SPİNOZA ONTOLOJİSİ BAĞLAMINDA YAPAY ZEKÂ VE BİR DUYGU VARLIĞI OLAN İNSAN ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 27 - 42, 31.12.2021

Abdurrazak Gültekin , Emin Çelebi

https://doi.org/10.20493/birtop.1020539

Cited By: 1

Öz

Günümüzde yapay zekâ çalışmaları ile birlikte yepyeni bir ontolojik paradigmanın eşiğine geldiğimiz açıktır. Varlık, bilgi ve değer döngüsünde vücut bulan bu değişimlerden en çok etkilenen ise kuşkusuz hem özne hem de nesne rolünü ifa eden insandır. İnsanın kendisine rakip olabilecek gelişmelere imza atan yapay zekâ teknolojilerinin felsefi olarak değerlendirilmesi gerekliliği önümüzde durmaktadır. Ne var ki düşünce tarihinde bu konunun felsefi bir perspektifle değerlendirmeye imkân veren klasik ontolojilerin varlığı oldukça sınırlıdır. Bu bağlamda öne çıkan ontolojilerden biri bize göre Spinoza’nın mekanik, deterministik ve monist ontolojisidir. Bu çalışmada Spinoza ontolojisinin karakteristiği ile yapay zekâ ontolojilerinin paralellik arz ettiği ileri sürülecek ve söz konusu zorunluluğun bir duygu varlığı olan insanın özgürlük ve eylemsellik durumunu da kapsadığına vurgu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Spinoza, Yapay Zekâ, Üç Robot Yasası, Manevi Otomat, Duygu.

Kaynakça

• Asimov, I. (2016). Ben robot. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Atış, N. (2015). Spinoza felsefesinde beden ile zorunlu birlik içerisindeki ruhun gücü. (Felsefe Ve Sosyal Bilimler Dergisi(20), 143-160.
• Beşler, P. (2009). Spinoza felsefesinde beden-bilinç bağlamında özgürlük, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
• Copleston, F. (2013). Felsefe tarihi modern felsefe spinoza (Çev.: Aziz Yardımlı). İstanbul: İdea.
• Deleuze, G. (2000). Felsefe dersleri; Spinoza Üzerine On Bir Ders. (U. Baker, Çev.) Ankara: Öteki Yayınları.
• Erdoğan, M. (2017). Sıfırıncı yasa. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(3), 746-759.
• Fensel, D. (2001). Ontologies: a silver bullet for knowledge management and electronic commerce. Verlag Berlin Heidelberg: Springer.
• Göktaş, H. R. (2011). Zihnin evreni. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Gómez-Alonso, M. (2014). Spinoza on freedom, ındividual rights and public power. Universidad pontificia de salamanca (40), 11-34.
• James, S. (2014). Spinoza, the body, and the good life. M. J. Kisner, & A. Youpa İçinde, Essays On Spinoza's Ethical Theory (S. 143-159). Published To Oxford Scholarship.
• Ramond, A. (2014). Spinoza sözlüğü. (B. Şişman, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
• Sangiacomo, A. (2015). Spinoza and relational autonomy: an outline. (M. Eckert , & G. Cunico, Dü) Orientierungskrise. Herausforderung Des individuums İn Der Heutigengesellschaft , 19-27.
• Spinoza, B. D. (2006). Geometrik düzene göre kanıtlanmış ve beş bölüme ayrılmış olan etika (Çev.: Hilmi Ziya Ülken). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Spinoza, B. D. (2015). Kısa inceleme. (E. Ayhan, Çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Spinoza, B. D. (2016). Ethica geometrik yöntemle kanıtlanmış ve beş bölüme ayrılmış ahlak (Çev.: Çiğdem Dürüşken). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Türkyılmaz, İ. (2008). Semantik web teknolojileri. Akademik Bilişim .Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi., S.325-331.