. İ. Yerguz). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. Özgün Basım: Presses Universitaires de France. (2005).Peters, F. E. (2004). Antik Yunan felsefesi terimleri sözlüğü. (Çev. H. Hünler) İstanbul: Paradigma Yayıncılık.Platon. (1942). Menon. (Çev. S. A. CEMGİL). Ankara: Maarif Matbaası
• Platon. (1992). Devlet. (Çev. S. Eyüboğlu & M.A. Cimcoz). İstanbul: Remzi Kitabevi.Plato. (1942). The republic: books vı-x. (Trans. Paul Shory). London: Harward University Press.Platon. (2001a). Epinomis. (Çev. A. Cemgil). İstanbul: Soosyal Yayınları.Platon. (1997a). Timaios. (Çev.E. Güney & L. Ay). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.Platon. (2011). Diyaloglar. İstanbul: Remzi Kitabevi.Platon, (2013). Phaidon. (Çev. F. Akderin). İstanbul: Say Yayınları. Ross, S. D. (1951). Plato's theory of ideas. London: Oxford University Press.Rickless, S. C. (2006). Plato's Forms in Transition, A Reading of the Parmenides. San Diego: University of California.
• Tepe, H. (1995). Platon'dan Habermas'a felsefede doğruluk yada hakikat. Ankara: Ark Yayınevi.Weber, A. (1993). Felsefe tarihi. İstanbul: Sosyal Yayınlar. (Özgün Çalışma 1896).